عدم اعتماد نمایندگان مجلس با 133 رای موافق، 132 رای مخالف و 17 ممتنع به وزیر پیشنهادی نیرو
وزیر پیشنهادی سازه محور رای نیاورد
وزیر پیشنهادی نیرو که مخالفان زیادی در بین فعالان محیط زیست بهویژه خوزستانیها داشت، با 133 رای موافق، 132 مخالف و 17 ممتنع نتوانست به کابینه راه یابد. حبیب الله بیطرف سازنده سد کارون سه و بخشی از پروژههای بزرگ دیگر آبی، مخالفان زیادی در بین فعالان محیط زیست داشت.
خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا)-لیلا مرگن:
وزیر پیشنهادی نیرو که مخالفان زیادی در بین فعالان محیط زیست بهویژه خوزستانیها داشت، با 133 رای موافق، 132 مخالف و 17 ممتنع نتوانست به کابینه راه یابد. حبیب الله بیطرف سازنده سد کارون سه و بخشی از پروژههای بزرگ دیگر آبی، مخالفان زیادی در بین فعالان محیط زیست داشت. حتی برخی سازمانهای مردم نهاد خوزستانی صرفنظر از رای اعتماد مجلس به این وزیر پیشنهادی، شکایت نامهای را علیه وی تنظیم و در حال پیگیری آن هستند زیرا معتقدند پروژههای متعدد ساخته شده در دوران فعالیت بیطرف، عده زیادی از مردم خوزستان را بیخانمان کرده و حقآبهشان را از آنها سلب کرده است. تمام این مخالفتها، منجر به این شد که در جلسه امروز مجلس شورای اسلامی، وزیر پیشنهادی نیرو نتواند رای مثبت نمایندگان ملت را کسب کند.
ساخت 600 سد در ایران یک میلیون و 648 هزار هکتاری به این مفهوم است که در هر دو هزار و 747 هکتار یک سد کوچک یا بزرگ ساختهایم. 200 هزار حلقه چاه مجاز به همراه 400 هزار حلقه چاه غیر مجاز نیز هر 2.7 هکتار از سرزمین ایران را صاحب یک چاه کرده است! هر سال با رشد جمعیت، توسعه سطح زیر کشت و افزایش نیازهای آبی بر عمق چاهها افزوده شده و ناگزیر شدهایم از اعماق بیشتر، آب برداشت کنیم. به نظر میرسد در ایران حتی بیش از توان زیستی از منابع آبی بهرهبرداری شده و این شیوه مدیریت، اگرچه تحت پوشش برنامههای وزارت نیرو بر منابع آب ایران اعمال شده اما حاصل رفتار تمام ایرانیان بوده است. وزارت نیرو به عنوان سکاندار وزارتخانهای که باید منابع آب را درست مدیریت میکرد، تا کنون صرفا به تامین آب فکر کرده است. مدیریت عرضه اگرچه باید با مشارکت سایر بخشها انجام میشد اما در سبد برنامههای این وزارتخانه جایی نداشته و بازچرخانی آب، رویایی است که بیش از دو دهه است از سوی برخی فعالان صنعت آب و فاضلاب در پیچ و خمهای ساختمانهای وابسته به وزارت نیرو دنبال میشود. با وجود نیاز مفرط به آب و برنامههای به ظاهر گسترده برای تصفیه فاضلاب در بهترین شرایط فقط نیمی از فاضلاب تولید شده در کلانشهرهای ایران را تصفیه میکنیم. این روزها کفگیر منابع آب ایران خشک به ته دیگ خورده است. ایران سرزمینی است که دیگر نمیتواند دست و دلبازانه آب را هزینه کند، با این وجود دولت دوازدهم حبیب الله بیطرف را برای سکانداری وزارت نیرو به مجلس معرفی میکند. وزیری که در نگاه مردم و از جمله فعالان محیط زیست به وزیر سازه محور شهرت دارد. وزیری که در زمان فعالیت وی در وزارت نیرو، تمام تلاش دولت به تامین آب بیشتر برای مصرف بیشتر معطوف شد و برنامههای کنترل عرضه و یا تصفیه فاضلاب هیچگاه فرصت ظهور و اجرایی شدن پیدا نکرد. ثبت نام حبیب الله بیطرف در کابینه، به شدت با واکنش منفی جامعه مدنی مواجه شد و سمنهای محیط زیستی خوزستانی تصمیم گرفتند با تنظیم شکواییه و ارائه آن به دادگاه، وزیر احتمالی آینده را به خاطر ساخت سدهای متعدد در خوزستان و در نظر نگرفتن حقآبه مردم بومی پایین دست این سدها، به دادگاه بکشانند. در فضای مجازی شایع شد که حبیب الله بیطرف گزینه پیشنهادی رئیس دولت اصلاحات است. این شایعه به حدی قوت گرفت که سید محمد خاتمی در یکی از صفحات فضای مجازی خود وابستگی هر یک از گزینههای پیشنهادی به وی را تکذیب کرد. با این وجود فعالان محیط زیست اصرار داشتند که نمایندگانشان در مجلس شورای اسلامی بهویژه نمایندگان خوزستان باید با قدرت در مخالفت با وزارت بیطرف سخن بگویند.
در جلسه رای اعتماد حبیبالله بیطرف ساخت 600 سد را دستاورد وزارت نیرو دانست و تاکید کرد که این سدها آب مورد نیاز جامعه را تامین کرده و اگر 10 سد بد داشتهایم ،نباید تمام دستاوردهای بخش آب کشور را ندیده بگیریم. این دفاع بیطرف نشان میداد که همچنان وزیر پیشنهادی قصد دارد بدون در نظر گرفتن نظرات کارشناسی که معتقدند در سدسازی افراط کردهایم، سدهای ناتمام باقیمانده کشور را هم بدون توجه به خشکی تالابهای ایران، تکمیل کند. پیش از این عباسقلی جهانی عضو سابق شورای جهانی آب در نشست "آب و رویکردهای نو در گذر تاریخی ایران؛ یک دهه همکاری ملی آب" با تکیه بر مفاد بیانیه نخبگان آب -که برای رئیس جمهور هم ارسال شده-، اعلام کرده بود: تمام طرحهای نیمه کاره توسعه منابع آب باید با شرایط واقعی انطباق داده شوند. ضروری است این طرحها به کمک افراد مورد وثوق و نخبگان با توجه به اصول توسعه پایدار و مهندسی دوباره، مورد بازنگری قرار گیرند.
در سدسازی افراط نکردهایم
با وجود آنکه فعالان محیط زیست و بخشی از بدنه کارشناسی حوزه آب بر این باورند که در سدسازی افراط شده است نه تنها بیطرف به این گفتهها اعتقادی ندارد بلکه در جلسه دفاع خود در مجلس شورای اسلامی، بیان کرد: ما ناگزیریم برای تامین نیازهای خود سد بسازیم. مهدی قمشی عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز نیز در گفتگو با ایانا، با نظر این وزیر پیشنهادی موافق است. وی در این رابطه گفت: نظر من این است که ایران در سدسازی افراط نکرده است. به نظر میرسد به این مقدار سد نیاز داریم اما در مدیریت منابع آب دچار مشکل هستیم.
وی در تشریح سخن خود ادامه داد: متاسفانه هر آبی را که ذخیره کردهایم، در اموری استفاده کردیم که در بعضی جاها نباید استفاده میشد. همه آب را بهمنظور کشاورزی استفاده کردیم. این رویه، مدیریت منابع آب کشور را دچار مشکل کرده است. اگر آب سدها به درستی مدیریت شود، هیچ مشکلی در کشور پیدا نمیکنیم اما در این بخش نمره خوبی را به وزارت نیرو نمیدهم. در مدیریت منابع آب به درستی عمل نکردهایم. این مسئله سبب شده مشکلات عدیدهای در پایین دست سدها از جمله در هورالعظیم، دریاچه ارومیه و شادگان به وضوح دیده شود.
به کانال ایانا در تلگرام بپیوندید
اگرچه این عضو هیات علمی دانشگاه شهیدچمران اهواز از عملکرد وزارت نیرو در سدسازی دفاع میکند اما به شیوه مدیریت و تخصیص آب از سوی این وزارتخانه هم انتقاد دارد. مدیریتی که در برنامههای وزیر پیشنهادی دولت دوازدهم، هیچ اثری از آن نیست و حتی بیطرف بر تداوم اجرای پروژههای انتقال آب برای تامین نیازهای شرب جامعه در دفاعیات خود به آن تاکید کرد. این تاکید وزیر نیروی پیشنهادی در جلسه دفاع مجلس، نشان داد که احتمالا با روی کار آمدن وی، درِ وزارت نیرو بر همان پاشنه قبلی، یعنی تامین آب به جای کنترل مصرف خواهد چرخید و قطعا طبیعت ایران تحمل فشارهای ناشی از چنین رویکردی را نخواهد داشت. قمشی نیز در مخالفت با این رویکرد بیطرف گفت: کلا با انتقال آب به این شیوه مخالف هستم. هیچ حوضهای در داخل ایران از جمله حوضه رودخانه کرخه، کشش اجرای پروژههای انتقال را نداشته و تمام حوضهها وضعیت بحرانی دارند.
وی انتقال آب با هدف تامین نیازهای شرب را حربهای میداند که معمولا در ایران اجرا میشود اما آب منتقل شده برای کشاورزی و صنعت به مصرف میرسد. این عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز بر این باور است که تمام حوضههای داخل ایران توان تامین حقآبههای شرب، صنعت و محیط زیستی خود را دارند و آنچه آب در بین حوضهها جابجا میشود با هدف تامین نیازهای آب کشاورزی است.
وی بیان کرد: در پایین دست حوضه کرخه یک میلیون هکتار اراضی مستعد کشاورزی وجود دارد و به دلیل نبود آب، فقط 800 هزار هکتار آن کشت میشود. در شرایطی که منابع آبی حوضه کارون توان تامین نیاز آبی تمامی مناطق مستعد داخل حوضه را ندارد، انتقال آب از این منطقه اقدام صحیحی نیست. البته قمشی تاکید کرد: با انتقال آب به هر شکل مخالفم اما معنی آن این نیست که مخالف تامین آب شرب هموطنان هستیم.
تفاهم، تنها راه حل مشکل آب ایران
سدها سازههایی هستند که با مسدود کردن مسیر رودخانهها فقط نیمی از آب مورد نیاز کشور را تامین میکنند. نیم دیگر این آب از منابع زیرزمینی تامین میشود که ذخایر استراتژیک کشور است. منابع آب زیرزمینی دیده نمیشوند اما هر از گاهی میبینیم که زمینهای یک منطقه 50 متر فرونشسته و یا اینکه نزدیک راه آهن تهران و مشهد ترک خورده است. فقط در چنین شرایطی است که ممکن است ذهنها به سمت منابع آب زیرزمینی که مدیریت آنها به مراتب سختتر از منابع آب سطحی است، هدایت شود. همه دعواها بر سر سدسازی است و مردم وقتی به یاد کنترل چاههای غیر مجاز و مقابله با برداشت از منابع آب زیرزمینی که ذخایر استراتژیک ملتها هستند، میافتند که در حریم پاسارگاد به عنوان یک اثر تاریخی، شاهد فرونشست باشیم و سلامت این بنای تاریخی به دلیل افت سطح سفرههای زیرزمینی تهدید شود. آب زیرزمینی به قدری مغفول مانده که وزیر پیشنهادی دولت دوازدهم نیز برنامه خاصی برای کنترل برداشت بیرویه از این منابع ارائه نمیکند و فقط نسبت به مشکلات ناشی از این برداشت هشدار میدهد. طرح تعادل بخشی در دوران وزارت حمید چیت چیان به منظور جلوگیری از اضافه برداشت منابع آب زیرزمینی که این روزها به مرز 120 میلیارد متر مکعب رسیده، سال گذشته را بدون هیچ اعتباری پشت سر گذاشت و معلوم نیست در چه زمانی مسئولان وزارت نیرو قرار است برای مدیریت این منابع آبی، برنامهای عملیاتی ارائه دهند. محسن طراوت قائم مقام شرکت رهروان سپهر اندیشه که در زمینه پایش آب زیرزمینی و مدیریت راه حلها فعال است، درباره عدم ارائه برنامه توسط بیطرف برای منابع آب زیرزمینی به ایانا گفت: در کشور هیچ کس به غیر از سازمان برنامه و بودجه، برنامهای تدوین نمیکند. سازمان برنامه با دریافت برنامه وزارتخانهها و اصلاح آن، برنامههای توسعه را مینویسد و بعد وزرا همان برنامهها را اندکی تغییر داده و به عنوان برنامه خود به مجلس ارائه میکنند.
به اعتقاد وی اگرچه وزیر پیشنهادی دولت دوازدهم به مجلس هیچ برنامهای برای مدیریت آب زیرزمینی ارائه نکرده است اما شرایط کشور نیز به گونهای است که نمیتوان مسیر گذشته را پیمود.
البته طراوات با توجه به شرایط پیچیده آب کشور، هیچ گزینهای برای سکانداری وزارت نیرو به عنوان نهاد متولی مدیریت آب کشور سراغ ندارد. ضمن آنکه بدنه کارشناسی وزارت نیرو را عاملی معرفی کرد که تمام مشاورههای ارائه شده به وزرا را خنثی و بیاثر میکنند.
وی عنوان میکند: در مقوله آب یک اشتباه وجود دارد. افراد در این وزارتخانه فکر میکنند، حاکم آب هستند. این اشتباه در پوست و گوشت و استخوان کارشناسان وزارت نیرو رسوخ کرده است. گاهی یک کارشناس شرکت مشاور که پروژه مهمی هم در دست ندارد، خود را حاکم آب میبیند. این جلمه را در وزارت نیرو زیاد شنیدهام که "من دارم میگم". اما کارشناس مربوطه به این نکته توجه نمیکند که این جمله، با زندگی و سرنوشت یک سرزمین بازی میکند.
به گفته قائم مقام شرکت رهروان سپهر اندیشه گاهی حاکمیت سیستماتیکی که باید درباره مسایل آب تصمیم بگیدر، به یک یا دو کارشناس تقلیل مییابد. این تفکر تا زمانی که در وزارت نیرو هست، نمیتوانید سراغ بحثهای آب زیرزمینی بروید. برای نجات آب زیرزمینی اصلاح دیدگاه لازم است تا حکمرانی جدید ایجاد شود.
وی اضافه میکند: چیت چیان اولین وزیری بود که درباره آب زیرزمینی حرف میزد اما معتقدم که چیتچیان بدترین وزیری بود که وزارت نیرو در طول تاریخ، به خود دیده بود. زیرا نوعی رکود را بر وزارت نیرو حاکم کرد. طراوت امیدوار است: وزیر دولت دوازدهم فردی باشد که به صحبتهای کارشناسی گوش میدهد و مسایل را درک میکند.
به اعتقاد وی مدیریت آب در دنیا وقتی جواب میدهد که با یکدیگر صحبت کنیم و بر سر مسایل به تفاهم برسیم. مسایل آب به قدری پیچیده است که نمیتوان در تمام موارد آن به تفاهم رسید اما میتوان بر سر مسایل جزئی با هم تفاهم کنیم.
قائم مقام شرکت رهروان سپهر اندیشه گفت: اگر در آب زیرزمینی واقعا بر سر اینکه امنیت، زندگی و معیشت کشاورزان مهم است تفاهم کنیم، میتوان اقداماتی را شروع کرد. اما اگر بحث بر سر اینکه حاکم آب چه کسی است، روش، سیستم و یا نحوه مصرف آب چگونه باید باشد، آب را امروز باید مصرف کرد یا آن را برای آینده گذاشت و مسایلی از این دست، هیچ گاه به نتیجه نمیرسد.
وزیر پیشنهادی دولت دوازدهم، یعنی حبیب الله بیطرف برنامهای را به مجلس ارائه کرد که کوچکترین راهکاری برای رفع نیازهای امروز منابع آب کشور در آن ارائه نشده بود. جریان سازیهای مردمی، تکیه بیطرف به ادامه رویه گذشته و دفاع از سدسازی و پروژههای انتقال آب سبب شد که وی به عنوان وزیر پیشنهادی نیرو نتواند رای اعتماد نمایندگان ملت را کسب کند. دغدغهمندان آب بیصبرانه منتظرند تا بدانند آیا وزیر بعدی پیشنهادی دولت، همچنان سازه محور است یا اینکه با درک صحیح از مشکل، برای نجات تمدن ایرانی راهکارهای درستی ارائه خواهد کرد.
L-960529-04
دیدگاه تان را بنویسید