گزارش ایانا از نبود زیرساختهای لازم برای اجرای بودجه عملیاتی در بخش کشاورزی:
بودجه عملیاتی بر رابطه هزینه و نتایج مورد انتظار تأکید میکند/ آمار دقیق لازمه اجرای بودجه عملیاتی در بخش کشاورزی/ ضعف مدیران در تأیید پروژههای پرریسک کشاورزی مانع بودجهریزی عملیاتی است
هم برای رشد و توسعه کشور ازجمله کشاورزی نیازمند بودجهنویسی عملیاتی هستیم و هم با توجه به نبود اطلاعات صحیح و سیستم بروکراسی سنتی چنین امری امکانپذیر نیست. با این معضل بزرگ چه باید کرد؟ بودجهریزی عملیاتی نوعی سیستم برنامهریزی، بودجهریزی و ارزیابی است که بر رابطه بودجه هزینهشده و نتایج مورد انتظار تأکید میکند.
خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) - مژگان ستار:
هم برای رشد و توسعه کشور ازجمله کشاورزی نیازمند بودجهنویسی عملیاتی هستیم و هم با توجه به نبود اطلاعات صحیح و سیستم بروکراسی سنتی چنین امری امکانپذیر نیست. با این معضل بزرگ چه باید کرد؟
بودجهریزی عملیاتی نوعی سیستم برنامهریزی، بودجهریزی و ارزیابی است که بر رابطه بودجه هزینهشده و نتایج مورد انتظار تأکید میکند. در چارچوب بودجهریزی عملیاتی، بخشهای مختلف اداری بر اساس استانداردهای مشخصی تحت عنوان شاخصهای عملکرد پاسخگو هستند. در بودجهریزی عملیاتی منابع بر اساس اولویت امور و نتایج قابل اندازهگیری تخصیص داده میشوند. هدف نهایی بودجهریزی عملیاتی کمک به اتخاذ تصمیمهای عقلایی درباره تخصیص و تعهد منابع دولتی بر اساس پیامدهای قابل سنجش است که نتایج قابل انتظار (عملکرد) دستگاه را در طول زمان منعکس میکند. از نظر دکتر عادل آذر، بهطور خلاصه بودجهریزی عملیاتی به افزایش پاسخگویی بر اساس نتایج، بهبود مدیریت عملکرد، بهبود نحوه تخصیص و اتخاذ تصمیمهای آگاهانه کمک شایان میکند.
در این میان کشاورزی نیز همچون سایر بخشها برای اجرای پروژههای مختلف در راستای خودکفایی، حفظ امنیت غذایی و توسعه پایدار نیازمند بودجه است، اما چه نوع بودجهنویسی میتواند کمکحال کشاورزی ایران برای رفته به سوی شکوفایی هرچه بیشتر باشد؟ آیا با شفاف نبودن آمارها که خود سد بزرگی برای اجرای بودجه عملیاتی ایجاد کرده میتوان به رشد بخش کشاورزی در راستای توسعه متوازن کشور امیدوار بود؟
نیازمند عزم ملی هستیم تا شفافیت اطلاعات محقق شود
معاون پژوهشی مؤسسه پژوهشهای برنامهریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی به مثبت بودن اثرات بودجهریزی عملیاتی برای بخش کشاورزی اشاره میکند و با توجه به نبود اطلاعات لازم و شفاف در این باره به خبرنگار ایانا میگوید: "بودجهریزی عملیاتی نیازمند اطلاعات پایهای است، وجود اطلاعات پایه، لازمه برنامهریزی دقیق است و بخش کشاورزی بهدلیل فلسفه وجودیاش برای پایش لحظهای نیازمند سیستمی جامع و بهروز است که البته اقداماتی در دولت یازدهم برای این منظور انجام شده که امیدوارم در دولت دوازدهم هم ادامه پیدا کند. اما بهطور کلی در این باره نیازمند عزم ملی هستیم تا شفافیت اطلاعات محقق شود."
علی کیانیراد درباره ضرورت استفاده از بودجه عملیاتی بیان میکند: "در بخش کشاورزی هم زیرساخت داریم و هم نداریم. نظام جامع آمار و اطلاعات که نشان میدهد در هر نقطه از کشور، چه محصولی، در چه سطح کشتی، با مصرف چه مقدار نهاده و با چه قیمتی تولید میشود و با طی چه مراحلی به فروش میرسد، در حال حاضر موجود نیست، اما الزام قانونی برای اجرای "سامانه هوشمند اطلاعاتی در بخش کشاورزی" و "نظام نوین ترویج" وجود دارد. این فرایندها زمانبر بوده بهویژه برای تحقق بودجه عملیاتی به عزمی ملی و اعتقادی راسخ نیاز داریم تا ابتدا اقدام به شفافیت اطلاعات کنیم."
به کانال ایانا در تلگرام بپیوندید
وی بخشی از اعتبار و صحت بودجهنویسی عملیاتی در حوزه کشاورزی را حاکی از کسب اطلاعات از پایین جامعه کشاورزی میداند که میتواند منجر به بودجهنویسی دقیقتری شود. او در این باره به تجربه کشاورزان کشور هندوستان اشاره میکند و میافزاید: "کشاورزان هندی تمامی اطلاعات روزانه مزرعه خود را در دفاتری یادداشت میکنند که تمامی هزینهکردها، مراحل رشد گیاه، نهادههای مورد استفاده و سایر عملیات را به ریز نشان میدهد و در اختیار برنامهریزان قرار میدهند، اما در کشور ما هنوز زیرساخت محکمی برای این منظور وجود ندارد."
بودجه عملیاتی و نظارت دقیق
نظارت دقیق یکی از رموز موفقیت در اجرای بودجه عملیاتی است. علیاکبر نیکواقبال، استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران در گفتوگو با خبرنگار ایانا هرچند تحقق بودجه عملیاتی در بودجه نویسی کشور ازجمله در بودجه نویسی بخش کشاورزی را یکی از عوامل رشد این بخش برمیشمارد ولی آن را در شرایط کنونی برای کشورمان موضوعی تخیلی دانسته و معتقد است: "هنوز نتایج برنامههای چهارم و پنجم توسعه منتشر نشده، در حالی که تفریق بودجه باید در زمان مشخص به انجام برسد، برخی شرکتها برای افزایش نظارت بر حسن اجرای برنامه، اعلام بودجه سالانه و بیلان و عملکردها را از سالانه به هفتگی تبدیل کردهاند تا اگر مشکلی یا نکته مبهمی وجود دارد، از همان ابتدا مشخص و برای ادامه فعالیت موانع مرتفع شود."
وی استفاده از تجارب کشورهای توسعهیافتهای که بودجه عملیاتی را اجرایی کردهاند، مؤثر میداند. او برای مثال به اجرای بودجه عملیاتی از سال 1920 در وزارت دفاع آمریکا اشاره میکند مبنی بر اینکه هرچند "در تئوری بسیار خوب بود، اما نتایج نهایی نشان داد که تمامی اهداف پیشبینیشده بهصورت کامل اجرایی نشد." این استاد دانشگاه تأکید میکند: "وقتی کشوری با بهترین برنامهریزیها در اجرای این نوع بودجهنویسی دارای اشکال بوده، چگونه میشود اجرای این مهم را در بخش کشاورزی ایران بدون مشکل پیش برد."
نیکواقبال ادامه میدهد: "شاید در بخشهای صنعتی بتوان برآورد کرد که اضافه شدن دستگاهی جدید چقدر بر راندمان تولید افزوده است، اما در بخش کشاورزی بهدلیل آن که آمار و اطلاعات دقیقی از سطح زیر کشتها، نوع نهادهها و قیمت مورد استفاده آنها، روش استفاده درست توسط کشاورز و... موجود نیست، نمیتوان تمامی ملزومات را روی کاغذ آورد و سپس اقدام به تخصیص بودجه آن هم از نوع عملیاتی کرد."
وی به اقتصاد 80 درصد دولتی ایران اشاره میکند که خود دارای یک سری ضوابط دست و پاگیر است و یادآور میشود: "متأسفانه تغییرات مکرر مدیران عامل ادارات دولتی باعث شده که پروژههای پرریسک مورد تأیید قرار نگیرد و از آنجا که کشاورزی ازجمله فعالیتهای پرریسک اقتصادی محسوب میشود، نمیتوان هزینهکردها را با استفاده از بودجه عملیاتی پوشش داد."
نیکواقبال اضافه میکند: "اجرای بودجه عملیاتی جسارت بالایی نیاز دارد و در شرایطی که شرکتهای خصوصی نیز به نوعی خصولتی هستند و زیر نظر وزارتخانههای دولتی عمل میکنند، اجرای بودجه عملیاتی در حوزه کشاورزی دور از ذهن است."
بودجه عملیاتی نیازمند برنامههای خاصی است
اجرای بودجهریزی عملیاتی در تمامی زیربخشها و بخش پرریسک کشاورزی حقیقتی است که از سالهای آینده باید لحاظ شود. به گفته محمدعلی شاعری، رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی، چارهای جز این وجود ندارد و "باید برای سالهای آینده به این نوع بودجهریزی روی آوریم" اما لازم است که ابتدا آمار و اطلاعات را دقیق و بهروز کنیم تا شاهد تفاوت آمار و اطلاعات بهدستآمده توسط آمارگیران مرکز آمار ایران و رقمی که از سوی وزارت جهاد کشاورزی اعلام میشود نباشیم."
در این باره احمد عبداللهپور، عضو هیأت علمی مؤسسه پژوهشهای برنامهریزی اقتصادی و توسعه روستایی، در گفتوگو با خبرنگار ایانا به "درک درست از بخش" اشاره میکند و میگوید: "اکنون که بودجه سنواتی وجود دارد، روش درستی برای تخیص آن بهکار نرفته است، وقتی اعداد و رقم دقیق و شفافی نداریم، بر اساس حدس و گمان تصمیم به بودجهریزی میکنیم که اغلب با نتایجی ناقص همراه است. همچنین برای اجرای بودجه عملیاتی در نخستین مرحله لازم است درک درستی از بخش داشته باشیم و با بررسیهای کارشناسانه، ضمن بررسی برای هر بخش با به دست آوردن آمار و اطلاعات درست و دقیق برنامهای خاص تدوین و سپس برای اجرای برنامهها اقدام کنیم."
وی درباره عدم درک درست بخش به حوزه بورس بهعنوان شاهد مثال اشاره میکند و میافزاید: "برای مثال در حوزه بورس کالا هنوز تصویر درستی از ابزارها وجود ندارد، چرا که محصولات کشاورزی جزو کالاهای مشتقه معرفی شده است، در حالی که این بخش، گروه خاصی از محصولات را شامل میشود و قابل تعمیم به بخش کشاورزی نیست." (ابزار مشتقه در مباحث مالی ابزاری است که ساختار پرداخت و ارزش آن از ارزش دارایی پایه و شاخصهای مربوطه نشأت میگیرد. این ابزار به دارنده آن اختیار یا تعهد خرید و یا فروش یک دارایی معین را میدهد و ارزش آن از ارزش دارایی مربوطه مشتق میشود.) "یا تحت پوشش قرار گرفتن محصولات زراعی، به اعتقاد بهرهبرداران بخش کشاورزی سودده است، زیرا تمامی فعالیتها در این بخش پرریسک بوده و کوچکترین خسارت وارد شده با بیمه جبران میشود، در صورتی که گاهی اهمال در مدیریت مزرعه نیز جزو اثرات خسارت تلقی میشود که نباید بشود مانند این که گاهی کشاورز با عدم مبارزه به موقع با آفات و بیماریها باعث میشود که کل محصول خسارت دیده و بیمه خسارات را جبران کند."/
M-960607-01
دیدگاه تان را بنویسید