رشد 36 درصدی واردات الیاف پنبه و خروج سالانه 125 میلیون دلار ارز از کشور/ ورود ارقام خارجی پنبه به اراضی کشاورزی تا پایان سال جاری

در 4 ماهه نخست سال جاری، 22.5 هزار تن الیاف پنبه وارد کشور شد که نسبت به واردات 16.5 هزار تنی سال 95، رشد 36 درصدی را نشان می‌دهد، همچنین در صورت توقف کشت پنبه تولید داخل، خروج ارز از کشور به 250 میلیون دلار در سال می‌رسد.

معاون دفتر پنبه وزارت جهاد کشاورزی امروز در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا با اعلام این خبر گفت: در چهار ماهه نخست سال جاری 22.5 هزار تن الیاف پنبه وارد کشور شد که نسبت به واردات 16.5 هزار تنی سال 95، رشد 36 درصدی را نشان می‌دهد، این واردات بیشتر از کشورهای ازبکستان و تاجیکستان انجام می‌شد که به‌تازگی کشورهای دیگری نظیر هندوستان و آمریکا به این فهرست اضافه شدند.

مسعود حکیمی با بیان اینکه میزان مصرف و نیازصنایع نساجی کشور سالانه حدود 100 تا 110 هزار تن الیاف پنبه است، عنوان کرد: نیمی از این میزان نیاز در داخل کشور و مابقی ازطریق واردات تأمین می‌شود.

خروج سالانه 125میلیون دلاری ارز از کشور با واردات الیاف

وی با اشاره به اینکه هم‌اکنون 125 میلیون دلار ارز برای تأمین الیاف مورد نیاز واحدهای صنایع نساجی از کشور خارج می‌شود، افزود: در صورت توقف کشت و تولید پنبه در کشور، خروج ارز به حدود 250 میلیون دلار در سال می‌رسد.

حکیمی بیان کرد: فرآورده‌های پنبه ارزش افزوده قابل توجهی دارند و کشورهای صاحب‌نام، در آینده محصول خام خود را به‌سادگی صادر نمی‌کنند؛ بنابراین وابستگی این صنعت ریشه‌دار به واردات قابل تأمل و توسعه کشت پنبه حداقل در حد تأمین نیاز داخلی ضروری است، همچنین با کشت و تولید پنبه، نه‌تنها از خروج ارز جلوگیری می‌شود؛ بلکه نیاز کارخانه‌های نساجی و روغن‌کشی داخل کشور و بخشی از خوراک دام دامداری‌ها نیز تأمین خواهد شد.

به گفته وی، هم‌اکنون حدود 100 کارخانه پنبه‌پاک‌کنی با ظرفیت بیش از 600 هزار تن در کشور وجود دارد که سال گذشته حدود 64 کارخانه در 14 استان با ظرفیت 30 درصد معادل 150 تا 180 هزار تن فعال بود.

معاون دفتر پنبه وزارت جهاد کشاورزی اضافه کرد: برای بیش از 100 کارخانه پنبه‌پاک‌کنی و حدود سه‌هزار و 700 واحد کارخانه کوچک و بزرگ صنایع نساجی بیش از هفت‌هزار و 200 میلیارد تومان سرمایه‌گذاری شده و این بخش حدود 12 درصد از کل شاغلان بخش صنعت را به خود اختصاص داده است.

حکیمی یادآور شد: سال‌های قبل سطح زیر کشت پنبه در کشور حدود 320 هزار هکتار با تولید 600 هزار تن وش بوده، در سال‌های اخیر سطح زیر کشت این محصول به 75 تا 80 هزار هکتار با میزان تولید سالانه 180 هزار تن وش پنبه رسیده که از این میزان 50 تا 60 هزار تن الیاف استحصال شده و در اختیار واحدهای صنایع نساجی قرار می‌گیرد.

به گفته وی، پنبه در 17 استان کشت می‌شود و استان‌های خراسان شمالی، جنوبی و رضوی، گلستان، فارس، سمنان و شمال اردبیل از مناطق اصلی کشت این محصول است.

حکیمی با اشاره به اینکه متوسط عملکرد پنبه طی سال 95 به دوهزار و 300 کیلوگرم در هکتار رسیده است، تأکید کرد: این میزان عملکرد در مقایسه با برنامه اقتصاد مقاومتی (دوهزار و 367 کیلوگرم) 97 درصد تحقق را نشان می‌دهد و نسبت به عملکرد سال 94 (دوهزار و 146 کیلوگرم) حدود هفت درصد رشد داشته است، در حالی که متوسط عملکرد برخی کشاورزان پیشرو به شش تن در هکتار رسیده است.

اعطای یارانه به تولید پنبه، جایگزین مناسب خرید تضمینی

معاون دفتر پنبه وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه خرید تضمینی راه مناسبی برای حمایت از تولید نیست، خاطرنشان ساخت: در یونان بابت تولید هر کیلوگرم پنبه حدود یک دلار یارانه می‌دهند؛ بنابراین به جای خرید تضمینی باید راه‌های مناسب‌تری مانند اعطای یارانه به تولید را جایگزین کرد.

وی اظهار کرد: قیمت تضمینی پنبه تا سال 92 نسبت به محصولات رقیب تناسبی نداشته، اما این قیمت طی چهار سال گذشته واقع‌گرایانه شده، به‌طوری‌که قیمت سه‌هزار و 200 تومانی خرید تضمینی هر کیلوگرم وش در سال جاری با احتساب سود اندک و با توجه به هزینه تمام‌شده نشان‌دهنده رشد قابل توجه قیمت و نگاه حمایتی مسئولان است، البته کشاورزانی که عملکرد بیشتری داشته باشند سود بیشتری کسب می‌کنند.

به کانال ایانا در تلگرام بپیوندید

حکیمی همچنین گفت: قیمت‌های بین‌المللی پنبه با اتخاذ سیاست دولت‌های تأثیرگذار نظیر کشورهای اروپایی، چین و آمریکا و اعطای یارانه، پایین نگه داشته شده، اما هزینه تولید در ایران، هر سال با رشد نرخ تورم افزایش یافته و از سال 82 تلاش زیادی برای واردات صورت گرفت که تکیه‌گاه محکمی برای صنایع کشور نیست.

وی بیان کرد: حمایت‌های داخلی کافی و مناسب از تولید پنبه در کشور باعث بهبود سطح زیر کشت و تولید این محصول می‌شود، همچنین نگاه صنعت به زراعت پنبه باید بلندمدت باشد و برای جبران آن باید شیوه کمک‌های بین‌المللی در ایران نیز اجرا شود.

حکیمی بومی‌سازی و انتقال تکنولوژی ماشین‌آلات کشاورزی را با توجه به گران قیمت بودن ماشین ‌آلات برداشت پنبه (حدود 300 تا 600 هزار دلار) ضروری دانست و افزود: طی سال‌های اخیر 20 دستگاه کمباین برداشت پنبه در داخل کشور به کار گرفته شده و دولت به‌تازگی با برقراری یارانه 30 درصدی (10 درصد خودآورده کشاورزان و مابقی استفاده از تسهیلات بانکی) زمینه جذب ماشین‌های برداشت بیشتری را فراهم کرده است.

وی با اشاره به اینکه توسعه مکانیزاسیون یکی از مهم‌ترین راهبردهای طرح اقتصادی پنبه است، عنوان کرد: برداشت مکانیزه پنبه 25 درصد هزینه تمام‌شده را به خود اختصاص می‌دهد و جایگزین مناسبی به جای برداشت سنتی زمان‌بر با کارگر است، اما تأمین ماشین برداشت تنها راه‌حل نیست، بلکه نیازمند پیاده‌سازی بسته فنی شامل آرایش کاشت، ارقام مناسب، مدیریت خاص مزرعه، تأمین برگ‌ریز و هورمون‌های رشد و خدمات ماشینی گران‌قیمت است که وصل کردن حلقه‌های متعدد زنجیره تولید برای تحقق آن زمان‌بر است.

تولید 10 رقم برتر قابل کشت پنبه در کشور

معاون دفتر پنبه وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه در گذشته چهار رقم پنبه درکشوربا طول دوره رشد 180 روز کشت می‌شد، ادامه داد: تعداد ارقام مورد کشت پنبه با اقدامات انجام‌شده در سه سال اخیر به 10 رقم رسیده که شامل ارقام ورامین، ارمغان، خرداد، گلستان، کاشمر، خورشید، شایان، ساجدی، بختگان و لطیف است و ارقامی نظیر رقم ساحل و مهر به‌دلیل معرفی ارقام برتر از فهرست کشت حذف شدند.

حکیمی با بیان اینکه طولانی بودن دوره کشت ارقام قدیمی پنبه یکی از مشکلات کشاورزان پنبه کارمحسوب می‌شد، تأکید کرد: با تخصیص نیمی از سطح زیر کشت پنبه به ارقام زودرس و با کاهش طول دوره رشد از 180 به 130 روز این مشکل تا حدودی حل شد، البته باقی سطح زیر کشت پنبه به ارقام متوسط رس اختصاص دارد که کیفیت بالاتری نسبت به ارقام زودرس دارند.

ورود ارقام خارجی پنبه به اراضی کشاورزی تا پایان سال جاری

وی با اشاره به اینکه حدود 16 رقم خارجی پنبه طی دو سال اخیر وارد کشور شده است، یادآور شد: این ارقام پس از بررسی میزان عملکرد کمی و کیفی، زودرس بودن، مقاومت به انواع تنش‌های محیطی و متناسب بودن برای برداشت مکانیزه با ماشین‌آلات وارد فهرست ارقام پنبه کشور شده و بخشی از این ارقام در صورت برتری تا پایان سال جاری وارد عرصه تولید بذر خواهند شد.

حکیمی با بیان اینکه کشت پنبه اشتغال زیادی در بخش‌های مختلف زراعت، کارخانه‌های پنبه‌پاک‌کنی و صنایع نساجی ایجاد یا حفظ می‌کند، اضافه کرد: نیروی انسانی مورد نیاز در برداشت سنتی پنبه 90 نفرروز در هکتار و در برداشت مکانیزه 50 نفرروز در هکتار است که به‌طور میانگین در هر سه هکتار یک اشتغال کامل در طول سال حفظ می‌شود.

به گفته وی، اشتغالزایی در تولید پنبه نسبت به زراعت سایر محصولات بیشتر است، همچنین ایجاد اشتغال دائم و جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها که از دغدغه‌های مهم مسئولان محسوب می‌شود، به هزاران دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد که با توسعه و حفظ کشت پنبه می‌توان در این راستا قدم برداشت.

معاون دفتر پنبه وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه تأمین مواد غذایی در تبیین سیاست‌های ملی کشور نقش پنبه را کمرنگ کرده است، اظهار کرد: پنبه‌ای که 55 درصد آن متشکل از پنبه‌دانه و عملکرد استحصال روغن آن 18 درصد است، اهمیتی برای کارخانه‌های روغن‌کشی ندارد و این واحدها، فرآوری سایر دانه‌های روغنی را به استحصال روغن از پنبه‌دانه ترجیح می‌دهند و تمایلی برای روغن‌کشی از پبنه‌دانه ندارند، چرا که هر کیلوگرم تخم پنبه پس از جداسازی در کارخانه‌های پنبه‌پاک‌کنی به قیمت بیش از دوهزار تومان در مناطق خشک به فروش می‌رسد.

حکیمی دشواری زراعت، نبود برنامه‌ریزی و تشکیلات منسجم، نداشتن بازدهی مناسب اقتصادی، نبود تعامل کافی و بی‌توجهی صنایع نساجی به بخش تولید پنبه را از عوامل و دلایل عمده کاهش سطح زیر کشت پنبه دانست و خاطرنشان ساخت: سنتی بودن کلیه عملیات برداشت پنبه، کمبود نیروی کار، افزایش دستمزد کارگری و گران بودن ماشین‌آلات برداشت ازجمله عوامل و دلایل عمده کاهش سطح زیر کشت این محصول است.

وی همچنین گفت: در اولویت نخست قرار نگرفتن پنبه برای تولید، برتری بازدهی اقتصادی محصولات رقیب پنبه و انتقال یافتن این محصول به اراضی کم‌بازده، نبود نگاه حمایتی صنعت به زراعت پنبه و به موقع انجام نشدن عملیات زراعی به‌دلیل کمبود نقدینگی وضعف دانش فنی زارعان از دیگر عوامل کاهش عملکرد این محصول به‌شمار می‌رود.

کشت نشائی و حفاظتی از راهکارهای بهینه‌سازی مصرف آب

معاون دفتر پنبه وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه افزایش عملکرد و بهره‌وری، کاهش هزینه‌های تولید و استفاده از تکنولوژی از راه‌حل‌های اصلی نجات پنبه کشور است، بیان کرد: با توجه به نیاز آبی پنبه سطح کشت زیادی برای رسیدن به خودکفایی نیاز نیست و با 100 تا 110 هزار هکتار سطح زیر کشت به‌راحتی می‌توان به خودکفایی دست یافت.

حکیمی ادامه داد: کشت نشائی، رعایت اصول کشت حفاظتی، به‌کارگیری روش‌های نوین آبیاری و افزایش عملکرد چهار راهکار بهینه‌سازی مصرف آب در تولید پنبه است.

وی در پایان با اشاره به اینکه برداشت پنبه دراستان گلستان به‌تازگی آغاز شده است، تأکید کرد: ریشه عمیق پنبه در لایه‌های عمیق خاک، کربن آلی تزریق می‌کند و علاوه بر حفظ حاصلخیزی خاک و نداشتن آفات و بیماری مشترک با غلات باعث افزایش عملکرد این گروه از محصولات کشاورزی می‌شود./

H-960612-01