منابع آب کارستی نیازمند حفاظت بیشتر از نظر آلودگی

به گفته رئیس موسسه تحقیقات آب، منابع آب کارستی از آنجا که نزدیک به سطح زمین قرار دارند، ممکن است به راحتی توسط فاضلاب صنعتی و خانگی آلوده شوند. بنابراین این منابع نیازمند به حفاظت بیشتری نسبت به آلاینده‌ها دارند.

مرتضی افتخاری در گفتگو با خبرنگار ایانا بیان کرد: آب‌های کارستی منابع فوق استراتژیک هستند. کیفیت این آب‌ها بسیار مناسب بوده و فقط مجوز برداشت برای شرب می‌توان به این دسته از آب‌ها داد.

وی ادامه داد: باید از این منابع حفاظت خاص کنیم زیرا آب‌های کارستی خیلی زود می‌توانند آلوده شوند. ارتفاع آنها نسبت به زمین خیلی پایین نیست. در واقع آب کارستی یکسری رودخانه هایی است که زیر زمین حرکت می‌کنند و خیلی زود آلوده می‌شوند.

رئیس موسسه تحقیقات آب گفت: فاضلاب‌های خانگی و صنعتی منابعی هستند که می‌توانند آب کارستی را آلوده کنند. یکی از مشکلات کشور ما این است که فاضلاب‌ها منابع آب زیرزمینی را آلوده می‌کند. اگر ما به صورت غیر استاندارد فاضلاب‌ها را دفع کنیم، به راحتی آب کارستی با آلودگی فاضلاب‌ها آمیخته می‌شوند.

به گفته وی منابع آب کارستی منابع آب جدیدی نیستند بلکه همان آبی است که از باران به روی زمین می‌ریزد. آب باران بعد از رسیدن به زمین یا بر روی آن جاری می‌شود و آب سطحی را تشکیل می‌دهد. یا تبخیر می‌شود و یا داخل زمین نفوذ کرده و آب زیرزمینی را ایجاد می‌کند.

افتخاری اضافه کرد: آب زیرزمینی نیز یا در داخل زمین حرکت کرده و در قالب چشمه ظاهر می‌شود و یا در لایه‌های پایین زمین نفوذ می‌کند. در عمق 200 متری تشکیل سفره‌های زیرزمینی را می‌دهد و یا رودخانه‌‎های کارستی را در عمق 50 تا 100 متر زیر زمین شکل می‌دهد.

وی یادآور شد: جنس و ساختار زمین شناسی دیکته می‌کند که آب چگونه حرکت کند. به صورت چشمه ظاهر شود، عمق پیدا کند یا در سطح حرکت کند.

رئیس موسسه تحقیقات آب تاکید کرد: آب کارستی آب خاص و منبع جداگانه‌ای نیست زیرا اگر چنین بود معادلات بیلان ما به هم می‌خورد. آب کارستی عموما در زیر زمین حرکت می‌کند و یا به صورت چشمه ظاهر می‌شود یا اینکه داخل یک گسل می‌رود و ممکن است به خارج از مرزها برود.

وی گفت: در حال حاضر آب‌های کارستی ایران آبخوان‌های آبرفتی کشور را تغذیه می‌کنند و یا به صورت چشمه بیرون می‌آیند. این آب‌ها در قالب آب چشمه در محاسبات بیلان منابع آب در نظر گرفته می‌شوند.

تاثیر بارندگی بر حجم آب‌های کارستی

درباره آب‌های کارستی در ایران ابهامات و شایعات زیادی وجود دارد. برخی کارشناسان با تکیه بر اسناد تاریخی معتقدند حجم زیادی آب کارستی از رشته کوه‌های زاگرس سرچشمه می‌گیرند و از کف خلیج فارس به داخل آب دریا نفوذ می‌کنند. بر اساس اسناد تاریخی، این مکان‌ها در داخل دریا، نقاطی بوده است که جاشوهای قدیمی از آن آب برداشت می‌کردند. افتخاری در رابطه با این اظهارات تاکید کرد: اگر کسی مطالعات دقیق و کاملی انجام دهد و با حوصله اثبات کند که چنین چیزی وجود دارد، حتما باید این آب برداشت شود اما مطالعه در این زمینه انجام نشده است.

به کانال ایانا در تلگرام بپیوندید

وی به این پرسش که ممکن است کاهش حجم بارش‌ها به طور کلی زمینه حذف آب‌های کارستی خلیج فارس را فراهم کرده باشد، این گونه پاسخ داد: ممکن است بارش به حدی کاهش یافته باشد که این آب کارستی موجود نباشد.

رئیس موسسه تحقیقات آب تاکید کرد: وقتی ما پول کم داریم، باید بیشتر تحقیق و مطالعه کنیم. زیرا امکان آزمون و خطاهای گسترده را نداریم.

وی درباره احتمال انتقال آب‌های کارستی ایران به خارج از کشور و تبعات کنترل این آب‌ها، بیان کرد: در حال مطالعه روی آب‌های کارستی هستیم. البته هنوز این مطالعه در دست انجام است و اعتبارات خوبی به آن پرداخت نشده است. موسسه تحقیقات آب با همکاری چند دانشگاه در سطح کلان کشور در حال پتانسیل یابی منابع آب کارستی و آب ژرف است. وزارت نیرو نیز قول داده است که امسال اعتباراتی به این پروژه تحقیقاتی بدهد.

رئیس موسسه تحقیقات آب گفت: اگر روند مطالعات را تسریع کنیم، می‌توانیم به سئوالات مطرح شده درباره وضعیت آب کارستی پاسخ دهیم.

وی افزود: البته وزارت نیرو بر اساس تجربیاتی که برخی افراد مختلف داشته‌اند، در مناطقی که احتمال وجود آب کارستی و ژرف وجود داشته است، اقدام به حفر چاه گمانه کرده است.

افتخاری به این پرسش که آیا هزینه احداث چاه گمانه بیشتر از تحقیقات نیست، این گونه پاسخ داد: به دلیل گزارش‌های زیاد موجود، احتمال وجود آب کارستی و ژرف در مناطق حفر چاه گمانه قوی است و ارزش این را دارد که در این مناطق چاه گمانه داشته باشیم. ضمن آنکه وزارت نیرو از ابزار الکترومغناطیس برای اکتشاف استفاده می‌کند.

وی اضافه کرد: در واقع این وزارتخانه برای مطالعه آب‌های ژرف و کارستی برنامه‌های بلند مدت و کوتاه مدت دارد. یعنی با حفر چاه‌های گمانه اقداماتی در کوتاه مدت به روی آب‌های کارستی انجام می‌دهد و در بلند مدت نیز برنامه‌هایی در دست اجرا دارد.

ورشکستگی آبی را قبول ندارم

رئیس موسسه تحقیقات آب عنوان کرد: بزرگترین مشکل ما در ایران این است که تحقیق نکرده صحبت می‌کنیم. هر کس به‌زعم خود مسایل را مطرح می‌کند. این روزها بحث بحران آب خیلی داغ است اما دقیقا نمی‌دانیم مفهوم بحران آب چیست.

وی ادامه داد: وقتی صحبت‌های ما منشا تحقیقاتی درست نداشته باشد، وزارت نیرو را متهم می‌کنیم که منابع آبی نسل‌های آتی را مصرف می‌کند. در صورتی که آبی که از کشور خارج می‌شود، متعلق به همین نسل فعلی است. اگر تا کنون جلوی آن را نمی‌گرفتیم اشتباه می‌کردیم.

به اعتقاد افتخاری وزارت نیرو مورد هجمه‌های نادرست قرار می‌گیرد. در حالی که برخی اقدامات این وزارتخانه نیز مثبت بوده است.

وی تاکید کرد: ورشکستگی آب را قبول ندارم. متاسفانه اخبار آب به سمت یاس و ناامیدی پیش می‌رود. کسانی که از بحران آب حرف می‌زنند باید راهکار بدهند. این درست نیست که یک نفر زحمت می‌کشد و دیواری را می‌سازد بعد که از عملکردش ایراد می‌گیریم و به ما فضا برای ساخت دیوار می‌دهد، بگوییم بلد نیستیم دیوار بسازیم.

رئیس موسسه تحقیقات آب گفت: وزارت نیرو زحماتی می‌کشد، یکسری کاستی‌هایی هم دارد. ولی از بیرون همواره بخش منفی عملکرد این وزارتخانه پررنگ می‌شود. باید مواظب باشیم افراد مایوس نشوند. مردم دنبال آرامش و آسایش هستند.

L-960619-02