مجری طرح گندم: دولت از حمایت ها دریغ نکند، کشورهای عضو اتحادیه اروپا سالانه 600 میلیارد دلار به بخش کشاورزی یارانه پرداخت می‌کنند/استاد اقتصاد دانشگاه: حمایت ازبخش کشاورزی در تمام دنیا ویژه است

خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) - مژگان ستار: با آن که خرید امسال، ذخیره برای سال آینده را تأمین کرده و موجودی گندم با ادامه خریدها افزایش خواهد داشت بااین همه، برای حفظ امنیت غذایی ضروری است، حمایت‌های دولت از این محصول ابعاد بیشتری را دربر بگیرد تا امنیت لازم و آرامش شغلی برای کشاورز برای کشت محصولات استراتژیک فراهم شود. مجری طرح گندم معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی در گفت و گو با خبرنگار ایانا می گوید: "در حالی که سطح زیر کشت گندم آبی در سال گذشته دو میلیون و 100 هزار هکتار بود، امسال با کاهش ،به دو میلیون و 50 هزار هکتار رسید و سطح زیر کشت گندم دیم نیز از سه میلیون و 870 هزار هکتار به سه میلیون و 560 هزار هکتار کاهش یافت، اما عملکردها به اندازه‌ای قابل قبول است که به پیش‌بینی‌های برنامه ششم توسعه که رقم 13 میلیون و 400 هزار تن است خواهیم رسید."

اسماعیل اسفندیاری پور می افزاید: "دولت نباید از حمایت‌ها برای محصول گندم دریغ کند و نباید اجازه دهد گندم وارداتی هرچند با قیمت پایین‌تر از تولید داخل، اجازه ورود داشته باشد، در حالی که خرید امسال، ذخیره برای سال آینده را تأمین کرده و موجودی گندم با ادامه خریدها افزایش خواهد داشت."
وی می افزاید: "هرساله با تأخیر در پرداخت بهای خرید تضمینی گندم روبه‌رو هستیم که این امر انگیزه کشاورزان را برای تولید کاهش داده است."

اسفندیاری پور هماهنگ بودن با بخش‌های مختلف زنجیره همچون ثبت و گواهی نهال و بذر، شرکت‌های تولیدکننده بذر، تأمین‌کننده‌های سم و کود و... را خوب ارزیابی کرده و می‌گوید: "دولت باید همچون کشورهای عضو اتحادیه اروپا و کشورهای عضو OECD حمایت‌های تسهیلاتی صفر تا چهار درصد به جای حمایت‌های 18 تا 21 درصدی را اعمال کند، زیرا کشورهای فوق به‌طور متوسط سالانه 600 میلیارد دلار به بخش کشاورزی یارانه پرداخت می‌کنند."

اسفندیاری پوردر ادامه تاکید می کند: "در استفاده از ادوات مکانیزه کشورهای فوق 50سال از ایران جلوتر هستند؛ به‌گونه‌ای که ضریب اسب بخار در ادوات کشاورزی در این کشورها، سه تا چهار اسب بخار به ازای هر هکتار زمین است، اما در ایران با وجود اختصاص تسهیلات در پنج خط اعتباری هنوز با جهان فاصله داریم."

وی حمایت درون‌زا را برای کشاورزی ایران نسخه می‌کند و می‌گوید: "اگر این حمایت‌ها اعمال شود، منجر به توسعه خواهد شد، به دلیل آن که شرایط تولید سخت بوده و هزینه‌ها بالا است، کشاورزان ایرانی از فروش محصول خود، سود خالص 15 تا 20 درصدی نیز عایدشان نمی‌شود ."

اسفندیاری پور معطل ماندن بهای خرید تضمینی محصول گندم را نکته‌ای منفی برای ادامه مسیرخوداتکایی می‌داند و معتقد است: "با وجود آنکه گندم محصولی استراتژیک بوده و برای حفظ امنیت غذایی ضروری است، حمایت‌ها در مقایسه با سال‌های شروع ابتدای طرح دارای نسبت یک به 120 نیز نیست."

نبود اطلاعات دقیق، راه خوداتکایی را خدشه دار می کند

غلامرضا خانکشی پور، استاد دانشگاه اما حمایت از کشاورز و تولید محصولات استراتژیک را تنها به موارد بالا محدود نمی داند و معتقد است در شرایط حاضر هیچ آمار و اطلاعات دقیقی در دسترس نیست که بتوان بر اساس آن برنامه‌ریزی کرد. به‌عنوان مثال وقتی خودکفایی محصولاتی چون برنج، گندم و... مدنظر است باید آمار دقیقی از میزان تولید و مصرف داشته باشیم تا بتوان برنامه‌ریزی کرد، اما متأسفانه هیچ‌گاه آمار درستی از میزان تولید و مصرف در محصولاتی چون برنج نداریم تا بدانیم چقدر محصول باید وارد کنیم ،این نقطه نظر استاد دانشگاه کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی است که نبود اطلاعات دقیق، باعث می‌شود نتوان راه خوداتکایی را هموار دید.

خانکشی‌پور تشکیل ستاد برای محصولات استراتژیک را وقتی موثر می‌داند که داده‌های صحیح در آن موجود باشد، اگر تنها کمیته یا شورایی را مسئول محصولات استراتژیک معرفی کنیم در حالی که اطلاعات درستی موجود نباشد، راه به جایی نخواهیم برد؛ بنابراین لازم است با انجام پروژه‌های تحقیقاتی در ابتدا اختلاف آماری موجود در بخش‌های مختلف کشاورزی را مرتفع کنیم تا بتوانیم نوع حمایتی که مدنظر است تعریف کنیم.

وی معتقد است: "اگر تیمی کارشناس بتواند میزان نیاز واقعی را مشخص کند راه خودکفایی سریع‌تر به سرمنزل مقصود خواهد رسید."

حمایت ازبخش کشاورزی در تمام دنیا ویژه است

نگاهی به میزان حمایت هایی که سایر کشورها از بخش کشاورزی می کنند نشان از نگاه ویژه دارد،به‌گونه‌ای که بخش اصلی حمایت واقعی از بخش کشاورزی در اتحادیه اروپا مستقیماً از بودجه پرداخت نمی‌شود، بلکه عمدتاً از طریق سیاست‌های تأثیرگذار بر قیمت‌های دریافتی تولیدکنندگان بر اساس حمایت قیمتی و یارانه‌های صادراتی اعمال می‌شود و برای دستیابی به اهداف سرمایه‌ای، بخش کشاورزی این اتحادیه از ابزارهای مختلفی کل ارائه نهاده‌های یارانه‌ای حمایت مستقیم سرمایه‌ای، اعتبارات بانکی ارزان، ضمانت‌های اعتباری و صندوق‌های سرمایه‌گذاری سود می‌برد و علاوه بر آن مهم‌ترین خصوصیات اعتبارات بانکی کشاورزی در اتحادیه اروپا استفاده از زمین به‌عنوان رهن و حمایت دولتی است، صندوق حمایت از کشاورزی و جنگلداری که از سال 1994 فعالیت خود را آغاز کرده است، یکی از کارآمدترین ابزارهای حمایت سرمایه در اروپا بوده که از سیاست‌های عمده آن یارانه نرخ بهره به میزان 50 تا 80 درصد است و همچنین جهت‌گیری کلی سیاست‌های حمایتی در سال‌های اخیر به سمت پرداخت‌های مستقیم درآمدی بوده است و دولت آمریکا نیز علاوه بر تولیدکننده، از مصرف‌کننده مواد غذایی نیز از طریق برنامه کمک غذایی تکمیلی و سایر برنامه‌های کمک غذایی حمایت می‌ کند.
دولت فرانسه نیز در موضعی هماهنگ با اتحادیه اروپا فرایند پرشتاب خصوصی‌سازی و توسعه بازار آزاد را دنبال می‌کند و حمایت‌های تعرفه‌ای و پرداخت یارانه به کشاورزان را در دستور کار دارد و در کشورهایی چون اردن که پنج درصد از جمعیت 5.9 میلیون نفری‌اش در بخش کشاورزی اشتغال دارند، نوسازی و اهداف خودکفایی و رهایی از هزینه‌های گزاف واردات را مدنظر دارد.

در کشورهایی چون روسیه نیز سیاست‌های حمایتی از بخش کشاورزی از چند سال گذشته آغاز شده، اما بعد از اعمال تحریم‌ها از سوی کشورهای اروپایی و آمریکا، دولت روسیه تصمیم گرفت از ظرفیت‌های داخلی بیش از پیش استفاده کند و برای این منظور، دولت روسیه نیز تحریم‌های متقابلی را در بخش کشاورزی علیه کشورهای اروپایی اعمال کرد و سیاست‌های حمایتی از کشاورزی را بیشتر کرده است؛ به‌گونه‌ای که طرح خودکفایی غلات، شکر، روغن گیاهی، گوشت، شیر، پنیر و محصولات آبزی را در سطح 80 تا 95 درصد تعیین کرده است و کشورهایی چون نروژ، سوییس، کره جنوبی، ایسلند و ژاپن همچنان به حمایت از کشاورزان در سطحی نزدیک به 50 درصد دریافتی ناخالص کشاورزان ادامه می‌دهند.

نکته قابل توجه آنکه میزان حمایت ترکیه از بخش کشاورزی بالاتر از میانگین‌های حمایت کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی است؛ بنابراین وجود بیش ازچهار میلیون بهره‌بردار در بخش کشاورزی ایران می‌طلبد که دولت ایران نیز حمایت‌های خود را در بخش کشاورزی گسترش دهد./

M-960703-01