تعاونی های کشاورزی در سراسر جهان/ ساختار سازمانی تعاونی ها در کشورهای درحال توسعه پیشرفت کمتری داشته است/2000 تعاونی در امریکا با بیش از 2 میلیون کشاورز عضو

در تعریف کلی؛ تعاونی به معنای کسب و کاری است که در آن افراد برای خودشان کار و به طور دموکراتیک آن را کنترل می کنند و بر اساس استفاده، مزایای ناشی از آن را به صورت برابر بین خود توزیع می کنند. این ساختار سازمانی فقط محدود به بخش کشاورزی نیست، اما از ابتدای قرن نوزدهم، کشاورزان کشورهای توسعه یافته به طور مؤثری برای تجمیع منابع شان در انطباق با اهداف مشترک، و یا خرید ورودی ها و خدمات بازاریابی و فرآوری محصولات شان از این ساختار استفاده کرده اند. این مدل، در طول چند دهه اخیر، به طور موفقیت آمیزی در کشورهای در حال توسعه پذیرفته شده؛ اما در هر کشوری به دلایل مختلف به خوبی رشد نکرده است.

به گزارش ایانا از سایت "اگریکالچر این نیوز"، اولین بار در سال 1851، این مدل سازمان دهی کشاورزان، در دوردست های قلمرو امپراتوری اتریش-مجارستان ظهور کرد و از ابتدا بر ارائه اعتبار به اعضای کشاورز خود تمرکز داشت. اولین تعاونی در ایالات متحده امریکا را بنجامین فرانکلین (Benjamin Franklin) در سال 1752 تأسیس کرد که یک شرکت بیمه آتش سوزی دوجانبه بود و امروزه نیز به فعالیت خود ادامه می دهد. تا سال 2014، 134 شرکت تعاونی کشاروزی در ایالات متحده امریکا به وجود آمد که حداقل 100 سال از کسب و کارشان می گذشت و قدیمی ترین آن تولیدکنندگان سانکیست (Sunkist) در ایالت کالیفرنیاست که در سال 1893 تأسیس شد. عمده تعاونی های کشاورزان با سابقه در امریکا در ایالات کالیفرنیا، فلوریدا و یوآ (Iowa) تأسیس شده است.

تعاونی های کشاورزان امریکا تحت دو قانون فدرال بلند مدت کار می کند -قانون کاپر والستد (Capper Volstead) (1922) و قانون بازاریابی تعاونی (1926)- که تا زمانی که اعضای تعاونی ها به الزامات مشخصی پایبند باشند از آنان در برابر قوانین انحصاری و بی اعتماد محافظت می کند. در حال حاضر 2هزارو100 تعاونی در امریکا وجود دارد که تقریباً 2 میلیون کشاروز عضو آن ها هستند (بسیاری از کشاورزان عضو بیش از یک تعاونی اند). در سال 2015، درآمد خالص این تعاونی ها 6.5 میلیارد دلار بود که تحت ساختار قانونی آن ها بین اعضایشان توزیع شد. پنج تعاونی کشاورزان با بالاترین درآمد در این کشور سی اچ اس (CHS) ، کشاورزان لبنی امریکا (Dairy Farmers of America) ، لند اُ لِیکز (Land O'Lakes) ، گرومارک (GROWMARK) و مؤسسه فرآوری محصولات کشاورزی (Agri Processing Inc) بودند. سایر تعاونی های امریکایی که نام های تجاری شناخته شده ای برای مصرف کنندگان اند عبارتند از: اُشِن اسپری (Ocean Spray) ، کرَنبری ها 1 (Cranberries) ؛ بلو دایموند (Blue Diamond) ، بادام ها؛ بلور شکر امریکا (American Crystal Sugar) ؛ تیلاموک (Tillamook) ، انواع پنیر؛ و سان مِید (SunMaid) ، کشمش. اغلب این تعاونی ها متعلق به سازمان حمایتی شورای ملی تعاونی های کشاورزان 2 (NCFC) است که در سال 1929 در واشنگتن تأسیس شد و منافع تجاری و سیاسی اعضای خود را نشان می دهد.

تعاونی های کشاورزان در بخش کشاورزی بسیاری از کشورهای های جهان برجسته است.

کردیت اَگریکول 3 (Credit Agricole) که اساساً یک تعاونی اعتباری کشاورزی بود، در طول سال های بسیار به یکی از بزرگترین بانک های جهان تبدیل شد و در سال 2011 درآمد 103 میلیارد دلاری داشت. دیگر تعاونی های بزرگ کشاورزی جهان زِن- نو 4 (Zen-Noh) ژاپن؛ رابوبانک 5 (Rabobank) هلند؛ فدراسیون تعاونی های ملی کشاورزی 6 (NACF) کره جنوبی؛ و شرکت فونترا 6 (Fonterra) نیوزلند هستند.

این ساختار سازمانی در کشورهای درحال توسعه پیشرفت کمتری داشته است . بخشی از آن در اوایل پیدایش، به جای آنکه اساساً توسط خود کشاورزان توسعه یابد، از سوی مقامات دولتی در حومه شهرها اجرا شد. مثلاً، اولین تعاونی های تأسیس شده در آغاز قرن بیستم در هند، برای رهایی کشاورزان از وام هایی با بهره های بالا بود. به هر حال، راه اندازی تعاونی های کشاورزی با بنیان هایی وسیع تر، از اجزای ضروری طرح توسعه ملی دولت مرکزی هند در سال 1950 بود. گرچه 75 درصد جمعیت روستائیان هند در این تعاونی ها خدمت می کنند، اغلب آنها همچنان توسط دولت اداره می شود و کشاورزان نقش های کوچکی در آنها دارند.

این رویکرد بالا به پایین، در بسیاری از جنبه های تعاونی های کشاورزی بیشتر کشورهای جنوب صحرای آفریقا که در اوایل قرن بیستم به استقلال دست یافتند نیز پذیرفته شده است. فقدان مشارکت مستقیم در مدیریت تعاونی ها از سوی اعضای خود (کشاورزان) به علت نگرانی از این مسئله بود که بسیاری از آنان بی سواد بوده و واجد شرایط چنین نقشی نبودند. به هر حال، در بسیاری موارد این تصمیم منجر به عدم اعتماد و تردید درباره به خدمت گرفتن اعضای این سازمان ها در منافع واقعی آنها شد.

با وجود این؛ مدل تعاونی، برخی موفقیت های واقعی را با مدیریت مستقیم کشاورزان در سازمان های خودشان در چند دهه گذشته در کشورهای در حال توسعه داشته، هر چند که با کمک های خارجی از طرف دولت و یا سازمان های چندجانبه و ان جی او ها همراه بوده است. تعاونی لبنی گیثونگوری (Githunguri) که در سال 1961 در کنیا به ثبت رسید، در ابتدا شیر خود را به تعاونی لبنیات کنیا می فروخت؛ اما از سال 2004 به بعد، آنها کارخانه فرآوری محصولات خود را احداث کردند و در حال حاضر محصولات لبنی تازه مانند ماست، کره و شیرهای بسته بندی شده مدت دار را در سراسر کشور ارائه می دهند. این تعاونی با 31 عضو کار خود را آغاز کرد و هم اکنون بیش از 23 هزار نفر عضو دارد.

تعاونی کوآترو پینوز -4کاج- (Cuatro Pinos) در گواتمالا که در سال 1979 آغاز به کار کرد، تولید و بسته بندی سبزیجات تازه به امریکا و اروپا را بر عهده دارد. در حال حاضر، 4هزارو200 عضو و یکهزارو200 کارمند دارد و درآمد کشاورزان عضو خود را بیش از 50 درصد افزایش داده است.

سازمان ملل، سال 2012 را سال بین المللی تعاونی ها اعلام کرد و سازمان های غذا و کشاورزی ملل متحد (FAO) و صندوق بین المللی توسعه کشاورزی (IFAD) تلاش های خود را در این زمینه دو برابر کردند. دیگر سازمان های توسعه ای در این بخش، بنیاد بیل و ملیندا گیتس (Bill and Melinda Gates) با همکاری هیفر اینترنشنال (Heifer International) بودند که بخش لبنیات آفریقای شرقی را تقویت کردند. یکی از اجزای تلاش هایشان این بود که کشاورزان را به سازمان دهی تعاونی ها برای کمک به جمع آوری شیر و سرمایه گذاری در ساخت تأسیسات بزرگ سردسازی شیر تشویق کردند. از دیگر تعاونی های موفق، تعاونی لبنی آگالی آوامو (Aggali Awamu) در منطقه ماسکا (Masaka) کشور اوگاندا واقع در ساحل دریاچه ویکتوریاست.

پانوشت:

1. میوه ریز، قرمز رنگ و ترش مزه که در امریکا و کانادا به صورت تجاری کشت می شود و برای تهیه انواع آبیموه، سس و مربا از آن استفاده می شود.

2. National Council of Farmer Cooperatives

3. شبکه ای فرانسوی از بانک های تعاونی و دوجانبه که شامل 39 بانک ناحیه ای است و به دلیل تلاش های تاریخی خود در زمینه کشاورزی گاهی "بانک سبز" نامیده می شود. این مجموعه از سال 1990 به یک گروه بانکی کامل بین المللی تبدیل شد که رتبه دوم در اروپا و رتبه هشتم در جهان را داراست و در بازار بورس یورونکست (Euronext) پاریس شاخص سهام 40 کک (CAC) را دارد.

4. National Federation of Agricultural Co-operative Associations : فدراسیون ملی انجمن های شرکت های تعاونی کشاورزی ژاپن که در سال 1973 تشکیل شده و شامل یکهزارو173 فدراسیون و تعاونی های کشاورزی است. یکی از بزرگترین واردکنندگان غذای حیوانات و کودهای کشاورزی در جهان است و همچنین از بزرگترین تولیدکنندگان تجهیزات کشاورزی به خصوص تراکتورهاست.

5. در سال ۱۹۷۲ راه‌اندازی شد و در حال حاضر به ‌عنوان بزرگترین مؤسسه تأمین مالی در صنعت کشاورزی و یکی از بزرگترین سرمایه‌گذاران محصولات غذایی جهان به شمار می رود و در فهرست 30 شرکت برتر خدمات مالی و بانکداری جهان قرار دارد.

6. National Agricultural Cooperative Federation : در سال 1961 تأسیس شد و نقش مؤثری در توسعه متعادل اقتصاد ملی کره جنوبی داشت. این مجموعه در پایان سال 2011، 3هزارو306 تعاونی داشت.

7. شرکت تعاونی چندملیتی در نیوزلند که به حدود 10هزارو500 کشاورز نیوزلندی تعلق دارد و در سال 2001 از ادغام دو شرکت تعاونی بزرگ لبنی در این کشور به وجود آمد. فونترا، حدود 30 درصد صادرات لبنیات جهان را بر عهده دارد و با درآمدی بیش از 17.2 میلیارد دلار بزرگترین شرکت نیوزلند است.

ترجمه: مهشید جلالیان