آفریقا؛ زمین ها بسیار با گرسنگان بیشتر /شرکت های خارجی تهدید جدی برای افزایش فقر در کشاورزی خرده مالکان آفریقا هستند/ شرکت های خارجی امنیت غذایی را به خطر می اندازند

طبق گزارش بحران غذای جهان در سال 2017 و از نظر جهانی؛ 108 میلیون نفر از مردم در سال 2016، در مقایسه با 80 میلیون نفر در سال 2015، با بحران غذا مواجه شدند که 35 درصد افزایش را نشان می دهد.

به گزارش ایانا از سایت "آی پی اس نیوز"، 123 میلیون نفر دیگر نیز از این بحران تحت تأثیر قرار گرفتند و حدود 230 میلیون نفر در سال 2016 درگیر ناامنی غذایی بودند که 72 درصد آن ها در آفریقا زندگی می کنند.

طبق شاخص گرسنگی جهانی سال 2016، بالاترین میزان گرسنگی در جنوب صحرای آفریقا 1 (SSA) وجود دارد . طبق اعلام سازمان فائو، تعداد افراد دچار سوء تغذیه و یا گرسنه در آفریقا از حدود 182 میلیون نفر در اوایل دهه 90 به حدود 233 میلیون نفر در سال 2016 افزایش یافت؛ در حالی که این تعداد در جهان، از حدود یک میلیارد نفر تقریباً به 795 میلیون نفر کاهش یافته است.

این موضوعی ظالمانه است، زیرا بسیاری از کشورهای آفریقایی بیشترین سهم زمین های قابل کشت با توان بالقوه بالا را دارند. طبق گزارش سال 2012 فائو، در مناطق قاره آفریقا، به جز شمال آن، 21 تا 37 درصد از سطح زمین با محدودیت های آب و هوایی، زمین و یا خاک برای تولید محصولات وابسته به کشت دیم مواجه است.

چرا گرسنگی؟

به طور معمول ناظران، افزایش رشد جمعیت، فجایع طبیعی و درگیری ها بر سر گرسنگی در این قاره را مقصر می دانند. از زمانی که آفریقا، با وجود توان بالقوه وسیع در کشاورزی، از صادرکننده خالص مواد غذایی به واردکننده خالص این مواد در دهه 1980 تبدیل شد؛ افزایش قیمت بین المللی مواد غذایی به گرسنگی آفریقا کمک کرد.

با بحران بدهی های بین المللی دهه 1980، بسیاری از کشورهای آفریقایی مجبور شدند برنامه های تثبیت و تعدیل ساختاری 2 (SAPs) مؤسسات برتون وودز (Bretton Woods) را بپذیرند. از سال 1980 تا 2007، مجموع خالص واردات مواد غذایی آفریقا در شرایط واقعی، به طور میانگین 3.4 درصد در هر سال رشد داشت. واردات مواد غذایی اساسی، به ویژه غلات، به شدت افزایش یافت.

یکی از تلفات ساپ، سرمایه گذاری عمومی بود. کشورهای آفریقایی می گفتند که نیازی به سرمایه گذاری در کشاورزی ندارند، زیرا واردات ارزان تر است. به طور غم انگیزی و در حالی که آفریقا به خاطر ساپ غیرصنعتی شد، امنیت غذایی نیز از این مسئله رنج می برد.

در سال 1980، سرمایه گذاری های کشاورزی آفریقا با منطقه آمریکای لاتین و کارائیب 3 (LAC) قابل مقایسه بود. اما در حالی که سرمایه گذاری های منطقه لاک بین سال های 1980 تا 2007، 2.6 برابر افزایش یافت، این میزان در آفریقا کمتر بود. در همین حال، سرمایه گذاری های کشاورزی در آسیا، سه تا هشت برابر بیشتر از آفریقا بود، در حالی که سرمایه گذاری های دولت آفریقا در بخش تحقیقات همچنان در همان حال باقی ماند.

بنابراین، بهره وری کشاورزی آفریقا آسیب می بیند و همچنین انعطاف پذیری کشاورزی این قاره نسبت به تغییرات اقلیمی و شرایط سخت آب و هوایی کمتر می شود. در حال حاضر، آفریقا با وضعیت هائیتی در زلزله فجیع سال 2010 قابل مقایسه است. جایی که کشاورزی غذایی این کشور به دلیل کمک های مالی واردات مواد غذایی از سوی آمریکا و اروپا نابود شد.

دهه های گذشته

طرفداران ساپ وعده دادند که سرمایه گذاری های خصوصی و صادرات، به زودی کاهش سرمایه گذاری های عمومی را در پی دارد و بنابراین هزینه ها برای واردات پرداخت می شود. اما مشکل به ظاهر کوتاه مدت تنظیم، در بلند مدت سود قابل توجهی برای رشد و رونق به همراه نداشت. اکنون، پذیرفته شده که نئولیبرالیسم (آزادی خواهی نوین)، فروپاشیده و دهه های 1980 و 1990 به دهه های از دست رفته آفریقا تبدیل شده است.

به خاطر چنین برنامه هایی، حتی در موارد مختلف مانند مقالات راهکار کاهش فقر 4 (PRSPs) ، آفریقا تنها قاره ای شد که افزایش عظیم فقر در پایان قرن بیستم را مشاهده کرد. با وجود شکوفایی رشد مبتنی بر مواد معدنی در دوازه سال (2014-2002) طی اهداف توسعه هزاره 15 ساله؛ همچنان نیمی از جمعیت این قاره در فقر به سر می برند.

اعلام وضعیت "فقرِ در حال رشد آفریقا" از سوی بانک جهانی نشان می دهد که تعداد آفریقایی هایی که در سال های 1990 تا 2012 در فقر شدید به سر می بردند حدود 100 میلیون نفر افزایش یافت و به جمعیتی تقریباً 330 میلیون نفری رسید. این ارقام به طور برجسته نشان داد که افراد فوق العاده فقیر جهان، به طور فزاینده ای، در آفریقا متمرکز شده اند.

تصرف زمین

بخش بزرگی از زمین های زراعی، علی رغم توان بالقوه آن ها، به دلیل دهه ها نادیده گرفتن رسمی کشاورزی بی فایده مانده اند. اخیراً، مؤسسات بین المللی مالی و بسیاری از اهداکنندگان از سرمایه گذاری های خارجی در مقیاس بزرگ حمایت کرده اند. گزارش بانک جهانی، تقاضای رو به رشد برای زمین های زارعی، به ویژه پس از افزایش قیمت مواد غذایی در سال های 2008-2007 را نشان می دهد. ارزش معاملات زمین های زراعی در مقایس بزرگ در سال 2008 در مقایسه با کمتر از 4 میلیون هکتار در سال های قبل از آن، تقریباً 56 میلیون هکتار اعلام شد. بیش از 70 درصد از این معاملات در آفریقا بود.

اغلب در چنین معاملاتی، نگرانی های جوامع محلی نادیده گرفته می شود تا از سرمایه گذاران بزرگ و متحدان شان در دولت بهره مند شوند. مثلاً؛ مؤسسه فرونیا (Feronia) -شرکتی مستقر در کانادا و متعلق به مؤسسات توسعه مالی در کشورهای مختلف اروپایی- 120هزار هکتار از زمین های کشت گیاه روغن پالم در جمهوری کنگو را کنترل می کند.

طرفداران مالکیت زمین در مقیاس وسیع، ادعا می کنند که چنین معاملاتی اثرات مثبت دارد؛ مثلاً، سبب اشتغال زایی داخلی و بهبود دسترسی به زیرساخت ها می شود. به هر حال، عدم دسترسی جوامع به زمین و دیگر منابع طبیعی، درگیری ها بر سر معیشت و نابرابری های بیشتر در میان برخی عواقب ناگوار رایج را افزایش می دهد. بیشتر چنین معاملاتی شامل انواع زمین هایی است که در حال حاضر پاکسازی شده اند؛ اما با این حال، پیامدهای زیست محیطی و اقتصادی-اجتماعی قابل توجهی دارد. جمعیت کشاورزان محلی اغلب با کمی مشورت و غرامت کافی از تصرف زمین محروم شده اند. در تانزانیا، شرکت اَگرو اِکوانرژی (Agro EcoEnergy) مستقر در سوئد، 20هزار هکتار زمین برای کشت نیشکر و تولید اتانول به دست آورد.

شرکت های خارجی با تصرف زمین برای کشاورزی تجاری در آفریقا، بهره وری کشاورزی خرده مالکان را که برای کاهش فقر و گرسنگی در این قاره حیاتی است تهدید می کنند. در این فرآیند، آنها جوامع محلی، به ویژه مردم بومی را محروم می کنند و امنیت غذایی را به خطر می اندازند.

پانوشت:

1. Sub-Saharan Africa

2. structural adjustment programmes

3. Latin America and Caribbean

4. Poverty Reduction Strategy Papers

ترجمه: مهشید جلالیان

منبع: www.ipsnews.net