انتشار چهار رساله خطی از میراث ادبی و دینی مسلمانان بوسنی و هرزگوین

چهار رساله خطی از میراث مسلمانان بوسنی و‌هرزگوین در قالب کتابی عربی با عنوان «نوادر المخطوطات العربیة البوسنویة» به قلم علی‌اکبر ضیایی چاپ و منتشر شد.

به گزارش ایانا به نقل از روابط عمومی انتشارات امین کتابخانه غنی غازی خسروبیک در سارایوو دارای ذخائر معنوی مسلمانان بوسنی است که در طول جنگ خانمانسوز بالکان و حملات صربهای بوسنی به همت اندیشمندان این سرزمین از نابودی نجات یافت و هزاران نسخه خطی این کتابخانه به عنوان مهمترین ارزشهای دینی این مسلمانان اروپایی به شمار آمده و تعدادی از محققان و مصححان ایرانی درصدد احیای این میراث دینی و شناساندن انها به نسل جدید مسلمانان بوسنی و هرزگوین و تثبیت جایگاه تاریخی اسلام در بالکان می باشند که از جمله آنان دکتر علی اکبر ضیایی سالهای متمادی به این امر همت گماشته و بخش کوچکی از ان میراث را به اندیشمندان ایرانی و جهان اسلام معرفی کرده است. در کتاب نوادر المخطوطات العربیة البوسنویة که به زبان عربی است چهار رساله به شرح ذیل تحقیق و منتشر شده است:

1- رسالة فی فضیلة الجماعة، تألیف: مصطفی بن محمد الآقحصاری (ت.1169هـ)

2- إجازة الحاج عثمان بن عمر الاخسقه وی (ح. 1208هـ) لمصطفى فهیم بن أحمد الآقحصاری البوسنوی

3- رسالة فی تحقیق لفظ چلبی، تألیف: حسن کافی الآقحصاری (د.1025هـ)

4- اصول الحکم فی نظام العالم، تألیف: حسن کافی الآقحصاری (د.1025هـ)

رساله نخست درباره فضیلت نماز جماعت است که توسط مصطفی بن محمد اقحصاری نوشته شده و نویسنده با استناد به روایات و ایات قرانی فضیلت اقامه نماز به صورت جماعت در مساجد را به اثبات رسانده و لازم به یاداوری است که اقحصار همان شهر پروشات کنونی در منطقه تروانیک است که مرکز دینی علمای بوسنی به شمار می آمده و بزرگانی چون حسن کافی اقحصاری در این شهر می زیسته اند و حوزه ای دینی بزرگی در ان مکان برقرار بوده و صدها طالب دینی از آنجا برخاسته اند.

رساله دوم اجازه نامه یکی از علمای عصر عثمانی به مصطفی فهیم اقحصاری است که بیانگر اهمیت جایگاه اجازه در روایت بوده و تاریخ علم حدیث در بوسنی و هرزگوین را تبیین می کند و نشان می دهد که نویسندگان بوسنیایی در عصر عثمانی تا چه اندازه از دانش علم حدیث پیشرفت کرده بودند.

رساله سوم متعلق به شیخ حسن کافی اقحصاری است که درباره لفظ چلپی در آن دوره است و نویسنده این واژه را تفسیر و تبیین کرده و معانی مختلف ان را تشریح کرده است. شیخ حسن کافی اقحصاری از همان منطقه پروشات برخاسته و نائب مشیخه اسلامی در اوائل قرن یازدهم بوده و علاوه بر علم حدیث و لغت و اصول فقه از متکلمین ماتریدی مذهب بوده است .

 رساله چهارم درباره فقه سیاسی اسلام و نقد حکومت عثمانی در دوره سلطان مراد دوم می باشد و اهمیت این رساله در تبیین علل افول حکومت اسلامی بر اساس روایات و سخنان حکمای دینی نهفته است. وی در این رساله سیصد سال قبل از انحلال امپراتوری عثمانی می نویسد که دادن امتیازات نامحدود به نظامیان جوان به عنوان ینی چری سبب زیاده خواهی انان و رواج فساد و بی بندباری می گردد و به همین علت ورود نظامیان به حکومت را به صلاح امت نمی داند و معتقد است که حاکم اسلامی باید شخصا رهبری ارتش را برعهده داشته و از نزدیک با لشگریان خود در تعامل نزدیک باشد و رفاه طلبی و گوشه نشینی و انزواطلبی حاکم را سبب شیوع مفاسد جبران ناپذیر در حکومت می داند و از طرف دیگر شیخ حسن کافی به عنوان یک فقیه اعتقاد راسخی به جهاد فی سبیل الله داشت و خود شیخ در تعداد زیادی از جنگهای مسلمانان بالکان با کفار منطقه شرکت فعال داشته است. کتاب نوادر المخطوطات العربیه البوسنویه توسط نشر بین المللی امین در تعداد محدود برای محققان و علاقمتدان به تاریخ مسلمانان بالکان منتشر شده است.

پیش از این از نویسنده نام آشنا کتاب های های متعددی چاپ و روانه بازار نشر شده است که از آن میان می توان به سه کتاب «دانه و دام» ، «سفرنامه محمد خانجیچ بوسنوی به مصر» تالیف محمد جانجیچ بوسنوی با تحقیق علی‌اکبر ضیایی و «رساله مراتب یقین» اشاره کرد .