پروتکل تکثیر خرمای مجول در دسترس قرار گرفت

محققان پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی به پروتکل تکثیر خرمای رقم مجول از طریق جنین زایی غیرجنسی دست یافتند.

به گزارش ایانا به نقل از پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، رضا ضرغامی، عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی که به مدت هفت سال به تحقیق و پژوهش در زمینه دستیابی به پروتکل تکثیر خرمای رقم مجول به شیوه فناوری کشت بافت گیاهی مشغول بوده، در این زمینه گفت: تکثیر رقم مجول خرما از روش اندام‌زایی مستقیم، برای نخستین بار در کشور در پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی آغاز شد و همچنین در جهت تولید ارقام خرما از طریق جنین زایی غیرجنسی از سال‌های گذشته تاکنون، طرح‌های متعددی توسط پژوهشگاه انجام شده که با موفقیت‌های چشمگیری همراه بوده است.

او اضافه کرد: هم اکنون می‌توان اعلام کرد که پروتکل تکثیر خرمای مجول به روش جنین‌زایی غیرجنسی در ارقام تجاری موجود است و پژوهشگاه در صورت تمایل شرکت‌های خصوصی به دریافت پروتکل‌های موجود در چارچوب قراردادهای رسمی حاضر به آموزش و تحویل آن است.

ضرغامی با اشاره به وجود بیش از سه هزار رقم خرما در دنیا که ۴۰۰ رقم آنها در ایران وجود دارد، اظهار داشت: در حال حاضر حدود ۱۰۰ میلیون درخت خرما در ۴۰ کشور دنیا کاشته شده است.

او افزود: بزرگ‌ترین تولیدکننده خرما در دنیا، مصر و بعد از آن ایران، عربستان و عراق هستند. البته سطح زیر کشت خرما در ایران از مصر هم بالاتر است ولی به دلیل استفاده از ارقام کم محصول‌تر، ایران با تولید ۹۴۷ هزار و ۸۰۹ تن خرما که تقریبا ۷.۷ درصد صادرات جهانی خرما را تشکیل می‌دهد، در جایگاه دوم قرار دارد.

او با بیان اینکه از هر نخل خرمای بالغ، سالانه حدود ۸۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم میوه برداشت می‌شود، تصریح کرد: عمده تولید خرمای ایران در استان‌های خوزستان، بوشهر، فارس، کرمان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان است و مهم‌ترین مقاصد صادراتی خرمای ایران نیز کشورهای هند، مالزی و روسیه هستند.

ضرغامی در بیان اهمیت کشت خرمای مجول گفت: از بین صدها رقم خرمای موجود در دنیا سه رقم در بازار جهانی بیشترین معروفیت و مقبولیت را دارد که خرمای رقم «مجول» به دلیل اندازه بزرگ و ظاهر مشتری پسند آن و رقم‌های «برحی» و «دگلت نور» به دلیل طعم لذیذ و مرغوبیت آنها این سه رقم را تشکیل می‌دهند.

او افزود: خرمای مجول که بومی مراکش است، رقمی وارداتی به کشور بوده و تعداد معدودی از نخل‌های آن، در کشور موجود است و از آنجایی که از کیفیت بالایی برخوردار است، تکثیر آن بسیار سودمند است.

عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی با بیان اینکه روش‌های مختلفی برای تکثیر نخل خرما وجود دارد، گفت: نخل خرما می‌تواند از طریق جنسی (بذر) تکثیر شود که از زمان کاشت تا ظهور میوه حدود هشت تا ۱۰ سال زمان می‌برد و در نهایت هم منجر به تولید درختانی با میوه نه چندان مرغوب می‌شود. روش دیگر تکثیر غیرجنسی با استفاده از پاجوش‌ها است که مناسب‌تر از روش جنسی است زیرا درختانی دقیقا مشابه پایه مادری و میوه‌هایی با همان کیفیت تولید می‌کنند؛ با این حال تعداد پاجوشی که توسط هر نخل خرما تولید می‌شود بسیار کم، متغیر و غیرقابل کنترل است. به همین دلیل استفاده از تکنیک‌های ریز ازدیادی به ویژه روش جنین‌زایی غیرجنسی و اندام‌زایی مستقیم در مورد ارقام تجاری و بومی و همچنین ارقام نر از اهمیت خاصی برخوردارند.

او کاهش مدت زمان موردنیاز برای تکثیر نهال‌ها، مقاومت بالا در برابر عوامل بیماری‌زا، تکثیر ارقام ماده سالم‌تر و تولید انبوه پایه‌های نر پرگرده را از جمله مزایای روش جنین‌زایی غیرجنسی عنوان کرد.

ضرغامی که جایزه تحقیقات کاربردی جشنواره بین‌المللی خوارزمی را نیز در کارنامه خود دارد، اظهار داشت: طرح تکثیر غیرجنسی خرمای مجول، پروژه تحقیقاتی مستمر چند دانشجوی ارشد و دکتری است که ثمره آن، چاپ مقالات متعدد در مجلات و کنگره‌های داخلی بوده است.

او ابراز امیدواری کرد که این پروتکل بتواند در زمینه‌های تحقیقاتی و ارائه دانش فنی به شرکت های خصوصی به ایجاد کارآفرینی در کشور منجر شود.