مهر‌و‌موم غرفه‌های روستایی با فیلترینگ

محمد قائم‌پناه در حوزه کشاورزی یک کسب‌وکار خلاقانه به نام کشمون را راه انداخته است. کشمون جایی است که کشاورزان کوچک خرده‌مالک خراسان جنوبی می‌توانند بدون مراجعه به کسبه محلی و فله‌فروشی، زعفران خود را با بسته‌بندی مناسب و با درج نام خودشان بر روی محصول به مصرف‌کننده نهایی بفروشند. در فرآیند رسیدن به خریدار، گروه کشمون کنترل کیفی را انجام داده و با بازدید میدانی میزان سم و کود و آب مصرفی زمین  را به اطلاع مصرف‌کننده می‌رساند، به‌این‌ترتیب خریدار می‌داند چه محصولی را با چه کیفیتی می‌خرد و از سوی دیگر کشاورز نیز نسبت به گذشته منافع مالی بیشتری از راه خرده‌فروشی کسب می‌کند.

محمد قائم‌پناه دلیل راه افتادن کشمون را کاهش منابع آبی عنوان می‌کند و به ایانا می‌گوید: 90 درصد برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی در حوزه کشاورزی مصرف می‌شود. هرچقدر کشاورزان بتوانند آب بیشتری را از زمین بیرون بکشند درآمد بیشتری دارند و هرچقدر درآمد افزایش یابد امکان بهره‌برداری گسترده‌تر از آب وجود دارد. کشمون تلاش می‌کند این چرخه اقتصادی را معکوس کند به‌این‌ترتیب که آب کمتر به درآمد بیشتر منجر شود. در این کسب‌وکار، کشاورزانی پذیرفته می‌شوند که  تلاش می‌کنند آب کمتری مصرف کنند تا به حد پایداری در بهره‌برداری در آب زیرزمینی برسند به شکلی که میزان برداشت به‌اندازه نفوذ آب باشد.

ایده‌های تازه کشمون موجب شده تا در بزرگ‌ترین رقابت استارت‌آپی به نام کارزار که با حضور 800 استارت‌آپ در اواخر بهمن 96 برگزار شد، در بخش بذر، برگزیده شود. بااین‌حال این موفقیت و روزهای خوش ماندگار نیست اگر مشتریان کشمون نتوانند ارتباط خود را با کشاورزها از طریق سایت و شبکه‌های اجتماعی حفظ کنند.

محمد قائم‌پناه می‌گوید: شبکه‌های اجتماعی در توسعه بازار کشمون بسیار مهم هستند. زعفران چیزی نیست که افراد به‌صورت روزانه مصرف کنند. ممکن است برخی علاقه‌مندان به سایت ما سر بزنند اما ازآنجاکه همان روز نیازی به زعفران ندارند،  خرید خود را به آینده موکول کنند. شبکه‌های اجتماعی در این بخش می‌توانند نقش رابط با مخاطب در شهرهای بزرگ را داشته و به‌صورت روزانه آن‌ها را در حال و هوای منطقه قرار دهند، از همین روست که ما در کانال کشمون قصه کشاورزان را برای مخاطبان تعریف می‌کنیم.

آگاهی از زندگی کشاورزی که 1000 کیلومتر دورتر از مصرف‌کننده به کشت زعفران مشغول است و می‌توان از جعبه قصه‌ها، زندگی او و خانواده‌اش را شنید تنها در کشمون امکان‌پذیر است؛ از خلال همین قصه‌هاست که درنهایت یک حس عاطفی میان مصرف‌کننده نسبت به تولیدکننده ایجاد و به اعتماد منجر می‌شود.

محمد قائم‌پناه تأکید می‌کند: محدود کردن شبکه‌های اجتماعی به‌طورقطع مطلوب ما نیست. حذف این شبکه‌ها مانند این است که مغازه‌ای که دیگران شما را با آن می‌شناسند و کلی برای آن هزینه و تبلیغ کرده‌اید ناگهان تعطیل شود. می‌گویند قرار است شبکه اجتماعی ملی راه بیفتد، بااین‌حال عوض کردن شبکه اجتماعی از تلگرام و اینستاگرام به شبکه‌ای دیگر مانند این است که جای جدیدی بزنی و آگهی هم قبلا نداده باشی که کجا رفته‌ای. در این فرآیند بسیاری از مشتریان از دست می‌روند.

به اعتقاد این اهل کسب‌وکار در شبکه‌های اجتماعی، صرف داشتن یک سایت یا کانال مهم نیست بلکه تعداد دنبال‌کننده‌ها و بازدیدکننده‌ها است که آن را رونق می‌بخشد. به این سادگی ما نمی‌توانیم یک شبکه اجتماعی را جایگزین کرده و کار را از نو شروع کنیم زیرا مشتریان قبل به‌مرورزمان و با صرف هزینه شکل‌گرفته‌اند.

فائزه درخشان از مدیران دستادست که در حوزه معیشت زنان روستایی و سرپرست خانوار فعالیت می‌کند نیز می‌گوید: به دلایل مختلف برخی از زنان امکان دسترسی مستقیم به بازار را ندارند و نمی‌توانند چانه زده و کار خود را بفروشند. تلگرام ابزاری برای این زنان است که با استفاده از آن در گروه‌هایی که افراد زیادی عضو هستند به شکل رایگان کالای خود را تبلیغ و عرضه کنند. به‌عنوان‌مثال یکی از زنان سرپرست خانوار با پرورش گل در خانه و فروش آن در کانال تلگرام توانسته است معاش خانواده خود را تأمین کند.

به گفته این اهل کسب‌وکار در شبکه‌های اجتماعی پیش از ظهور این شبکه‌ها، یافتن بازار برای تعاونی‌ها و سمن‌ها بسیار دشوار بود، او می‌افزاید: این شبکه‌ها همچنین سبب شده است ارتباط مداوم و مستمر با گروه‌ها برقرار باشد. در دستادست ما آموزش‌هایی را تهیه‌کرده و آن‌ها را به شکل عکس و فیلم برای زنان می‌فرستیم.

تمام تعاونی‌هایی که دستادست با آن‌ها کار می‌کند کانال تلگرام دارند و کارهای خود را در آن‌ها می‌فروشند. این امر ازنظر فائزه درخشانی به رشد اعتمادبه‌نفس این زنان کمک کرده و این امکان را برای آن‌ها فراهم می‌کند تا قصه منطقه و فرهنگ‌شان را روایت کنند.

فیلتر کردن تلگرام ارتباط فعالانی نظیر کشمون و دستادست با شبکه مخاطبان و تسهیل‌گران را قطع می‌کند. درخشانی می‌گوید: ممکن است برای افراد تحصیل‌کرده تطبیق با شبکه‌های جدید آسان باشد اما گروه‌های روستایی در این فرآیند دچار استیصال می‌شوند و نمی‌توانند خود را به‌راحتی با این تغییرات تطبیق دهند. ازاین‌روست که پیش از هر اقدامی لازم است تبعات آن بر گروه‌های مختلف سنجیده شود.