دستیابی به باکتری پروبیوتیک بومی علیه سم آفلاتوکسین مواد غذایی در تبریز

به گزارش خبرنگار ایانا در آذربایجان شرقی، علیرضا دهناد با بیان اینکه باکتری پروبیوتیک بومی به دست آمده دارای بیشترین میزان جذب آفلاتوکسین B1 بوده و به‌عنوان شرایط ایده‌آل برای حذف آفلاتوکسین معرفی شده است، گفت: یافته‌های حاصل از این تحقیق نشان داد که حضور این باکتری پروبیوتیک بومی در ترشحات دستگاه گوارش تاثیر مثبتی در حذف سم دارند.

وی افزود: به‌عنوان نمونه تا زمان مصرف غذاهای پرچرب، میزان صفرا در روده بسیار کم است. این خود عاملی است که می‌تواند در جهت سازگار شدن باکتری‌ها و افزایش مقاومت آنها در برابر صفرا عمل کند. همچنین وجود مواد غذایی در معده و روده می‌تواند سبب ایجاد سپر حفاظتی برای میکروارگانسیم‌ها شود و برخی از پروبیوتیک‌ها بدون اینکه با صفرا و یا سم تماسی یابند از روده و معده خارج می‌شوند.

وی خاطرنشان کرد: آفلاتوکسین‌ها، متابولیت ثانویه بعضی از قارچ‌ها ازجمله گونه‌های آسپرژیلوس هستند که توانایی جهش‌زایی، سرطان‌زایی و مهار سیستم ایمنی در موجودات زنده را دارند. این قارچ‌ها در مواد غذایی خام و محصولات کشاورزی رشد می‌کنند.

وی ادامه داد: با افزایش دانش و آگاهی از اینکه آفلاتوکسین‌ها خطر جدی برای سلامت مصرف‌کننده دارند محققان به دنبال حذف و کاهش این نوع مایکوتوکسین‌ها در مواد غذایی هستند. روش‌های متعددی جهت سم‌زدایی و کاهش آنها در مواد غذایی و خوراک دام آلوده مثل جداسازی فیزیکی، غیرفعال کردن دمایی، تیمار با موادشیمیایی، تشعشع و بیولوژیکی وجود دارد، که یکی از اساسی‌ترین روش‌ها، استفاده بیولوژیکی از باکتر‌ی‌های خانواده اسیدلاکتیک است.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گفت: آفلاتوکسین B1 یکی از قوی‌ترین هپاتوکارسینوژن‌های شناخته شده در طبیعــت اســت کــه توســط (IARC) در گــروه کارسینوژن‌های گروه I رده بندی شـده اسـت. آفلاتوکسـین‌هـا سبب القاء سرطان در اندام‌ها به‌خصوص کبد مـی‌شـوند.پ

مصـرف مستقیم آفلاتوکسین از طریق خوردن مواد غذایی آلوده با منشا گیاهی مثل غـلات، حبوبـات، میـوه‌هـا و دانـه‌هـای روغنی و ادویه‌ها ایجاد می‌شود، در حـالی کـه مصـرف غیـرمسـتقیم از طریق خوردن شیر یـا فـرآورده‌هـای آن، گوشـت و تخـم‌مـرغ به وجود می‌آید. مصرف مستقیم به شدت حـادتر اسـت. زیرا در مصرف مستقیم آفلاتوکسین B1 عامل مسمومیت است.

پروبیوتیک واژه‌ای یونانی و به معنای «برای زندگی» است. نقش مثبت عدیده‌ای از باکتری‌ها در مبحث سلامت برای اولین بار توسط دانشمند روسی معروف به پدر ایمن شناسی نوین و برنده جایزه نوبل به نام منچکوف در اوایل قرن بیستم مطرح شد، وی معتقد بود این امکان وجود دارد که فلور میکروبی روده، با تجویز میکروب‌های شناخته شده مفید در مقابل میکروب‌های مضر، تقویت و مورد حمایت قرار می‌گیرد.

وی افزود: پروبوتیک‌ها به‌عنوان میکروارگانیسم‌های زنده در مقادیر کافی با ایجاد خواص سلامتی بخش در میزبان، معرفی شده‌اند. لاکتوباسیلوس‌ها یکی از انواع پروبیوتیک‌ها است که کاربرد وسیعی در فرآورده‌های لبنی دارد و زنده‌مانی این باکتری بیشتر از سایر گونه‌ها است. لاکتوباسیلوس یک باکتری گرم مثبت، مزوفیل هموفرمنتاتیو اجباری، میکروآئروفیل، کاتالازمنفی و فاقد اسپور بوده و ظرفیت بالایی درتولید اسید دارد.

در مطالعات متعدد اثرات سودمند آن از جمله مقاومت به اسید معده و نمک‌های صفراوی، قدرت چسبندگی به سلول‌های مخاط روده، مهار فعالیت باکتری‌ها و تولید مواد ضد میکروبی به اثبات رسیده است.

در سال‌های اخیر باکتری‌های پروبیوتیک به‌صورت‌های مختلف در فرآورده‌های غذایی به کار گرفته شده‌اند. یکی از مهم‌ترین این فرآورده‌ها ماست بیو "Bio-Yogurt" است. مقادیر مناسبی از سلول‌های زنده که به اصطلاح "حداقل درمانی" گفته می‌شود باید به طور منظم مصرف شوند تا اثرات پروبیوتیک‌ها را به شخص منتقل کنند.

این میزان مصرف باید بیش از 100 گرم در روز و بیش از cfu/ml 106 باشد. ماست پروبیوتیک با افزودن لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس، لاکتوباسیلوس کازئی با و یا بدون باکتری‌های آغازگر به شیر تولید می‌شود. البته تولید ماست‌هایی با خواص درمانی بدون حضور باکتری‌های آغازگر کار مشکلی است زیرا در عدم وجود باکتری‌های آغازگر، تولید اسید به وسیله پروبیوتیک‌ها به کندی انجام می‌شود.

از سوی دیگر ماست حاصل در مقابل آلودگی ثانویه مقاوم نخواهد بود. خواص درمانی ماست پروبیوتیک در حضور باکتری‌های آغازگر معمولی تشدید می‌شود. هر چند که ماست‌های پروبیوتیکی متنوعی در جهان تولید می‌شود.

تعداد و فعالیت باکتر‌ی‌های پروبیوتیک در این فرآورده‌ها در حد ایده‌آل نیست. امروزه استانداردهای بین‌المللی وجود کمیته 107 cfu/ml باکتری پروبیوتیک را در محصولات سلامت بخش به هنگام مصرف فرآورده اجباری دانسته‌اند.

دهناد گفت: در این مطالعه مشخص شد که حذف آفلاتوکسین B1 توسط سویه پروبیوتیکی لاکتوباسیلوس بومی بسیار موفقیت آمیز بود.