تولید 33 درصد سنجد در آذربایجان شرقی

آذربایجان شرقی-ایانا شهرام شفیعی گفت: استان آذربایجان شرقی با سطح زیرکشت 320 هکتار، رتبه نخست تولید سنجد کشور را به خود اختصاص داده است.

وی با اشاره به اینکه 28 درصد باغات سنجد کشور در استان آذربایجان شرقی است، ادامه داد: میزان درختان سنجد بارور در کشور 974 هکتار و غیربارور نیز 166 هکتار است. در استان آذربایجان شرقی نیز میزان درختان سنجد بارور 300 هکتار و غیربارور 20 هکتار است.

شفیعی با بیان اینکه 33 درصد تولید سنجد کشور به آذربایجان شرقی اختصاص دارد، افزود: میزان تولید سنجد در کشور 2 هزار و 325 تن بوده است که از این میزان 752 تن به آذربایجان شرقی اختصاص دارد.

وی بیان کرد: در حال حاضر، بیش از 320 هکتار از اراضی استان به کشت سنجد اختصاص دارد که عمده آن در شهرستان‌های آذرشهر به میزان154 هکتار، تبریز به میزان 42.9 هکتار، میانه به میزان 24.2 هکتار، اسکو به میزان 17.3 هکتار و مرند به میزان 11 هکتار قرار گرفته است. میانگین عملکرد این محصول بین یک تا 2.5 تن در هکتار بوده که در شرایط بهینه و مدیریت مناسب، به 3 تن نیز می‌رسد.

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی نیز با اشاره به ظرفیت‌های گسترده سنجد در استان آذربایجان شرقی، به نقش این محصول در بهبود خاک، حفظ محیط زیست و کاربردهای غذایی و دارویی آن اشاره کرد.

مسعود جعفرنژاد به جایگاه مهم سنجد در کشاورزی استان اشاره کرد و افزود: سنجد یکی از درختان مقاوم به خشکی است که به دلیل ویژگی‌های خاص خود در مناطق خشک و نیمه‌خشک، به‌ویژه آذربایجان شرقی، کشت و بهره‌برداری می‌شود. این محصول به دلیل کاربردهای غذایی و دارویی و همچنین نقش آن در بهبود کیفیت خاک و حفظ محیط زیست، از اهمیت بالایی برخوردار است. 

وی افزود: سنجد در مناطق کوهستانی و دشت‌های استان به‌خوبی رشد می‌کند و توانایی تحمل دماهای بالا تا 40 درجه و پایین تا منفی20 درجه سانتی‌گراد را دارد. این درخت در خاک‌های شنی و کم‌عمق با pH بین 6 تا 8 رشد مناسبی داشته و به‌دلیل نیاز آبی کم، انتخابی ایده‌آل برای کشت در مناطق کم‌آب است. 

جعفرنژاد ادامه داد: آذربایجان شرقی به دلیل شرایط اقلیمی و خاکی مناسب، قطب اصلی تولید سنجد در کشور محسوب می‌شود و در این حوزه رتبه نخست را به خود اختصاص داده است. 

وی به کاربردهای متنوع سنجد و ویژگی‌های میوه آن اشاره کرد و گفت: این میوه کوچک، بیضی‌شکل و به رنگ زرد مایل به قهوه‌ای است. طعم شیرین و ملس آن، استفاده گسترده‌ای در تهیه دسرها، مربا و نوشیدنی‌ها دارد. علاوه بر این، سنجد سرشار از ویتامین‌های C و E و مواد معدنی همچون آهن و کلسیم است که آن را به یک میان‌وعده سالم تبدیل کرده است. 

جعفرنژاد همچنین به خواص دارویی سنجد اشاره کرد و افزود: در طب سنتی، سنجد برای تقویت سیستم ایمنی، بهبود مشکلات گوارشی، کاهش التهاب و درمان بیماری‌های تنفسی توصیه می‌شود. همچنین، عصاره‌ها و اسانس‌های استخراج‌شده از این محصول، در صنایع دارویی و آرایشی کاربردهای فراوانی دارند. 

وی با بیان برخی چالش‌های موجود در زمینه کشت سنجد گفت: کمبود آگاهی کشاورزان از روش‌های بهینه کشت و برداشت و نبود بازار مناسب برای فروش این محصول از مهم‌ترین مشکلات پیش‌رو است. با این حال، توسعه کشت سنجد می‌تواند به‌عنوان یک منبع درآمد پایدار برای کشاورزان محلی عمل کرده و با افزایش آگاهی و آموزش، به بهبود کیفیت و کمیت تولید کمک کند. 

مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی درباره زمان مناسب کشت و برداشت این محصول گفت: بهترین زمان برای کشت سنجد، اوایل بهار است و این محصول معمولاً در اواخر تابستان و اوایل پاییز برداشت می‌شود. زمان و روش مناسب برداشت تأثیر مستقیم بر کیفیت و طعم میوه دارد. 

جعفرنژاد ارقام سنجد در استان آذربایجان شرقی را عنابی، حاج حسین، دره وار، مملی، قیزیل و آقجانبات برشمرد و تأکید کرد: سنجد به دلیل نیاز آبی پایین و مقاومت بالا در برابر شرایط سخت اقلیمی، محصولی اقتصادی و پایدار برای کشاورزی استان است. نیاز آبی سنجد بسیار کم است و می‌تواند با حدود250 تا 300 میلی متر بارندگی سالانه به خوبی رشد کند. نیاز آبی درخت سنجد در شرایط آذربایجان شرقی به طور تقریبی 2 هزار و 500 تا 3 هزار مترمکعب در هکتار در سال است. این مقدار بسته به شرایط اقلیمی، نوع خاک و روش های مدیریتی ممکن است متفاوت باشد.

وی افزود: توسعه صنایع پایین‌دستی مانند تولید مربا، عصاره و دسرهای مختلف، می‌تواند ارزش افزوده بالایی برای این محصول ایجاد کرده و جایگاه آن را در بازارهای داخلی و خارجی تقویت کند.

ایران دومین تولید کننده بزرگ سنجد در میان کشورهای تولید کننده بزرگ سنجد است. مقام اول در این حوزه را کشور هند در اختیار دارد. هندی ها نیز، از طریق ایرانیان و خصوصاً شیخ الرئیس ابو علی سینا با خواص این میوه آشنا شدند و امروزه این کشور، یکی از کشورهای تولید کننده‌ بزرگ سنجد در جهان است. بیشتر محصولات هند به صورت خام صادر می شود و از لحاظ کیفی با سنجد ایرانی هم تراز نیست و سنجد ایرانی در میان سنجد کشورهای تولید کننده بزرگ در جهان از کیفیت، بسیار خوبی برخوردار است. سومین کشور، کشور چین است که در میان کشورهای تولید کننده‌ بزرگ سنجد، جایگاه خوبی دارد. کشورهای نیجریه و آمریکا در رده های بعدی قرار گرفته اند. گفتنی است که پنج کشور اول کشورهای تولید کننده بزرگ سنجد در جهان، بیش از ۸۵ درصد تولید این میوه بسیار مقوی و حیاتی را در اختیار دارند.

خبرنگار: مهسا رمضانی