تولید ماهی در آذربایجان شرقی 26.3 درصد افزایش یافته است

 به گزارش خبرنگار ایانا در آذربایجان شرقی، امنیت غذایی و تغذیه سالم، موضوعی است که مورد توافق کارشناسان علوم تغذیه و پزشکان بوده و در این میان رشد حدود ۹۰ درصدی سرانه مصرف ماهی در آذربایجان‌شرقی در هشت سال گذشته، نشانه گام‌های مثبت در مسیر تحقق این مهم است.

غنای پروتئینی و ویتامینی ماهی و آبزیان مثل ویتامین D و A و فسفر و طبیعی بودن آن که سلامت و امنیت غذایی را تضمین می کند علاقه مندی مردم برای استفاده بیشتر از این ماده غذایی را افزایش داده و به رغم افزایش ۲برابری قیمت انواع ماهی و آبزیان سرانه مصرف آن در کشور به بیش از ۱۲ و در آذربایجان شرقی به ۷.۵ کیلوگرم رسیده است. 

البته مشتریان ماهی از افزایش قیمت ماهی گلایه می کنند که می تواند عامل کاهش خرید در آینده نزدیک باشد، البته خود تولیدکنندگان و پرورش دهندگان ماهی نیز از افزایش قیمت ها رضایت ندارند و تامین نهاده و مواد اولیه پرورش ماهی به قیمت دولتی و تاسیس شرکت های تعاونی پرورش دهندگان ماهی برای حمایت از بخش خصوصی و  فرهنگ سازی مناسب برای افزایش مصرف ماهی در پایین آوردن قیمت تمام شده ماهی را کارساز می دانند.

در ۲سال گذشته زیرساخت های خوبی برای توسعه صنعت شیلات و پرورش ماهی در آذربایجان شرقی ایجاد شده که این استان غیرساحلی را تبدیل به کارگاهی برای توسعه صنعت آبزی پروری کرده است طوری که اکنون در آذربایجان‌ شرقی انواع ماهی سردآبی، گرم آبی، زینتی، ماهیان خاویاری، آرتمیا ارومیانا و زالو پرورش و به بازار مصرف عرضه می‌شود.

 اکنون در بیشتر شهرستان های آذربایجان شرقی ظرفیت برای پرورش ماهی فراهم شده و چندین طرح در بخش صنعت شیلات آذربایجان شرقی از جمله بزرگترین مرکز پرورش و تولید آرتمیای غرب کشور در شهرستان عجب شیر پیشرفت بیش از ۹۵درصدی داشته اما به علت مشکلات و منابع مالی ناتمام باقی مانده است که همت مسوولان را برای تامین اعتبارات لازم را می طلبد.

با درک  ضرورت تامین ماهی مصرفی استان و تکمیل طرح های بخش شیلات و تامین پروتئین و گوشت ماهی مورد نیاز، خبرگزاری جمهوری اسلامی میزگردی را با مدیر، کارشناسان و تولیدکنندگان آبزیان در محل سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی ترتیب داد که مشروح این میزگرد در ذیل آمده است.     

مدیر شیلات و امور آبزیان سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی گفت: برای نخستین بار از بدو تشکیل شیلات استان تاکنون یکی از شرکتهای تولید و پرورش ماهی در استان به عنوان تولید کننده نمونه کشوری در روش متراکم یعنی پیشرفته در ماهیان سردابی انتخاب شد که موفقیت بزرگی در عرصه شیلات به حساب می آید.

مهندس قاسم جعفروند اظهار کرد: در ادامه این موفقیت ها، در سال جهش تولید و بر اساس برنامه ششم توسعه باید هفت هزار و ۶6۷ تن ماهی در آذربایجان شرقی تولید می کردیم که توانستیم این رقم را با هشت هزار و ۶۰۳  تن برسانیم و در واقع ۱۲.۲ درصد پیشرفت را نشان می دهد.

وی افزود: این مقدار تولید ماهی در آذربایجان شرقی نسبت به سال ۱۳۹۸ نیز ۲۶.۳ درصد افزایش تولید داشته است.

جعفروند ادامه داد: برابر برنامه ششم در خصوص ماهیان زینتی نیز تعهد داشتیم که پنج میلیون و ۸۰۰ میلیون قطعه از این نوع ماهی تولید داشته باشیم که توانستیم بیش از ۲ برابر این برنامه یعنی ۱۳ میلیون و ۷۵ هزار قطعه انواع ماهیان زینتی در آذربایجان شرقی تولید کنیم. و این تعداد نسبت به سال ۱۳۹۸ که ۶ میلیون و ۲۰۰هزار قطعه تولید داشتیم بیش از ۲ برابر افزایش یافته است.

مدیر شیلات و امورآبزیان آذربایجان شرقی همچنین خاطر نشان کرد: بر این اساس پیش بینی می‌کنیم که رتبه تولید آذربایجان شرقی از هفتم به پنجم ارتقا یابد اما هنوز رتبه بندی و آمار رسمی اعلام نشده است.

جعفروند ادامه داد: اکنون ۷۷۱ واحد تولیدی آبزیان در آذربایجان شرقی فعالیت دارند که از این تعداد ۲۳2 واحد سردابی و ۲۸5 واحد گرم آبی و سه واحد پرورش ماهی در قفس هستند.

مدیر شیلات آذربایجان شرقی یادآور شد: در ۳۵ سد پرورش ماهیان گرمابی داریم و در ۲۳ واحد منابع آبی طبیعی و رودخانه ها تولید و صید ماهی انجام می‌شود.

جفروند اظهار کرد: ۲ هزار و ۴۰۸ تن ماهی در ۳۵ سد یاد شده تولید می شوند و ۳۲۵تن ماهی نیز از رودخانه ها و منابع آبی استان صید می شوند.

کارشناس مسوول بهبود کیفیت فرآوری و توسعه بازار آبزیان شیلات آذربایجان شرقی نیز در این میزگرد گفت: مصرف سرانه ماهی استان در سال ۱۳۹۸ از  ۷.۲ کیلوگرم به ۷.۵ کیلوگرم در سال ۱۳۹۹ برای هر نفر افزایش یافت که البته متوسط سرانه کشوری آن حدود ۱۲ کیلوگرم است.

مجید نصرت لو، اظهار کرد: بهبود کیفیت از مزرعه تا سفره از جمله تلاش هایی بوده که در تولید انواع ماهی در آذربایجان شرقی انجام شده و با روش‌های درست صید، جابجایی،  حمل ماهی برای مراکز عرضه، بهبود کیفیت برای مراکز عرضه،  افزایش مراکز عرضه ماهی، روش های طبخ ماهی و افزایش مراکز طبخ آبزیان از جمله فعالیت های انجام شده است.

وی افزود: در سال ۱۳۹۸ بالغ بر ۱۲۰ مرکز عرضه ماهی در استان وجود داشت که ۱۵واحد خاص عرضه آبزیان بوده و بقیه به صورت تلفیقی با مرغ و گوشت بوده است.

وی همچنین گفت: ۲۰ مزرعه پرورش ماهی به صورت عرضه مستقیم در استان فعالیت می‌کنند و دارای جایگاه صید، پاک کردن ماهی و عرضه مستقیم می باشند و ۱۰ واحد در همان مکان طبخ ماهی را نیز انجام می دهند.

وی یادآور شد: در راستای حمایت از مصرف کننده در سال گذشته ۱۰مورد موافقت عرضه مستقیم ماهی که زنده فروشی می کنند صادر شده که ۲ واحد از آنها در شهرستان های شبستر و میانه بهره برداری شده است.

نصرت لو ادامه داد: بر اساس برنامه ریزی های انجام شده بنا داریم در کنار جاده ها و حاشیه های جاده های اصلی و مکان های سیاحتی، واحدهای فروش یا عرضه ماهی در رستوران ایجاد شود.

تولید کننده و پرورش دهنده نمونه کشوری ماهی و مسوول یک شرکت تعاونی پرورش دهندگان ماهیان سردابی در شهرستان ورزقان نیز در میزگرد ایرنا با بیان مشکلات تولیدکنندگان و پرورش دهندگان ماهی در استان گفت: اولین مشکل اصلی بخش شیلات در آذربایجان شرقی این است که تولید کنندگان شرکت تعاونی زیر نظر اتحادیه ندارند که ضرورت ایجاد آن به خوبی احساس می‌شود.

منصور عباس زاده اظهار کرد: ایجاد تعاونی مزایای زیادی دارد که فعال کردن بخش خصوصی از مهمترین آنها است. 

وی ادامه داد: ایجاد نمایشگاه، صادرات، تامین نهاده های دامی و واردات تخم ماهی از جمله مشکلاتی است که با ایجاد تعاونی ها امکان رفع آنها وجود دارد و با این اقدام تولید پایدار بخش شیلات هم تثبیت می شود.

عباس زاده یادآور شد: سال گذشته ۳۵۰ تن فروش کردیم اما اگر موانع تولید و عرضه ماهی برداشته نشود تولید ما نیز کاهش خواهد یافت

این تولید کننده نمونه کشور ادامه داد: ایجاد آموزشگاه برای آموزش کارگر ماهر و نیروی انسانی مورد نیاز بخش شیلات که بتواند خدمات مناسبی را ارائه دهد از دیگر مشکلاتی است که باید در آذربایجان شرقی برطرف شود.

عباس زاده با اشاره به اینکه مصرف سرانه ماهی نسبت به متوسط کشوری پایین است، اظهار کرد: پایین بودن مصرف سرانه ماهی،   آبزیان و فرآورده های آن در آذربایجان شرقی باید از طریق تبلیغات رسانه‌ای برطرف شود. یکی دیگر از مشکلات موجود در آذربایجان‌شرقی تبلیغات ضعیف در حوزه مصرف ماهی جهت افزایش مصرف سرانه آبزیان و فرآورده های ماهی است بر این اساس این ضعف هم باید از طریق تبلیغات رسانه‌ای برطرف شود.

وی یادآور شد: فراورده های زیاد ماهی وجود دارد که مردم نسبت به آنها آشنایی ندارند مثل سوسیس ماهی، ناگت میگو، فیش برگر و چیپس از جمله این فرآورده ها هستند که ارزش غذایی بالایی داشته و برخی نیز در استان تولید می شوند اما مصرف آن پایین است.

عباس زاده ادامه داد: ناگت میگو در آذربایجان شرقی تولید می شود و زمینه تولید کالباس و سوسیس ماهی نیز وجود دارد بر این اساس باید تدابیر لازم اندیشیده شود.

این تولید کننده نمونه کشوری نبود قیمت گذاری و نرخ گذاری واحد و مصوب ماهی در آذربایجان‌شرقی را از جمله دیگر مشکلات این بخش عنوان کرد و افزود: با نرخ گذاری، بخشی از مشکل قیمت ماهی برطرف می شود اما اگر پرورش دهندگان ماهی در استان خودشان غذای ماهی را تولید کنند و مواد اولیه با یارانه دولتی باشد در نتیجه قیمت تمام شده ماهی کاهش می یابد، بر این اساس قیمت ماهی با حذف هزینه های حمل و نقل و هزینه های یاد شده پایین می آید در نتیجه امکان کاهش قیمت وجود دارد.

عباس‌زاده همچنین گفت: مواد اولیه برای پرورش و تولید ماهی باید تامین شود در صورتی که نیاز تولیدکنندگان در آذربایجان شرقی در این خصوص برطرف نمی شود کنجاله سویا، آرد گندم، پودر ماهی، پودر گوشت، آرد سویا، گلوتن گندم و سویا و روغن از جمله مواد مورد نیاز پرورش دهندگان ماهی استان است که تنها کنجاله سویا و آرد گندم به مقدار کمتر از نیاز تولیدکنندگان استان با قیمت دولتی در اختیار آنها قرار می گیرد.

وی افزود: بر این اساس پرورش دهندگان ماهی در آذربایجان‌شرقی مواد اولیه را خودشان به صورت آزاد تهیه می‌کنند و تهیه تخم ماهی و تبدیل آن به بچه ماهی هزینه بر است.

مدیر شیلات و امور آبزیان جهادکشاورزی آذربایجان شرقی ادامه داد: اگر پرورش دهندگان ماهی بتوانند تولیدات خودشان را خودشان صادر کنند منافع بیشتری حاصل می شود ما نیز در این خصوص حمایت های لازم را انجام می‌دهیم و در بخش تولید ماهیان زینتی شرکت تعاونی تشکیل دهند حمایت می کنیم بر همین اساس در شهرستان جلفا شرکت تعاونی تشکیل شد که با این اقدام کارخانه خوراک آبزیان نیز ایجاد و در ادامه به این شرکت تعاونی نهاده هم داده میشود.

جعفروند یکی از عوامل افزایش قیمت ماهی را افزایش قیمت نهاده اعلام کرد و افزود: تغییر تامین ارز ترجیحی برای تامین نهاده به ارز نیمایی و اینکه مواد اولیه به صورت کامل به تولیدکنندگان داده نمی شود از عوامل افزایش قیمت ماهی در چند ماه اخیر بوده است.

وی ادامه داد: از آنجایی که مواد اولیه را پرورش‌دهندگان ماهی خودشان به صورت آزاد تهیه می‌کنند بر این اساس قیمت تمام شده ماهی در بازار افزایش پیدا می کند.

جعفروند همچنین با اشاره به جمعیت چهار میلیونی آذربایجان‌شرقی و نیاز ۳۰ هزار تن در سال این استان به ماهی، گفت: برای تامین نیاز مصرفی استان ۲۱ هزار و ۴۰۰ تن ماهی از خارج استان وارد می‌شود و بقیه در آذربایجان‌شرقی تامین و توزیع می شود بر این اساس ظرفیت فراوانی برای ایجاد واحدهای تولیدی و پرورش انواع ماهی در استان وجود دارد.

مدیر شیلات و امور آبزیان جهاد کشاورزی آذربایجان‌شرقی همچنین با اشاره به سایر تولید آبزیان در استان اظهار کرد: در کنار تولید ماهیان سردابی، گرمابی و زینتی،  واحدهای تولیدی ماهیان خاویاری،  آرتمیا و زالو نیز در آذربایجان شرقی وجود دارد.

 جعفروند با بیان اینکه سال گذشته ۲ تن آرتمیا در ۸۰ واحد پرورش ماهیان زینتی در آذربایجان شرقی تولید شده، گفت:  البته این مقدار آرتمیای تولیدی برای تامین غذای ماهیان زینتی استان مصرف شده است.

جعفروند اضافه کرد: ۲ واحد پرورش دهنده زالو نیز در شهرستان های سراب و اسکو فعالیت می‌کنند که سال گذشته ۶۵۰ هزار قطعه زالو تولید و به بازار عرضه کردند.

وی ادامه داد: ۲ پروانه تاسیس واحد تولید و پرورش زالو نیز در شهرستان‌های هریس و شبستر صادر شده که بر اساس پیش بینی ها واحد مربوط به شبستر تابستان امسال با ظرفیت ۲۰۰ هزار قطعه در سال تا تیرماه امسال به بهره برداری می رسد.

وی اظهارکرد: هفت واحد پرورش ماهیان خاویاری در آذربایجان شرقی نیز فعال است که سال گذشته ۵۲ تن گوشت ماهی خاویاری تولید کردند.

جعفروند ادامه داد: امسال نیز سه واحد پرورش ماهیان خاویاری به مرحله خاویار دهی رسیده است.

جعفروند یادآور شد: برای بهره برداری از ماهیان خاویاری به طور متوسط ۱۰ سال زمان لازم است تا بتوان خاویار آنها را استحصال کرد.

کارشناس مسوول بهبود کیفیت فرآوری و توسعه بازار آبزیان شیلات جهاد کشاورزی آذربایجان‌شرقی نیز در این میزگرد اظهار کرد: کارخانه های خوراک آبزیان در استان فعال هستند و سالانه ۴۰ هزار تن خوراک تولید می کنند که با نظارت اداره کل دامپزشکی و شیلات در شهرستان های ورزقان، جلفا و آذرشهر مستقر هستند.

مجید نصرت لو افزود: یک واحد تولید خوراک آبزیان نیز در حال اخذ پروانه بهره برداری در شهرک صنعتی بیلیوردی شهرستان هریس می باشد، 

وی گفت: این تحولات رو به رشد در حوزه شیلات مربوط به ۲ سال گذشته بوده و در یک استان غیر ساحلی این عملکرد بسیار مطلوبی به حساب می‌آید البته ۶ هزار تن دیگر، خوراک آبزیان نیاز آذربایجان شرقی است که باید تامین شود.

وی در خصوص ضرورت افزایش مصرف سرانه ماهی در آذربایجان شرقی و اقدامات انجام شده، گفت: اکنون ۱۰۰ واحد رستورانی در منو هایشان ماهی ارایه می دهند که پیش از این وجود نداشت البته پنج رستوران خاص ماهی نیز در تبریز ایجاد شده که با استقبال شهروندان روبرو شده است.

 نصرت لو یادآور شد: یک هزار و ۵۰۰ پرس ماهی توسط یکی از رستوران های طبخ ماهی در تبریز قبل از ایام کرونا عرضه می شد که اکنون نیز روزانه ۲۰۰ تا ۳۰۰ پرس ماهی به صورت بیرون بر عرضه می شود.

وی در خصوص تبیین نهادینه کردن فرهنگ مصرف ماهی در آذربایجان شرقی، گفت: برای آموزش خانوارها از طریق تفاهم نامه با بسیج زنان سپاه عاشورا، اداره کل فنی و حرفه ای آذربایجان شرقی و مراکز سلامت شهرداری های استان آموزش هایی ارائه شده است که در سال گذشته به علت شیوع کرونا، این آموزش ها به صورت حضوری لغو ولی در سال ۱۳۹۸،   ۸۰۰ نفر روز آموزش داده شد.

تولید کننده نمونه کشوری ماهی در آذربایجان شرقی هم با توصیه به مردم جهت افزایش مصرف ماهی در سبد غذایی به علت سلامت و امنیت تغذیه گفت: مردم از مراکز مورد تایید شیلات و دامپزشکی خرید کنند چون کیفیت ماهی بسیار مهم است.

عباس زاده افزود: برای پرورش و تولید ماهی، استانداردها باید از استخرها آغاز شود و در ادامه صید، حمل و عرضه بر اساس استانداردها و دستورالعمل دامپزشکی مهم است و باید رعایت شود.

وی ادامه داد: استفاده از یخ، ماشین های حمل، استانداردهای مراکز فروش و عرضه ماهی موجب می شود تا ماهی بو نگیرد و کیفیت خود را حفظ کند. 

وی تاکید کرد:هنگام خرید به شکل ظاهری ماهی دقت شود طوری که چشم های سفید نداشته باشد، رنگ آبشش رنگ خونی بوده و سفید نباشد، ماهی در دست آویزان نشود، سفت و محکم بودن ماهی نشان از سلامت و تازه بودن آن است، فلس آن باید کاملاً معلوم و با کشیدن چاقو فلس ها ریزش نداشته باشد.

وی یادآور شد: برخلاف تصورات افکار عمومی که ماهی های بشقابی بهترین نوع ماهی ها هستند باید بگوییم ژنتیک ماهی دستکاری شده طوری که تا چهار کیلو پرورش ماهی نیز ممکن است و به لحاظ پروتئینی و میزان سلامت مشکلی ندارند.

وی پرورش ماهی از مرحله تخم تا رسیدن به وزن ۱.۵ کیلوگرم را ۱۱ ماه عنوان کرد و افزود: در آذربایجان شرقی مردم ماهی‌های ۶۰۰ گرمی تا یک کیلو و ۲۰۰ گرمی را می پسندند اما استاندارد خاصی برای وجود پروتئین بیشتر بر اساس وزن های یاد شده وجود ندارد.

عباس زاده با اشاره به سایر مشکلات مطرح شده از طرف تولیدکنندگان و پرورش دهندگان ماهی، گفت: بیمه مزارع پرورش ماهی دچار مشکل است و آب بهای مزارع پرورش ماهی ناعادلانه بوده و سه درصد تولید را اخذ می کنند.

وی یادآورشد: آیین‌نامه بیمه پشتیبان تولید کننده و پرورش دهندگان ماهی نیست به طوری که منافع تولید کننده را در نظر نگرفته، از طرفی داروهای آبزیان نیز نایاب شده و پرورش دهنده را متضرر و تهدید می کند.

مدیر شیلات و امور آبزیان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی در پایان ادامه داد: توسعه شیلات استان در ریل مناسب قرار گرفته و ظرفیت‌های خوبی باز شده است ۲ مجتمع بزرگ در ورزقان در حال مطالعه است و در شهرستان جلفا نیز شهرک پرورش ماهی با ظرفیت ۷۰ واحد ۲۰تنی در حال ساخت است.

وی ادامه داد: در شهرستان خداآفرین یک واحد پرورش ماهی سردآبی ۱۲۵ تنی و ۶میلیون قطعه تخمی، ۱۲۵ تن کپور متراکم و ۱۲۵ تن ماهی خاویاری در حال احداث و بخشی در حال بهره برداری هستند.

وی افزود: مجتمع پرورش ماهیان سردابی در مراغه با۱۵ واحد و هر کدام به ظرفیت ۲۰ تن تولید،  در هوراند برای تولید ۲۰۰ تن و در چاراویماق و حاشیه این شهرستان برای تولید ۳۰۰ تن ظرفیت باز شده است بر این اساس توسعه کمی خوبی در حال اتفاق افتادن است و به نوعی استان تبدیل به کارگاه و فرصتی برای توسعه صنعت شیلات شده است.

جعفروند یادآور شد: در ۲ سال آینده نیز پیش بینی می شود سالانه بیش از ۱۰ هزار تن ماهی در آذربایجان شرقی تولید شود که به امنیت غذایی و تولید غذای سالم در استان بیش از گذشته کمک خواهد کرد.