بیم‌ها و امیدها در استفاده از ظرفیت کشاورزی فراسرزمینی برای کشاورزان ایرانی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا)، علی ابراهیمی رئیس کمیته دام کمیسیون کشاورزی مجلس در دوره دهم و نماینده سابق مردم شازند در استان اراک که دارای مدرک کارشناسی ارشد ژنتیک و اصلاح نژاد است، شب گذشته در یک گفتگوی زنده اینستاگرامی با علی رضوانی‌زاده رئیس هیئت مدیره انجمن کشت فراسرزمینی که 2 روز پیش هم در گفتگو با ایانا (لینک اینجا) به زوایای مختلفی از مشکلات حضور پررنگ ایران در کشاورزی فراسرزمینی و موانع داخلی آن اشاره کرد، به ارزیابی موانع و یاداوری ظرفیت‌های فراوان در این زمینه پرداختند.

ابراهیمی در ابتدا با اشاره به اینکه در کمیسیون کشاورزی مجلس دهم فرصت بسیار مناسبی جهت ایجاد ساختار حمایتی لازم از انجام تحولات اساسی در بخش کشاورزی تدارک دیده شد؛ گفت: متاسفانه برخی از هماهنگی‌های لازم جهت تحقق همه برنامه‌ها صورت نگرفت، اما کمیسیون کشاورزی مجلس یازدهم باید از این فرصت استفاده کرده و پشتوانه قانونی محکمی را جهت استفاده از مزیت کشاورزی فراسرزمینی فراهم کند.

وی با بیان اینکه شوربختانه سیستم تصمیم‌گیری کشور عقب‌تر از خود کشاورزان و فعالان اقتصادی غیردولتی است اظهار کرد: در این میان وقتی خود کشاورزان با دید فنی و اقتصادی جلوتر از مسئولان دولت و قانونگذاران عمل کردند، جا دارد جهت شهامت آنها در پذیرش ریسک این حضور  مورد تقدیر واقع شوند.

ابراهیمی در واکنش به اعلام خبر علی رضوانی‌زاده رئیس هیئت مدیره انجمن کشت فراسرزمینی در این گفتگو از فعال شدن هر چند دیرهنگام کارگروه کشاورزی فراسرزمینی در جهاد کشاورزی پس از حضور خاوازی وزیر جهاد کشاورزی ابراز خشنودی کرد و گفت: فقط باید پیگیر این مساله بود که این اقدام به صرف ایجاد یک کارگروه در وزارتخانه بسنده نگردد و بصورت جدی از سوی نهاد دولت و مجلس سازوکارهای عملیاتی جدی اتخاذ شود.

وی در مورد نگاه حاکمیت به معنای کل نظام تصمیم‌گیری به امنیت غذایی و ایجاد ظرفیت‌های حداکثری از آن گفت: آنها که از موقعیت جغرافیایی کشور ما آگاهی دارند، نیک می‌دانند که یکی از راهکارهای دستیابی به امنیت غذایی، کشاورزی فراسرزمینی است و از آنجا که ایران کشوری با اقلیم خشک و نیمه‌خشک است و جمعیت کشور نیز رو به فزونی است، حاکمیت موظف است تدابیر و سیاستگذاری لازم جهت ایجاد ضریب اطمینان لازم برای فراهم کردن بستر تولید غذای مکفی حداقل 100 میلون نفر جمعیت ایران در سال‌های آتی را فراهم کند.

ابراهیمی در ادامه توضیحات خود در این زمینه افزود: از آنجا که غذا نیاز اولیه بشر است و منهای رقابت سیاسی اصلی‌ترین وظیفه دولت‌ها تلاش جهت تامین این نیاز حیاتی مردم خود و حتی استفاده از آن به عنوان یک ظرفیت در مروادات بین‌المللی است تصریح کرد: در شرایط رقابت سیاسی و اقتصادی امروز هرگونه تعلل در تصمیم‌گیری موجب استقرار کشورهای رقیب از جمله همسایگان ما در کشورهای هدف و مناسب خواهد شد و چه بسا شانس حضور در کشورهایی نزدیک و با موقعیت مساعد جغرافیایی و خاک و آب فراوان را از دست بدهیم. اتفاقی که چه بسا منجر به این گردد تا فقط کشورهایی دوردست با هزینه تمام شده بیشتر در تولید به عنوان کشورهای دارای شرایط حضور باقی بماند.

این نماینده فعال کمیسیون کشاورزی در مجلس دهم در خصوص تجربه از دست دادن فرصت‎‌های سرمایه‌گذاری ایرانیان به تجربیات تلخ از دست دادن بازار عراق، ترکیه، کشورهای حاشیه خلیج فارس و آسیای میانه و ... اشاره کرد و افزود: از انجمن کشت فراسرزمینی به عنوان یک تشکل مسئول در این خصوص انتظار می‌رود سرسختانه این حق طبیعی را برای کشورمان پیگیری کند و در مقابل تعلل‌های رخ داده دلسرد و مایوس نشود. کما اینکه همین اعلام خبر خوش ایجاد کارگروه کشاورزی فراسرزمینی در وزارت جهاد کشاورزی را باید به فال نیک گرفت و از آن تقدیر کرد؛ اما به طور قطع باید راهکارهای اجرایی و پایدار اتخاذ گردد که با تغییر احتمالی مدیران در آینده، دستخوش مسکوت گذاشته‌شدن نگردد.

ابراهیمی با بیان اینکه وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی، صمت و امور خارجه باید یکدل و متحد پشتیبان کشاورزان فراسرزمینی باشند و در مواردی که وزیر دچار معذوریتی بود، مجلس شورای اسلامی دست او را باز گذاشته و از تحقق سیاست‌های کشاورزی فراسرزمینی حمایت کند اظهار کرد: در واقع باید قانون ضمانت بخش و مدت‌داری تعریف و مصوب شود که اگر سرمایه‌گذاری در کشوری مانند ارمنستان سرمایه‌گذاری کرد تا مدت طولانی (به طور نمونه 20 سال) سرمایه اش به مخاطره نیفتند.

وی تصریح کرد: بدون تردید با توجه به شرایط ارزی امروز ایران، امکان حمایت مالی و ارزی به شکل مطلوب فراهم نخواهد بود؛ اما امکان پشتبیانی قانونی خرید تضمینی محصول و بیمه و ...  در داخل و کشور هدف با تعامل وزارت امور خارجه و دولت و مجلس امکان‌پذیر است.

البته در بخشی از این گفتگو رضوانی‌زاده (میزبان این لایو اینستاگرامی) دغدغه جدی خود و انجمن متبوعش در از دست دادن فرصت‌ها و افزایش قیمت و هزینه سیاسی تعلل در تصمیم‌گیری‌ها را مطرح کرد و ضمن درخواست دیده شدن مقوله کشاورزی فراسرزمینی در حد گره خوردن به امنیت ملی کشور، از شیوه‌نامه ابلاغی معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه به عنوان یک اقدام مثبت یاد کرد و افزود: اگرچه این شیوه‌نامه به مدت طولانی در بن‌بست مسائل داخلی معاونت بین‌الملل وقت جهاد کشاورزی معطل مانده بود اما حالا امیدوار شده ایم با تحولات تازه در وزارت جهاد کشاورزی و تغییر رویکرد به این مساله، تحول اساسی رخ دهد.

در ادامه این گفتگو، ابراهیمی در خصوص پرسش دیگر میزبان این لایو اینستاگرامی مبنی بر تجربه اش در دوران عضویت در هیئت دوستی پارلمانی ایران و لهستان که منجر به سفری هم به این کشور شده بود اظهار کرد: مردم این کشور از نظر سابقه خوب ذهنی به مردم ایران بسیار متمایل و علاقه‌مند به همکاری با کشور ما هستند و از آنجا که تحریم‌ها نیز ابدی نخواهد بود، در هر شرایط سختی هم باید دادوستدهای خود را با کشورهای مستعد همجوار از دست ندهیم و جای پای خود را در آنها محکم کنیم.

وی در ادامه نقدی هم به یک روش خطا در مناسبات کشورمان وارد دانست و گفت: متاسفانه به محض شروع یک رونق در کشور به مساله سیاسی داخلی گره زده می‌شود و در نتیجه آنها به سراغ کشورهای دیگری می‌روند. در واقع ما در مشارکت اقتصادی با کشورهای موفق دنیا با دید بسیار محتاط و بسته عمل کرده‌ایم و بسیاری از تنگ نظری‌ها در کشور، اجازه ظهور و بروز تمام توانمندی بخش خصوصی ایران را به ویژه در حوزه ملاحظات تامین غذا را نداده است.

ابراهیمی با توجه به این مساله خواستار تسریع اقدام وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی، صمت و وزارت امورخارجه شد و اظهار کرد: با توجه به مشکل جدی کشورمان در ارتباطات اقتصادی جهانی که ناشی از تشدید تحریم‌ها بوده است و این مساله به عنوان یک مانع بزرگ تحرکات ایران را به حداقل ممکن رسانده است، باید توجه داشت که معطوف کردن تمام نگاه‌ها در مقوله سرمایه‌گذاری کشاورزی به اراضی داخلی با توجه به محدودیت‌های غیرقابل انکار آب در کشور که تاریخی بوده و مولفه‌های آن همیشگی نیز خواهد بود، اشتباه است و امکان خودکفایی در همه محصولات فراهم نخواهد شد و در برخی محصولات در هیچ حالتی مزیت تولید در داخل اراضی کشورمان مهیا نمی‌شود.

وی با اشاره به نرخ جهانی سویا در بازار که امروز تا 9 هزار تومان هم دادوستد شده است، این امر و مشکلات ناشی از آن برای مرغداران ایرانی را متاثر از نبود مدیریت و بینش صحیح و دوراندیشانه در این خصوص دانست و گفت: در این زمینه وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی کل تولیدات کشاورزی ایران، وظیفه اطلاع‌رسانی تمام واقعیت‌های کشاورزی ایران را به کل بدنه تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر کشور برعهده دارد.

ابراهیمی، فلسفه وجودی وزارت امور خارجه را فقط پیگیری مسائل کلی روابط سیاسی ندانست و گفت: در این رابطه سفارتخانه‌های ایران در کشورهای هدف باید مدیریت روابط اقتصادی را بر عهده داشته باشند و ضمن ارائه مشاوره‌های درست و مسئولانه مبتنی بر منافع ملی به تمام مسئولان دولتی و سرمایه‌گذاران ایرانی، در شیوه پرمخاطره کنونی تغییرات بنیادین ایجاد کنند.

رئیس کمیته دام کمیسیون کشاورزی مجلس در دوره دهم با بیان اینکه امروز ایران با 2 مساله بازار مطمئن داخلی و خارجی و همچنین گامهای پایدار در توسعه کشاورزی مواجه است تصریح کرد: در این خصوص باید توجه داشت که قدرتمندترین کشورهای نظامی جهان هم بدون توان سیر کردن مردم کشورشان، قدرت پایدار ندارند و ساختار سیاسی و اجتماعی کشور آنها در مخاطره و تهدید قرار دارد.

وی خواستار این شد تا انجمن کشت فراسرزمینی در اقدامی جدی‌تر از قبل با کمیسیون کشاورزی مجلس جدید ارتباطات لازم و موثر را برقرار سازد تا با توجه به مدت زمان رایج (در صورت اقدام از همین امروز که حدود یک سال و نیم تا رسیدن به صحن علنی خواهد بود) تمام پارامترهای لازم در قالب یک لایحه قدرتمند و ضمانت بخش ملاحظه و مصوب شود.

ابراهیمی با اشاره به نزدیکی سال زراعی جدید خواستار اقدام عاجل این انجمن در برگزاری نشستی تخصصی با کمیسیون کشاورزی مجلس یازدهم شد.

نماینده سابق مردم شازند اراک با بیان اینکه ایران در حوزه برخی محصولات دارای مزیت نسبی است، اما در تامین پروتئین مرغ و تخم مرغ به لاین و اجداد و همچنین خوراک ذرت وارداتی اتکا دارد اظهار کرد: در واقع اگر از سال‌ها قبل در زمینه تولید ذرت در قالب همین کشاورزی فراسرزمینی در کشورهای همجوار مناسب دوراندیشی کرده بودیم، امروز وابسته به واردات و تامین ذرت از برزیل دوردست نبودیم و حتی پس از تولید مرغ و تخم‌مرغ مکفی داخل، امکان صادرات آن با نرخ تمام شده پایین به کشورهای مقصد همسایه وجود داشت.

عضو کمیسیون کشاورزی مجلس دوره دهم افزود: در صورت این دوراندیشی‌ها، در صورت هرگونه محدودیت فروش نفت ایران به هر دلیل و مشکل تامین منابع ارزی از محل فروش آن، امکان تامین نیازهای کشور با وجود کشاورزان زبردست ایرانی که در سخت‌ترین شرایط هم درخشان عمل کرده‌اند، از طریق همین کشاورزی فراسرزمینی فراهم شده بود .

وی پس از شنیدن گزارشی از نفوذ اقتصادی عربستان در حیطه کشاورزی فراسرزمینی و حتی تلاش جهت به دست گرفتن نبض بازارگردانی کشورهای منطقه و جهان در مورد برخی محصولات از جمله روغن خوراکی تصریح کرد: «در واقع راه نجات اقتصاد ایران به ویژه در حوزه کشاورزی که ذاتا حوزه‌ای غیردولتی بوده و هست؛ عدم مداخله دولتمردان در تصمیم‌گیری به صورت یکجانبه و ندادن اجازه به بخش خصوصی جهت عرض اندام مطابق منافع ملی کشور و سرمایه خودشان است. باید بخش خصوصی از قالب صرف مشاوره دهنده دارای نفوذ در آرای ارگانهای تصمیم‌گیر باشد و صرفا مطرح‌کننده مشکلات نباشند. کما اینکه قانون اساسی ما به صراحت به بخش خصوصی جایگاه خاص قائل شده است، اما آنچه امروز مورد توجه قرار نگرفته خارج شدن از چرخه تصمیم گیری دولتی برای مدیران بخش خصوصی و غیردولتی است.»

ابراهیمی با یادآوری مزیت ایران در برخی محصولات باغی مانند انار یا زعفران و حتی خاویار دریایی، استفاده نکردن از همین ظرفیت داخلی را نشانه وجود ضعف‌های بالقوه در برندسازی و بازارسازی جهانی و حتی داخلی برشمرد و گفت: امروز عربستانی که منابع آبی مشابه ایران را هم ندارد با هدایت درست منابع مالی خود در حوزه کشاورزی فراسرزمینی در حال تسخیر کشورهای هدف شده و در تامین روغن خوراکی کشورهای منطقه تعیین کننده گردیده است. در واقع اگر ادعای حس وطن‌خواهی داریم و از نقش برخی کشورهای همسایه دل‌نگران هستیم، باید در این دست فرصت‌های اقتصادی هوشمندانه عمل کنیم و اقتصادی روان را برای سرمایه‌گذاران عرصه تولید مهیا کنیم.

* مطالب مرتبط: چین زندانیان را برای کاشت تنباکو به زیمبابوه می‌بُرد و در قبال تولید آنها را می‌بخشید/ ما چهره رنجور آفریقایی‌ها را می‌‌دیدیم؛ اروپایی‌ها الماس و معادن آنها را! / گفتگو با منوچهر متکی وزیر امور خارجه پیشین ایران ( لینک اینجا) 

* تماشاچیان رقیب ( لینک اینجا)