اثر خروج سرمایه بر افزایش نرخ ارز

در این میان برخی کارشناسان بانکی دلایل دیگری را در افزایش قیمت دلار موثر می‌دانند، احمد حاتمی‌یزد کارشناس بانکی و ارزی، معتقد است: بیش از هر چیزی افزایش تقاضا به‌ویژه تقاضای کاذب قیمت ارز را افزایش داده است. او در توضیح این موضوع و در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری ایانا می‌گوید: عامل افزایش قیمت ارز در روزهای ابتدایی سال 97 که هنوز بازار٬ فعالیت واقعی و اصلی خود را شروع نکرده بود، حاصل سه اتفاق است که تا حدود زیادی هم قابل پیش‌بینی بود. رخ دادن این سه اتفاق به حالت دومینو باعث شد قیمت ارز، حتی در روزهای تعطیل بالا برود.

او اضافه می‌کند: نخستین اتفاق که در بهمن‌ماه رخ داد، موضع‌گیری رئیس جمهور آمریکا در قبال برجام بود. اعلام رسمی و علنی خروج از برجام نخستین ضربه را به بازار ارز وارد کرد. همین اعلام باعث بروز عامل دوم شد. این اعلام هرچند به معنای جنگ یا چیزی مانند آن نبود، اما برای وقوع اتفاق دوم کافی بود.

حاتمی‌یزد بخشی از این تقاضا را مربوط به خروج سرمایه‌ها از کشور می‌داند و توضیح می‌دهد: پس از این اعلام، عده‌ای از افراد که بیشتر از اقشار برخوردار و بهره‌مند بودند، به فکر نگهداری از سرمایه و حفظ دارایی خود افتادند. آنها برای خروج سرمایه‌شان اقدام کردند و ترجیح دادند با تبدیل دارایی خود به ارز و خروج آن از کشور ارزش دارایی خود را همزمان با حفظ کردن، افزایش دهند.

او اضافه می‌کند: پس از این دسته، افراد دیگری به متقاضیان ارز اضافه شدند که قصد خروج سرمایه خود را نداشتند اما برایشان حفظ ارزش دارایی‌های موجود مهم بود. در واقع این عده ترجیح دادند تا همان دارایی معقول را تبدیل به دلار کنند و در جایی نگهداری کنند. این عده با توجه به اینکه گمان افزایش قیمت ارز وجود داشت، اقدام به خرید کردند. همین افزایش تقاضا خود به خود باعث تحقق انتظار افزایش قیمت ارز شد.

این کارشناس بانکی معتقد است در تشدید تقاضای خرید ارز عوامل غیراقتصادی بیشتری دخیل بود و عنوان می‌کند: پس از این عوامل، انتخاب جان بولتون مشاور امنیت ملی دولت آمریکا همه این عوامل را تشدید کرد به‌طوری‌که حتی در روزهای ابتدایی سال همچنان تقاضا برای خرید ارز وجود داشت و قیمت ارز افزایش پیدا کرد.

او می‌افزاید: همه این عوامل و آنچه که رخ داده، بیشتر بر تقاضای کاذب ارز دامن زده است. تقاضایی که بیشتر برای حفظ ارزش دارایی است چرا که سرمایه همیشه به دنبال امن‌ترین نقطه است.

حاتمی‌یزد در تحلیل وضعیت موجود و پیش‌بینی وضعیت تا چند ماه آینده می‌گوید: حال که موضوع خروج از برجام توسط آمریکایی‌ها جدی مطرح می‌شود به احتمال زیاد قیمت ارز روند صعودی خواهد داشت، اما بازگشت به زمان قبل از برجام بعید است. پیش از برجام، تحریم‌ها از پشتوانه‌های بین‌المللی ازجمله سازمان ملل برخوردار بود که همه کشورها را ملزم به اجرای آن می‌کرد. این بار ایالات متحده تنهاست و کشورهای دیگر الزامی به رعایت آن ندارند. همین موضوع باعث می‌شود که وضعیت اقتصادی به وضعیت قبل از برجام بازنگردد؛ اما به هر حال وضع کمی متفاوت خواهد شد و ممکن است به دلیل بسته شدن دست ایران و تنگ‌تر شدن فضای اقتصادی هزینه‌ها برای ایران افزایش پیدا کند.

در حال حاضر با توجه به شرایط اقتصادی و غیراقتصادی که بازار ارز سایه آن را بر سر خود می‌بیند، قیمت ارز، همچنان روندی رو به رشد را تجربه می‌کند. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد، راهکارهای سلبی و قلع‌وقمع دلالان بازار ارز تغییر محسوسی در کاهش یا ثبات قیمت ارز نداشت و بازار راهی را رفت که میزان تقاضا و نگرانی‌ها از آینده آن را باز کرده بود. در چنین شرایطی باید منتظر رشد تورم بود، زیرا افزایش قیمت ارز غیر از کاهش ارزش پول ملی پیامدهای مخربی ازجمله تشدید رکود در کنار افزایش تورم را با خود همراه خواهد کرد.