هزاران ظرفیت ایلام سرمایه‌گذار ندارد

ایلام استان چهار فصل ایران است و بین استان‌های سردسیر غربی و گرمسیر جنوبی واقع شده است. اقتصاد این استان کشاورزی محور بوده، به‌طوری‌که معیشت حدود ۴۴ درصد جمعیت ایلام، از طریق کشاورزی تأمین می‌شود؛ هرچند که ایلام چهار درصد کل نفت و گاز کشور را در اختیار دارد.

مناطق زیادی از این استان روستانشین یا شرایطی بین روستا و شهر را داراست. استان ایلام با ۴۳۰ کیلومتر مرز مشترک با عراق دارای بهترین شرایط برای تردد زوار و صدور کالای ایرانی به کشور عراق است. با این وجود اجرای احیای طرح‌های ۵۵۰ هزار هکتاری برای استانی مانند ایلام یک طرح مهم و حیاتی به حساب می‌‌آید و در توسعه این استان و میزان ارزش افزوده در تولید ناخالص داخلی (هم کل و هم استان) سهم به‌سزایی داشته باشد.

سیدمحمد تراب‌میری، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان ایلام معتقد است که مشکل اصلی این استان در توسعه همه‌جانبه، نبود سرمایه‌گذار است. همین مشکل باعث شده تا زنجیره تولید کامل نشده و نظام بهره‌برداری با مشکل روبه‌رو شود. البته مشکلات دیگری مانند ریزگردها هم وجود دارند که در مواقعی از سال کشاورزی را با اختلالات جدی روبه‌رو می‌کند، اما کمکی برای جبران خسارت یا مهار ریزگردها به بخش کشاورزی (کل بخش) اختصاص پیدا نمی‌کند.

میری در گفت‌وگو با خبرنگار «خبرگزاری ایانا» درباره طرح ۵۵۰ هزار هکتاری می‌گوید: برای این استان طرح ۵۵۰ هزار هکتاری فقط یک طرح نیست، بلکه این موضوع حیاتی برای استان ایلام است. چون اقتصاد این استان بر پایه کشاورزی است.

او اضافه می‌کند:‌ برای اینکه از تمامی سطح ۵۰ هزار هکتاری در استان ایلام به‌درستی و با بهره‌وری بالا استفاده کنیم؛ نیازمند نظام بهره‌‌برداری هستیم. نظام بهره‌برداری نیز طراحی شده و در حال اجراست. برای تکمیل نظام بهره‌برداری به کمک تعاونی‌های تولید، اتحادیه‌ها، شرکت‌های سهامی زراعی تولیدی تأسیس شده‌ و دعوت به همکاری شده‌اند.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان ایلام درباره تکمیل سیستم بهره‌برداری توضیح می‌دهد: برای توانمندسازی و تولید و بهره‌برداری بسیاری از امور به تشکل‌ها واگذار شده است. در حقیقت برای شروع به کار و بهره‌برداری از این زمین‌ها (زمین‌های طرح ۵۵۰ هزار هکتاری) تشکل‌ها و تعاونی‌ها طرف حساب هستند.

او اضافه می‌کند:‌ در بخش دیگری از نظام بهره‌برداری موضوع تعیین الگوی کشت است که این کار نیز انجام شده است. اصلی‌ترین محصولات سازگار با اقلیم ایلام، خانواده غلات، گندم، جو و... برای تناوب کشت نیز محصولات چغندر پاییزه، کلزا و... در نظر گرفته شده و هم‌اکنون در حال اجراست. برای بیشتر این محصولات نیز از آبیاری نواری (tape) استفاده شده که بیشترین کاربرد را در کشت صیفی‌جات و کشت‌های تابستانه دارد.

میری صنایع تبدیلی را بخش مهمی در این نظام بهره‌برداری می‌داند و می‌گوید: بخش دیگری از این نظام بهره‌برداری صنایع تبدیلی است. در بسیاری از مناطق کار شروع شده است. یکی از این کارخانه‌های صنایع تبدیلی کارخانه قند دهلران با ۱۰ هزار تن ظرفیت است. این کارخانه با توجه به موقعیت جغرافیایی‌اش برای کشت پاییزه چغندرقند مناسب است.

او معتقد است واحدهای مانند روغن‌کشی نیاز به سرمایه‌های بالاتر و بیشتری دارد کمی با تأخیر راه‌اندازی شده و توضیح می‌دهد: در حال حاضر واحدهایی مانند ذرت‌خشک‌کنی، بوجاری غلات یا خشک کردن حبوبات راه‌اندازی شده و آماده بهره‌برداری است. زمانی که این واحدها آماده بهره‌برداری و تولید شدند؛ بقیه زنجیره‌ مانند حمل‌ونقل و... خودبه‌خود راه‌اندازی می‌شوند.

بیشتر رسانه‌ها به غبار در جنوب کشور می‌پردازند، اما کمتر کسی صحبت از ایلام یا بخش‌های غربی کشور می‌کند که آسیب‌های بسیاری از غبار و ریزگردها دیده‌اند.

میری می‌گوید: غبار فقط مشکل تنفسی ایجاد نمی‌کند؛ بلکه ضررهای هنگفتی به کشاورزی به‌ویژه باغداری و زنبورداری می‌زند. در زمان هجوم ریزگردها شکوفه‌های درختان آسیب می‌بینند و بیشتر شکوفه‌ها از دست می‌روند. ریزگردها بر تولیدات دام و طیور هم به‌شدت تأثیرگذار است.

او درباره خسارت‌های وارد شده به بخش کشاورزی در استان ایلام توضیح می‌دهد:‌ کندوی عسلی که در پایان دوره ۱۲ کیلو محصول داشت؛ در سال ۹۵ و ۹۶ به دلیل هجوم چندباره یا بهتر بگوییم همیشگی ریزگردها، محصولش به دو کیلوگرم تقلیل پیدا کرد. دولت برای ریزگردها حتی یک ریال هم به جهاد کشاورزی یا مشکلات کشاورزان کمک نکرد.

رئیس سازمان جهاد استان ایلام اضافه می‌کند: البته کمک‌هایی به جنگل‌ها و مراتع شد، اما برای بخش کشاورزی هیچ کمکی در نظر گرفته نشد. سال ۹۵ به باغ‌ها، کشاورزی و دام‌پروری بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان خسارت وارد شد. خسارات سال ۹۶ هنوز برآورد نشده است، اما برای خسارات سال ۹۵ نیز هیچ کمکی به ما نشد.

میری مشکل اصلی را در نظام بهره‌برداری سرمایه‌گذاری می‌داند و می‌گوید:‌ سرمایه‌گذاری که راغب باشد در همه بخش‌ها سرمایه‌گذاری کند (به‌ویژه سرمایه‌گذار بومی) وجود ندارد. ما مشوق‌های خوبی داریم برای سرمایه‌گذاری ولی در عین مشکلاتی داریم که بیشتر میان‌بخشی است.

او اضافه می‌کند:‌ سرمایه‌گذاران زیادی آمده‌اند که با آن‌ها صحبت شده حتی از آن‌ها دعوت شده تا پروژه‌ها و طرح‌ها را از نزدیک ببینند، اما کمتر به نتیجه رسیده است. برای پروژه‌ها تسهیلات ۱۲ تا ۱۴ درصد اخذ می‌شود. برای برخی پروژه‌ها در مناطق روستایی تسهیلات با سود شش درصد از صندوق توسعه ملی اختصاص داده می‌شود.

مدیر سازمان جهاد استان ایلام معتقد است که این استان ظرفیت‌های خوبی برای تولید محصولات کشاورزی دارد و در توضیح موقعیت این استان می‌گوید: استان ایلام حدود ۲۰ هزار کیلومترمربع (حدود دو میلیون هکتار) وسعت دارد، 1.6 هکتار از این اراضی جنگل‌ها و مراتع است، حدود چهار هزار هکتار شهرها و راه‌ها هستند، اما با همه این وسعت کم و کوچک، ما کشت بیشتر محصولات اساسی و مهم مانند کلزا، گندم، دانه‌های روغنی دیگر و... را داریم.

او اضافه می‌کند:‌ تولید گوشت سفید در این استان سه برابر نیاز داخلی استان است. تولید گوشت سفید در ایلام حدود ۵۰ هزار تن بوده که مصرف داخلی حدود ۱۵ هزار تن است. گوشت قرمز حدود هشت هزار و ۲۰۰ هزار تن است، اما مصرف داخلی هفت تا هشت هزار تن است. تولید عسل در این استان حدود ۷۰۰ تن در سال است. ایلام یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گل نرگس در کشور است. مراکز کشت گل نرگس در مناطقی با کمترین میزان بارش است. برای فرآوری و استحصال اسانس گل نرگس واحدهایی نیز تأسیس شده که هنوز به بهره‌برداری نرسیده است.

رئیس سازمان جهاد استان ایلام مشکلات استان در جملاتی کوتاه خلاصه کرده و می‌گوید: اصلی‌ترین و مهم‌ترین مشکل استان ایلام،‌ کامل نبودن حلقه‌های تولید تا مصرف است. ما حلقه‌های تکمیلی مانند کشتارگاه، صنایع تبدیلی، سیستم‌های توزیع و نگهداری را نداریم؛ اما در بخش‌هایی مانند تولید، توسعه و پیشرفت بسیار خوبی داشته‌ایم./