توسعه اقتصاد روستایی با پرورش شترمرغ

حسنا حاجاتی در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا، بابیان این‌که امروزه، پرورش شترمرغ به علت انتشار کمتر گازهای گلخانه‌ای نسبت به دامداری سنتی موردتوجه قرارگرفته است توضیح داد: شترمرغ‌ها نیاز کمتری به آب دارند و این آن‌ها را برای پرورش در مناطق خشک مناسب می‌سازد. پرورش شترمرغ فرصت‌های شغلی زیادی را در مناطق روستایی ایجاد می‌کند و به این صورت به اقتصاد محلی کمک می‌کند.

وی با اشاره به آغاز پرورش این پرنده از سال ۱۳۷۳ در ایران و گسترش موفقیت‌آمیز آن در اکثر نقاط کشور افزود: در سال‌های اولیه جوجه یا تخم نطفه‌دار از خارج کشور وارد می­شد امّا امروزه مزارع پرورش شترمرغ مولد قابلیت تولید تخم­ نطفه­دار و جوجه شترمرغ را دارند.

حاجاتی خاطرنشان کرد: درصورتی‌که کیفیت تولید و شرایط صادرات مطلوب باشد، بیشترین درآمد صادراتی محصولات شترمرغ، از پوست و پر این حیوان است و در بازار داخل، گوشت شترمرغ بیشترین درآمد را دارد.

وی ادامه داد: گوشت شترمرغ کم‌چرب، و ازلحاظ پروتئین و آهن غنی است. محتوای بالای اسیدهای چرب امگا-۳ و امگا-۶ در گوشت شترمرغ آن را به انتخابی سالم‌تر برای مصرف‌کنندگان تبدیل می‌کند.

پرورش شترمرغ، تولید سودآور

این عضو هیأت علمی موسسه تحقیقات علوم دامی گفت: انواع محصولات شترمرغ شامل پوست، گوشت، روغن، پر، پوسته تخم شترمرغ، پوست پا و چشم شترمرغ در صنایع آرایش مورداستفاده قرار می‌گیرند.

وی بابیان این‌که یکی از مشکلات اصلی صنعت شترمرغ نبود کشتارگاه صنعتی شترمرغ در کشور است گفت: توجّه روزافزون به رویکردهای جدید در تولیدات دام­وطیور، پرورش شترمرغ را به صنعتی پرجاذبه و سودآور تبدیل کرده و تولید هر چه بیشتر جوجه شترمرغ­های سالم و ماندگار هدف اصلی مزارع پرورش شترمرغ مولد است.

حاجاتی ادامه داد: شترمرغ­های ماده در سن 10 سالگی به اوج تولید می­رسند و میانگین جوجه درآوری تخم­ها در دستگاه جوجه­کشی حدود 68 درصد است. بر اساس مطالعات، ازجمله علل عمده تلفات جوجه شترمرغ‌ها تا سن 3 ماهگی، عفونت کیسه زرده، اختلالات اندام­های حرکتی، تغییر شکل پاها مانند پاهای کمانی شکل، دررفتگی غیرقابل درمان تاندون پاها و انحراف غیرقابل اصلاح انگشتان پاها به خارج یا داخل، اسهال­ عفونی، آنتروتوکسمی و انباشتگی روده­ها هستند.

وی همچنین، پایین بودن میزان جوجه درآوری به دلیل بالا بودن تلفات کل جوجه­کشی را چالش مهم مزارع پرورش این پرنده دانست و افزود: همچنین بالا بودن بی نطفگی در شروع فصل تولید نیز از مشکلات مهم مزارع مولد است که ممکن است به علت شرایط آب و هوایی، عدم تنظیم مناسب جیره استراحت، جدا نکردن شترمرغ­های نر و ماده در پایان فصل تولید باشد، معضل دیگر این مزارع است.

این دانشمند کشورمان خاطرنشان کرد: در مزارع مولد بعد از اتمام فصل تولید لازم است شترمرغ­های نر و ماده از هم جدا نگهداری شوند تا در فصل تولیدمثلی آینده آمادگی و باروری بهتری داشته باشند. میزان تنش در گله در زمان استراحت کاهش یابد، تولید تخم در مولدین ماده هم‌زمان شود و هم‌خونی در گله به حداقل برسد.

افزایش جوجه درآوری در شترمرغ

وی بابیان این‌که قابلیت جوجه درآوری در شترمرغ تحت تأثیر عوامل مختلفی است گفت: وضعیت سلامت، بهداشت و تغذیه گله مولد، فصل تخم‌گذاری، کیفیت تخم، ضخامت پوسته، دما و رطوبت دوران جوجه­کشی، وضعیت جنین در داخل تخم و عوامل ژنتیکی بخشی از این عوامل هستند.

حاجاتی افزود: تنش­ها و بیماری‌ها به‌ویژه در طول هفته اول زندگی و حتی تا دوماهگی تأثیر بالایی بر جوجه‌ها خواهند داشت؛ بنابراین، نظارت منظم بر سلامت جوجه‌ها بسیار مهم است. وراثت‌پذیری زنده‌مانی جوجه‌های شترمرغ ۱۰ درصد است، بنابراین عوامل محیطی مانند کاهش تنش و شرایط مناسب پرورش، تراکم گله، بهداشت و تغذیه نقش کلیدی در حفاظت از سلامت جوجه‌ها دارند.

عملکرد بهره‌ور با تغذیه مناسب

حاجاتی با اشاره به تغذیه شترمرغ‌ها با جیره­های غذایی تنظیم‌شده شامل علوفه و کنسانتره در مزارع، افزودن اسیدهای چرب امگا-3 به جیره غذایی شترمرغ‌ها را در بهبود سلامت، عملکرد تولیدمثلی، کیفیت گوشت و تخم‌ شترمرغ مفید دانست.

وی افزود: تأمین سطح مناسب کلسیم در جیره شترمرغ­های مولد به‌منظور حفظ استحکام و ضخامت پوسته تخم، رشد اسکلتی و اعصاب و نیز زنده­مانی جوجه­ها مؤثر است. هم­چنین تأمین سطح مناسب فسفر در جیره برای جلوگیری از تنش پرنده­ها، تولید تخم، جوجه درآوری، زنده­مانی جوجه­ها، بروز رفتارهایی نظیر پرخواری و گند خواری اهمیت دارد.

این عضو هیأت علمی موسسه تحقیقات علوم دامی تأکید کرد: ازآنجایی‌که میزان الیاف خام جیره و اندازه علوفه مورد تغذیه تأثیر معنی­داری بر رفتارهای خودخوری، گندخواری و اختلالات متابولیک دارد لذا تأمین الیاف به میزان و اندازه ذرات مناسب برای شترمرغ بسیار حائز اهمیت است.

خبرنگار: شبنم مسعودی