صادرات نهال بیشتر به سمت درختان غیر مثمر سوق یافته است

آیدین حمیدی در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا در خصوص فرآیند واردات و صادرات بذر و نهال به کشور بیان کرد: طبق مفاد مواد10و 11 قانون ثبت ارقام گیاهی و کنترل گواهی بذر و نهال گواهی بذر و نهال و تمام اندام‌های رویشی تکثیری گیاهی ارقام گیاهی ثبت شده برعهده این مؤسسه است. براساس این قانون در ماده 10 عنوان شده صادرات بذر و نهال در مقیاس تجاری منوط به اخذ گواهی از موسسه با رعایت مقررات قرنطینه است و در ماده 11 قید شده، از تاریخ تصویب این قانون ورود انواع بذر و نهال در سطح تجاری، پس از کسب مجوز از وزارت جهاد کشاورزی با رعایت مقررات قرنطینه کشور و استاندارهای بذر و نهال انجام می‌شود.

وی ادامه داد: براساس مفاد ماده25 آئین­‌نامه قانون ثبت ارقام گیاهی و کنترل و گواهی بذر و نهال، مؤسسه موظف است سازوکارهای لازم را برای تشویق و حمایت از توسعه فعالیت­‌های بخش غیردولتی در زمینه اصلاح ارقام، تولید، تکثیر، فرآوری، کنترل و نظارت، عرضه و صادرات بذر، نهال یا مواد رویشی قابل تکثیر تهیه کرده و برای تصویب به وزارت جهادکشاورزی ارائه کند.

حمیدی اضافه کرد: در همین راستا و به‌منظور ارائه تسهیلات و حمایت از بخش خصوصی، مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال که با استناد به مفاد ماده12 قانون ثبت ارقام گیاهی و کنترل و گواهی بذر و نهال، گواهی بذور را بر اساس دستورالعمل‌‌های آزمون‌­های استاندارد انجمن بین ­المللی آزمون بذر که کشور ایران از سال1353 رسماً به این کنوانسیون بین­المللی محلق شده بود؛ انجام می‌شود.

وی افزود: مانسبت به آکرودیته بین‌المللی شده آزمایشگاه مرکزی تجزیه بذر این مؤسسه اقدام کرده‌ایم. بدین ترتیب امکان صدور گواهی‌های معتبر بین‌المللی آزمون بذر برای تسهیل صادرات بذور در کشور به‌وجود آمده است.

 وی ادامه داد: همچنین این مؤسسه نسبت به الحاق به برنامه گواهی بذر بین­‌المللی سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه برای اکثر گونه‌های گیاهان زراعی مهم اقدام کرده است که موجب تسهیل صادرات بذر به کشورهای عضو این برنامه شده است. این مجموعه ثبت ارقام اصلاح شده جدید گیاهی داخلی و خارجی را براساس کنوانسیون بین‌المللی اتحادیه بین‌المللی حمایت از ارقام جدید گیاهی انجام می‌‌دهد که در زمینه ثبت و معرفی و تجاری­‌سازی و نیز صادرات و واردات بذر و نهال از اثر مثبتی برخوردار است. 

حمیدی در خصوص فرآیند واردات بذر به کشور گفت: در ابتدا مجوز و الزامات ورود بذر از معاونت زراعت و سازمان حفظ نباتات وزارت جهاد کشاورزی اخذ می­ شود. مجوز ورود بذر و نهال و کلیه اندام­های رویشی تکثیری گیاهی ازطریق سامانه جامع تجارت خارجی وزارت جهاد کشاورزی انجام می‌شود. زمانی­ که محموله بذری وارد کشور می‌­شود مؤسسه نسبت به نمونه‌­برداری طبق دستورالعمل استاندارد بین‌­المللی اقدام می‌­کند.

وی ادامه داد: سپس و بر اساس استانداردهای بین‌­المللی آزمون بذر، نمونه بذور وارداتی تحت آزمون­‌های گواهی استاندارد قرار می­‌گیرند و نیز برای گواهی نهال، بازدید و نظارت در گمرکات محل ورود یا صادرات نهال ­ها انجام می­‌شود و درصورت تطابق خصوصیات قابل گواهی آنها با استانداردهای ملی بذر و نهال و برخورداری کیفیت آنها از استانداردهای ملی یا بالاتر، اجازه ترخیص و یا صادرات بذور و نهال‌­های گواهی شده موسسه در سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزی گمرکات کشور جمهوری اسلامی ایران( سامانه ای­پی­ال-EPL) که مربوط به گمرکات کشور تجارت فرامرزی گمرک جمهوری اسلامی ایران با رعایت مقرارات قرنطینه و پس از تایید قرنطینه، این محموله از گمرک خارج می‌شود و به دست کشاورزان می‌رسد.

عضو هیات علمی مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال همچنین در خصوص روند صادرات بذر بیان کرد: شرایط و الزامات ورود کشور مقصد که قصد واردات بذر از کشور را دارد تعیین کننده اسناد و مدارک و الزامات صادرات بذر است و سازمان حفظ نباتات کشور درصورت لزوم می‌تواند نسبت به صدور گواهی بهداشت(قرنطینه‌ای) محموله بذر یا نهال صادراتی اقدام کند.

وی ادامه داد: همچنین درصورت ایجاب شرایط ورود کشور مقصد صادرات بذر، امکان صدور گواهی بین‌­المللی معتبر نارنجی رنگ انجمن بین‌المللی آزمون بذر توسط آزمایشگاه مرکزی تجزیه بذر این مؤسسه از سال2020 بدین سو فراهم شده است و درصورت درخواست آن از سوی صادرکننده، این مؤسسه گواهی مورد نظر را صادر می‌کند. صدور این گواهی معتبر بین‌المللی در سه سال اخیر موجب شده صادرات بذر به‌ویژه به کشورهای مجاور رونق پیدا کند.

حمیدی با بیان این­که عدم تراریختگی رقم گیاهی که بذر وارداتی به آن تعلق دارد نیز یکی از مؤلفه‌ های اصلی صدور گواهی بذر برای واردات به کشور است، بیان کرد: در قانون و مقررات صادرات و واردات کشور، بر لزوم تراریخته نبودن بذور وارداتی تصریح شده است و سازمان حفاظت محیط زیست به‌عنوان مرجع ملی بررسی تراریختگی و یا عدم­ تراریختگی بذر و نهال وارداتی به کشور تعیین شده است.

 بذر چغندر قند عمدتا به کشور وارد می‌شود

عضو هیات علمی مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال اضافه کرد: بذور وارداتی به کشور دو نوع ارقام گیاهان زراعی و سبزی و صیفی هستند. از نظر ارزش و میزان بذر سبزی و صیفی واردات آنها نسبت به بذر گیاهان زراعی ارجحیت دارد. همچنین از لحاظ بذر گیاهان زراعی عمده در کشور خودکفا هستیم و ممکن است در مقاطعی بذر آنها نیزصادر  شود.

حمیدی ادامه داد: بذر گندم در مقیاس تجاری را به کشور وارد نمی‌­کنیم و در بسیاری از سال­‌ها در خصوص بذر ذرت نیز خودکفا هستیم. امسال نیز که از لحاظ تأمین بذر ذرت دچار کمبود بوده است. بخشی از این کمبود با واردات بذور لاین‌های والدینی هیبریدهای ذرت خارجی ثبت شده در کشور و تولید بذر هیبرید در داخل کشور تامین شده و نیز بخشی از طریق واردات بذر هیبرید ذرت به کشور تامین شده است.

وی افزود: همچنین درخصوص پنبه نیز سالانه بیش از پنج هزار تن بذر در کشور کشت می‌شود و بیش از سه هزار تن بذر ارقام تجاری پنبه داخلی در کشور تولید شده و باقی مانده نیاز زارعان به بذر پنبه با تولید بذر گواهی شده ارقام خارجی ثبت شده در کشور تامین شده است. بخشی از نیازها با واردات مستقیم بذر پنبه ارقام خارجی ثبت شده یا در دست ثبت به کشور تامین می‌شود که امسال تاکنون حدود700 بذر پنبه ارقام خارجی به کشور وارد شده است.

عضو هیات علمی مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال با بیان اینکه عمدتا بذر چغندرقند وارداتی است، گفت: مقدار جزئی بذر این گیاه در کشور تولید می‌شود اما تا 10 سال قبل عمدتاً بذر این محصول در کشور تولید می‌­شد. باتوجه به برنامه کشت پائیزه چغندرقند و نیز لزوم مقاومت ارقام چغندرقند به برخی بیماری‌­ها و کافی نبودن میزان تولید بذر ارقام پاییزه و نیز مقاومت به بیماری‌های چعندر قند در کشور، اخیراً عمده بذر مصرفی چغندرقند به کشور وارد می‌شود. 

حمیدی با اشاره به آمارهای سال 1401 در خصوص نهال گفت: عمدتاً نهال‌هایی که به کشور وارد می‌شود، نهال‌های مادری برای احداث باغات مادری یا کشت بافتی همچون خرمای مجول یا گردو گرمسیری(پکان) هستند.

عضو هیات علمی مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال بیان کرد: اندام­‌2های تکثیری رویشی گیاهی همچون پیاز سنبل، گل شیپوری، گل 100 تومنی، گلایل، لاله، لیلیوم یا قلمه ریشه‌دار رز و نشاء ارکیده عمده­‌ترین واردات اندام‌­های تکثیری رویشی گیاهی به کشور هستند و برای تولید مصرف داخلی این گیاهان زینتی به صورت هسته­‌های اولیه اصیل و سالم مورد استفاده قرار می‌گیرند که بخشی از محصول گل شاخه بریده آنها صادر می‌­شود.

حمیدی با بیان اینکه مجموع واردات نشاء، قلمه، پیاز، نهال و ... حدود 64 میلیون و 99 هزار و 229 عدد در سال 1401 بوده است، ادامه داد: محصولاتی همچون پیاز گلایول، نشا گلایول، نهال بلوبری، نهال پسته، نهال کشت بافتی، بذر گردو پکان، پاجوش خرما، پیاز گل شیپوری و ... به کشور وارد شده است. 

عضو هیات علمی مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال با بیان اینکه صادرات نهال اخیراً بیشتر به سمت نهال‌های درختان غیر مثمر سوق یافته است، بیان کرد: در سه سال اخیر شاهد کاهش قابل ملاحظه نهال‌های درختان مثمر(میوه‌­دار) دانه‌دار و هسته‌دار هستیم.

حمیدی بیان کرد: حدود 636 هزار و 452 نهال صادراتی عمدتاً از درختان و درختچه‌­های زینتی کامیس، پاریس، چنار، کاج تهران، نشاءتوت‌فرنگی، اسپان قارچ و اخیراً شمشاد بوده که به کشورهای همجوار، عمدتاً عراق، ترکمنستان و ارمنستان صادر شده است. همچنین پاجوش‌­های کشت بافتی ارقام مختلف خرما ازجمله مواد تکثیری رویشی گیاهی صادراتی عمده کشور است که به کشورهای مختلف از جمله کشورهای حاشیه خلیج فارس و تایلند و غیره صادر شده­‌اند.

وی با بیان کرد: صادرات بذر در سال 1401 حدود 96هزار و 740 کیلوگرم بذر ذرت هیبرید، گوجه فرنگی و پیاز بوده است که از کشور به مقصد کشورهای عراق، تاجیکستان، افغانستان و هلند صادر شده است و امیدواریم امسال شاهد افزایش صادرات بذر و نهال کشور باشیم.