توسعۀ کشت گیاهان داروئی از جمله راهکارهای مقابله با کم آبی در استان زنجان

به گزارش خبرنگار ایانا در استان زنجان، یوسفی پور مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان تصریح کرد: بدلیل بروز خشکسالی­های متعدد و استخراج بی­ رویه  آب­های زیرزمینی و افزایش مصرف آب، کمبود آب بخش کشاورزی روندی افزایشی داشته و نگرانی­هایی برای کشاورزان ایجاد نموده است. لذا در راستای  مدیریت بهینه آب در شرایط فعلی کشور، تغییر الگوی کشت محصولات زراعی آب­بر به سمت گیاهان داروئی از جمله حفظ منابع پایه و ارزش­افزوده بالا از اهمیت بالائی برخوردار است.

یوسفی پور ضمن بیان این مطلب افزود: گیاهان داروئی از سیستم ریشه ه­ای گسترده ­ای برخوردار هستند که نشان دهنده سازگاری این گیاهان به کاهش قابلیت دسترسی به آب و عناصر غذائی می­ باشد و همچنین به دلیل نیاز آبی کم در شرائط خشکسالی و قابلیت تولید در زمین­ های کم ­بازده می­ تواند در افزایش بهره­ وری از منابع آب و خاک مؤثر واقع شد.

او عنوان کردد: با توجه به اینکه گیاهان داروئی از پتانسیل تحمّل به خشکی بالایی برخوردارند، گزینه مناسبی برای کاشت در مناطق خشک و نیمه­خشک محسوب می­شوند و کاشت این گیاهان در عرصه­ های کم­ بازده و حاشیه ­ای ضمن تأمین نیازهای اقتصادی روستائیان و صنایع مختلف غذائی، داروئی، حفاظت از منابع آب، بهبود مصرف کارائی آب و معشیت مردم مناطق ایجاد خواهد کرد و بخاطر تداوم دو دهه ­ای پدیده خشکسالی و تغییرات اقلیمی، توسعۀ کشت گیاهان داروئی بعنوان راهکاری برای رونق اقتصادی و اشتغال­زائی ضروری به نظر می­رسد.

یوسفی پور ضمن اشاره به اهمیت توسعه کشت گیاهان دارویی خاطر نشان کرد: گل‌ محمدی و اغلب گیاهان دارویی از گیاهان کم‌توقع می‌باشند که در شرایط آب و هوایی مختلف از جمله خاک نامرغوب، کم آبی و شیب زیاد زمین رشد می کند و از شاخص ترین صفاتی که از این گیاهان می توان ذکر کرد بقاء و سازگاری این گیاه به کم آبی است همچنین کشت دیم این گیاهان در مناطقی که بارش سالانه بیش از 300 میلیمتر باشد امکان پذیر است. گرچه به طور مسلم کاهش عملکرد اقتصادی در آنها مشاهده می­شود.

وی افزود: این گیاهان بخصوص گل محمدی در هر ارتفاعی قابل کشت بوده و در ارتفاعات کیفیت اسانس بهتری دارد و این خصوصیت در نتیجه اختلاف دمای شب و روز می­ باشد. نتایج تحقیقات نشان داده که آلودگی زمین های کشاورزی به فلزات سنگین نظیر سرب، کادمیوم، مس، منگنز و روی در داخل اسانس و گلاب گل محمدی تجمع نمی­ یابد و کاشت گل محمدی می ­تواند یکی از انتخاب­ها در این مناطق باشد و نیز خاک‌های سنگین و همچنین خاک‌هایی که سطح ایستابی بالایی دارند برای کشت گل ­محمدی مناسب نمی‌باشد. زیرا آب فراوان سبب ابتلای گیاهان به بیماری‌های قارچی می‌شود.

او گفت: در حال حاضر سطح زیر کشت گل­محمدی در استان 240 هکتار، با تولید 374 تن گل تر و 65000 لیتر گلاب، زعفران حدود 95 هکتار با تولید 197 کیلو گرم ، زیره ­سبز 227 هکتار با  تولید 114 تن، رازیانه 73 هکتار با  تولید 140 تن و سایر گیاهان حدود 35 هکتار می­باشد و با توجه به اینکه حدود نیمی از این سطوح بارده هستند در مجموع با کل سطح زیر کشت 670 هکتار حدود 633 تن انواع محصول گیاهان دارویی در سال گذشته تولید شده است.

وی با بیان اینکه: بازار فروش محصول گل محمدی و گیاهان دارویی فعلا مشکل خاصی ندارند و علاوه بر سه پشتیبان استانی فعال ،اولین مجوز زنجیره ارزش گیاهان داروئی توسط یک شرکت استانی به منظور ایجاد و یکپارچگی زنجیره ارزش و بهره وری در حلقه های زنجیره، اخذ گردیده است که در این زمینه با بازارهای خارج از استان نیز در ارتباط بوده و بهره برداران این بخش را هم از نظر ارایه خدمات فنی و تامین نهاده و بازار فروش حمایت خواهد کرد.

یوسفی پور افزود: زنجیره ارزش استان شامل 4 حلقه  می باشد که با شکل گیری حلقه ها در فاز اول با کشاورزان جهت توسعه کشت و خرید محصول عقد قرارداد خواهد شد. در فاز دوم از طریق مشارکت عمومی و خصوصی اراضی پایاب دو سد جهت کشت حدود 100 هکتاری گل محمدی اقدام خواهد شد. در فاز سوم، تولید بذر و نشا گیاهان داروئی در داخل گلخانه مد نظر بوده و در فاز چهارم کشت بافت گیاهان داروئی  با همکاری دانشگاه زنجان صورت خواهد گرفت.

وی افزود: از واحدهای فراوری و تبدیلی استان می توان به چهار مجموعه تولید گلاب ، عرقیات گیاهی و روغنهای گیاهی اشاره نمود که محصول گل محمدی و گیاهان دارویی را بسته به ظرفیت خود از کشاورزان خریداری و فرآوری می نمایند و کار های اولیه و زیر ساختی یک شرکت بزرگ داروسازی با سرمایه گذاری بخش خصوصی نیز در این زمینه شروع شده که در سالهای بعد اثرات مثبت آن برای استان و تولیدات گیاهان دارویی و داروهای گیاهی نوید بخش خواهد بود.با توجه به توسعه کشت خوب این محصولات در چند سال اخیر، استان زنجان نسبت به استانهای دیگر در زمینه سطح زیر کشت دارای جهش قابل قبولی بوده و  پیشرو ترین شهرستانها در این زمینه به ترتیب شهرستانهای ابهر، سلطانیه و زنجان است.

یوسفی پور گفت: از جمله طرحهای در حال اجرا ، طرح 500 هکتاری در زمینه کشت گل محمدی و سایر گیاهان دارویی در مراتع تخریب شده و دیم زارهای کم بازده شهرستان ماهنشان می باشد که امید است علاوه بر ایجاد اشتغال مولد کشاورزی، باعث رونق و افزایش و جهش تولید در این محصولات در استان شود.

او تصریح کرد: در زمینه کشت گیاهان دارویی، با توجه به سیاست های سازمان در راستای کُند کردن آهنگ توسعه باغات در رابطه با کم آبی های موجود و حرکت به سوی افزایش راندمان آب با کشت محصولات کم آب بَر، از جمله گل محمدی و سایر گیاهان دارویی حمایت های یارانه ای و تسهیلاتی در این زمینه انجام می­ شود که کشاورزان عزیز می­ توانند جهت کسب اطلاعات بیشتر و استفاده از آنها به مدیریت­ های جهاد کشاورزی مراجعه فرمایند. و همچنین تسهیلات بانکی با سود کارمزد 4 درصد برای حمایت از توسعۀ گیاهان داروئی در سالجاری تخصیص داده شده است که متقاضیان طرح های گیاهان داروئی در مرحله ثبت نام در سامانه سیتا و معرفی به صندوق کار آفرینی امید  است.