«رویای مرجان» یک مستند لطیف و زنانه است

آیین رونمایی از مستند «رویای مرجان» و کتاب «کعبه بوی بهشت می‌دهد» که به زندگی شهید مرجان نازقلیچی فرماندار اسبق بندر ترکمن و از شهدای فاجعه منا می‌پردازند با حضور خانواده شهید، اعظم سادات حسینی نویسنده کتاب، محسن اسلام‌زاده سازنده مستند در مجتمع فرهنگی اسوه برگزار شد.

به گزارش ایانا به نقل از روابط عمومی مراسم، در ابتدای این برنامه مهینه نازقلیچی خواهر شهید نازقلیچی با قرائت متنی در ارتباط با شهدای حادثه منا گفت: مشیت الهی بر این قرار گرفت که به دست ظالمان و منحرفان آل‌سعود، در منا و سرزمین ابراهیم(ع) و اسماعیل(ع) در کنار عده‌ زیادی از مسلمانان، خواهر عزیز ما به شهادت برسد و تا همیشه تاریخ الگویی باشد برای مسلمانان جهان و ایران و قوم ترکمن و شهادتش چراغ روشنی در مقابل دیدگاه همه مردم باشد.

گلایه خانواده شهید از کم‌کاری دستگاه‌های اجرایی درباره حادثه منا

وی در ادامه با اشاره به علاقمندی ویژه این شهید اهل تسنن به خاندان اهل بیت به ویژه حضرت زهرا(س) گفت: محبت این شهید به خاندان اهل بیت به ویژه حضرت زهرا(س) به قدری خالصانه و ماندگار بود که در تشرف خود به حج عمره در سال 92، حج خود را به نیابت از سیدی از سلاله رسول خدا(ص) یعنی رهبر انقلاب اسلامی امام خامنه‌ای انجام داد.

خواهر این شهید در ادامه از فعالیت‌های پرشمار ایشان در عرصه‌های اجتماعی و فرهنگی به ویژه در حوزه بانوان گفت و با گلایه از اینکه هنوز پیکر این شهید بزرگوار پیدا نشده است، اظهار کرد: براساس فرمایشات مقام معظم رهبری برای تشکیل کمیته حقیقت‌یاب و پیگیری جدی از سوی دستگاه‌های مختلف برای ادای وظایف خود در ارتباط با حادثه عظیم منا، وضعیت این مسئله همچنان در هاله‌ای از ابهام است ولی ما همچنان خواهان پیگیری جدی این موضوع هستیم.

همراهی با انقلاب اسلامی، شیعه و سنی نمی‌شناسد

در ادامه این برنامه دکتر طوبی کرمانی استاد دانشگاه تهران و دبیرکل اتحادیه جهانی زنان مسلمان به عنوان یکی از دوستان این شهید بزرگوار در سخنانی از خاطرات مشترک خود با ایشان در آخرین ساعات حیات او این‌گونه تعریف کرد: مصداق زیبای عاقبت بخیری دقیقا در شهادت همین شهید بزرگوار است. خیلی‌ها از اول انقلاب، سوار اتوبوس انقلاب شدند اما در میانه راه از این اتوبوس پیاده شدند. شهید مرجانه نازقلیچی گفت پروردگار من الله است و بر این سخن استقامت کرد.

او در ادامه با اشاره به فعالیت‌های شهید نازقلیچی گفت: در برهه‌ای که دشمنان انقلاب اسلامی بر موضوع قومیت‌ها و مذهب کار می‌کردند این شهید والامقام می‌داند که همراهی با انقلاب اسلامی، شیعه و سنی نمی‌شناسد. من از خدا می‌خواهم که ما را هم از اتوبوس این انقلاب پیاده نکند.

اشتیاق خاص شهید نازقلیچی به سفر به سرزمین وحی

اعظم‌سادات حسینی نویسنده کتاب «کعبه بوی بهشت می‌دهد» که با محوریت زندگی و خاطرات شهید مرجان نازقلیچی منتشر شده است نیز در سخنانی در ارتباط با نحوه نگارش این اثر اظهار کرد: برای نگارش این کتاب حدود 35 ساعت مصاحبه انجام گرفت و حدود 9 ماه کار پیاده‌سازی و تدوین و نگارش اثر طول کشید.

وی افزود: کتاب دارای شخصیتی است که از ابعاد مختلف دارای ویژگی‌های خاص و برجسته هستند. در یک کلام این شهید به معنی واقعی کلمه یک زن توانمند و معتقد بودند. ایشان در شرایطی که شاید مدیریت خانم‌ها خیلی پذیرفته شده نبود توانست به خوبی توانمندی‌های مدیریتی خود را اثبات کنند.

ماجرای نام‌گذاری کتاب «کعبه بوی بهشت می‌دهد»

حسینی در ادامه با اشاره به فلسفه نامگذاری این کتاب گفت: نکته‌ای که در ارتباط با ایشان برای خودم من خیلی جالب بود، شور و اشتیاق ایشان برای رفتن به سرزمین وحی و سفر حج بود. در نهایت هم فکر می‌کنم خدواند پاداش همین شور و اشتیاق را شهادت در سرزمین وحی قرار دادند. اسم کتاب هم برگرفته یکی از جملات خود ایشان است که بارها گفته بودند من بوی بهشت را از کعبه استشمام می‌کنم.

بعد از این سخنان با حضور خانواده شهید، محسن دریالعل مدیر انتشارات روایت فتح، اعظم سادت حسینی نویسنده کتاب و محسن اسلام‌زاده سازنده مستند زندگینامه شهید از کتاب «کعبه بوی بهشت می‌دهد» رونمایی شد.

«رویای مرجان» چگونه تولید شد؟

بخش دیگر این برنامه به نمایش و نقد و بررسی مستند «رویای مرجان» با حضور محسن اسلام زاده کارگردان اثر، محمدتقی فهیم منتقد سینما و فرشید کَلته مسئول انجمن فیلم سازمان بسیج هنرمندان استان گلستان اختصاص داشت. در این بخش از برنامه محسن اسلام‌زاده در سخنانی در ارتباط با ساخت این مستند گفت: خدا را شکر می‌کنم که روزی ما شد تا این فیلم را بسازیم.

وی افزود: زمانی که پیشنهاد ساخت این فیلم به واسطه ارتباطی که با اهل سنت در پروژه‌های دیگرم داشتم، به ما داده شد؛ من در ابتدا قصد داشتم که یک کار کوتاه در ارتباط با این شهید بسازم ولی وقتی با این خانواده بزرگ آشنا شدم، کار کم‌کم در ذهنم جدی‌تر شد.و خروجی آن تبدیل به این مستند شد.

تلاش ویژه خواهر شهید برای ساخت «رویای مرجان»

اسلام‌زاده با اشاره به روند تولید این اثر اظهار کرد: تیر ماه سال گذشته تحقیقات این مستند با سفر ما به بندر ترکمن آغاز شد و تا اواخر مهرماه تصویربرداری ما طول کشید. بین کار متوجه شدیم که خانم ملیحه نازقلیچی خواهر شهید، قرار است که به حج بروند و برای همین از ایشان خواستیم که از طریق موبایل از آنجا فیلمبرداری کنند. با وجود اینکه چند بار حافظه گوشی ایشان در آنجا ضبط شده بود، اما در نهایت با استفاده از تصاویری که ایشان در اختیار ما قرار داد، از مهرماه تدوین اثر را با آقای حمید مشایخی آغاز کردیم.

وی افزود: صحبت‌های بسیاری وجود داشت که باید برخی از آن‌ها حذف می‌شد و در بعضی از موارد خانواده ایشان از حذف این صحبت‌ها گلایه کردند و می‌خواستند زوایای دیگری از زندگی این شهید والامقام هم مورد بررسی قرار می‌گرفت ولی پرداختن به همه ابعاد زندگی کسی که در میان ما نیست، کار بسیار سختی است؛ اما ما سعی کردیم که مستند را از حالت مصاحبه‌محور خارج کنیم و برخی از برهه زندگی ایشان که تصویری در ارتباط با آن وجود نداشت را استفاده نکردیم.

«رویای مرجان» یک مستند لطیف و زنانه است

محمدتقی فهیم منتقد سینما در ادامه این مراسم در سخنانی اظهار کرد: موفقیت یک مستند به چند عامل بستگی دارد که یکی از آن‌ها «مهم» و «خاص» بودن سوژه است و در این فیلم ما با یک موضوع تازه و بکر روبرو هستیم. یعنی خانمی که برای اولین بار در یک شهرستان فرماندار شده است و خود همین موضوع فی النفسه جذاب است تا فیلمساز به دنبال روایت زندگی او برود.

وی افزود: در کنار این سوژه جذاب یک تراژدی هم داریم که حادثه منا است. این‌ها دستمایه‌های غنی هستند که آقای اسلام‌زاده برای ساخت این اثر داشته و اثرش نیز کار خوب و شیکی شده است. منظورم از شیک آن است که روایت اثر یک روایت زنانه و لطیف است که در آن آقای اسلام‌زاده ما را نرم نرم وارد قصه اصلی می‌کند تا با این فاجعه بزرگ روبرو بشویم.

اولویت مستندساز باید جذب مخاطب باشد

فهیم در ادامه با اشاره به ساخت آثاری این‌چنینی و اهمیت توجه به جذب مخاطب گفت: همیشه وقتی خانواده‌ای، عزیزی را از دست می‌دهد دوست دارد که ساعت‌ها در ارتباط با ویژگی‌ها و روحیات او صحبت کند ولی این وظیفه فیلمساز است که در مواجهه با این موضوع بی‌رحم باشد و به جذاب‌تر شدن فیلمش فکر کند. چرا که فیلمساز اثرش را برای مردم می‌سازد و باید به ارتباط گرفتن مخاطب با اثر توجه کند.

وی افزود: در سینمای امروز جهان غالب خاصی برای مستند نداریم ولی دسته‌بندی یا گونه برای مستند وجود دارد. یعنی فیلمساز باید از همان ابتدا اثرش را در یک‌گونه خاص مثلا پرتره جای بدهد و بر مبنای همان‌گونه به ساخت اثرش بپردازد تا اثرش را از چند پارگی نجات دهد. مستند «رویای مرجان» از همین ناحیه دارای ضعف است. یعنی مستند از وسط‌های آن با پرداختن به حضور خواهر شهید در مدینه، عملا دوپاره می‌شود و از حالت مستند پرتره، تبدیل به مستند جستجوگرانه می‌شود.

فهیم خاطرنشان کرد: نکته دیگر اینکه فیلم به شکلی وارد فاجعه می‌شود که ما نمی‌فهمیم مستندساز می‌خواهد زندگی یک فرماندار زن را مورد بررسی قرار دهد و یا می‌خواهد پرونده فاجعه بزرگ منا را رمزگشایی کند. البته همه آن چیزی که من گفتم به این معنا نیست که این مستند اثر ضعیف شده بلکه به معنای این است که توجه به این نکات می‌توانست کیفیت اثر را بالاتر ببرد.

هنوز هم می‌شود آثار دیگری درباره شهید نازقلیچی تولید کنیم

در ادامه این برنامه فرشید کَلته مسئول انجمن فیلم سازمان بسیج هنرمندان استان گلستان نیز در ارتباط با تصاویر آرشیوی مورد استفاده در این مستند گفت: از زمانی که خانم نازقلیچی به عنوان فرماندار انتخاب شدند وظیفه پوشش خبری فعالیت‌های ایشان بر عهده تیم ما بود که در این مستند آقای اسلام‌زاده از تصاویر خوبی از این آرشیوها استفاده کردند.

وی افزود: به نظرم آقای اسلام‌زاده سعی کردند تا زوایای مختلفی از زندگی شهید نازقلیچی را از زوایای مختلفی روایت کنند و هنوز هم جا دارد که به ابعاد دیگری از زندگی ایشان پرداخته شود. چون شخصیت ایشان به معنی واقعی کلمه منحصر به فرد بود و روحیه به شدت خستگی‌ناپذیری داشت.

فقر شدید آرشیو درباره حادثه منا

محسن اسلام زاده با اشاره به نقدهای فهیم بر این اثر گفت: یکی از مشکلات اساسی در ارتباط با فاجعه منا فقر آرشیو است. یعنی سعودی‌ها تمام اینترنت را از تصاویر این حادثه خالی کرده‌اند و این درواقع سانسور تاریخ است. در حالی که تمام خیابان‌های آنجا دوربین داشته و افراد حاضر در صحنه نیز موبایل داشتند ولی فقط چند نمای موبایلی از این حادثه در اینترنت پیدا می‌شود.

وی در پایان خاطرنشان کرد: در این شرایط ما راهی نداشتیم جز اینکه یا صحنه‌ها را بازسازی کنیم یا به شکل گزارشی وقایع را روایت کنیم. من نقدی که شما در ارتباط با یک دست شدن اثر و جلوگیری از دوپارگی آن مطرح کردید را قبول دارم البته ما همه تلاشمان را برای رفع این موضوع انجام دادیم.