فرونشست زمین، بحرانی خاموش زیر پای ایران

به گزارش خبرنگار ایانا، طبق بررسی‌ها، دشت‌های مرکزی ایران از جمله دشت اصفهان، کاشان، اردستان، و همچنین مناطق وسیعی در استان‌های فارس و خراسان جنوبی، از نقاط بحرانی در زمینه فرونشست زمین محسوب می‌شوند. در این مناطق، سطح زمین به‌طور پیوسته و گاه تا چندین سانتی‌متر در سال پایین می‌رود که این مسئله، تبعاتی جدی برای زیرساخت‌ها، منابع آب، و امنیت غذایی به‌دنبال دارد.

علل و پیامدهای فرونشست زمین در ایران برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی، به‌ویژه برای مصارف کشاورزی، صنعتی و شهری، مهم‌ترین عامل فرونشست زمین در کشور است. کاهش بارندگی و منابع آبی سطحی نیز باعث افزایش فشار بر منابع زیرزمینی شده است. در عین حال، کشت محصولات پرمصرف آبی مانند برنج و گندم در دشت‌های وسیع و خارج از الگوی کشت، و توسعه ساخت‌وساز در مناطق با خاک‌های سست و ناپایدار، شرایط را بحرانی‌تر کرده است.

پیامدهای این پدیده شامل ترک‌خوردگی و آسیب جدی به ساختمان‌ها، جاده‌ها و پل‌ها، افت کیفیت و کمیت منابع آب زیرزمینی، و کاهش بهره‌وری کشاورزی در اراضی وابسته به آب زیرزمینی است.

فرونشست زمین؛ مسئله‌ای جهانی

فرونشست زمین تنها محدود به ایران نیست. کشورهای دیگری چون چین، ایالات متحده، ژاپن و مکزیک نیز با این چالش مواجه‌اند.

در چین، برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی در دلتای رودخانه‌ها و مناطق شمالی، موجب آسیب به زیرساخت‌های شهری و کشاورزی شده است. در ایالت‌های کالیفرنیا و تگزاس آمریکا نیز، نشست زمین باعث تغییر در مسیر رودخانه‌ها و آسیب به شبکه‌های انتقال آب شده است. در مکزیکوسیتی، فرونشست زمین به تهدیدی جدی برای تأمین آب آشامیدنی و ثبات زیرساخت‌های شهری تبدیل شده، و ژاپن نیز با وجود منابع آبی محدود، در نتیجه توسعه صنعتی و شهری با فرونشست در مناطق پایین‌دست روبروست.

راهکارهای مقابله با فرونشست زمین

 از نگاه تحلیلگران، فرونشست زمین صرفاً یک بحران زیست‌محیطی نیست، بلکه تهدیدی برای امنیت ملی محسوب می‌شود. از دست رفتن منابع آب، آسیب به زیرساخت‌ها، تهدید امنیت غذایی، و افزایش تنش‌های اجتماعی و اقتصادی از جمله تبعات گسترده این پدیده است که می‌تواند ثبات سیاسی و توسعه پایدار کشورها را به مخاطره اندازد

کارشناسان راه‌حل‌هایی نظیر مدیریت دقیق منابع آب، استفاده از آبیاری بهینه در کشاورزی، اجرای ساخت‌وساز بر مبنای اصول زمین‌شناسی، و ارتقای آگاهی عمومی نسبت به تبعات این پدیده را پیشنهاد می‌دهند. به گفته آنان، مقابله با فرونشست، نیازمند عزم ملی، سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و اصلاح ساختارهای مصرف آب است.