نجات آب با دستان عشایر/ روان‌آب‌ها مدیریت می‌شوند
تهران- ایانا-تلفیق دانش بومی با رویکردهای نوین آبخیزداری، به‌ویژه با مشارکت گروه‌هایی مانند عشایر، مسیری مؤثر برای مقابله با بحران آب در کشور است. احیای زیرساخت‌های سنتی ذخیره‌سازی، سرمایه‌گذاری بر طرح‌های توسعه‌ای محلی، و ایجاد سازوکارهای همکاری منطقه‌ای، از گام‌هایی است که باید در دستور کار سیاست‌گذاران قرار گیرد.
به گزارش خبرگزاری ایانا، در روزگاری که ایران با خشکسالی‌های پی‌در‌پی و کاهش بارندگی مواجه است، مدیریت منابع آب از اولویت‌های حیاتی کشور به شمار می‌رود. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در این زمینه، هدررفت روان‌آب‌هاست؛ منابعی ارزشمند که می‌توانند با مدیریت صحیح به نجات خاک تشنه کشور کمک کنند.
بر پایه آمار ارائه‌شده از سوی رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری، ایران سالانه حدود ۴۰۰ میلیارد مترمکعب بارش دریافت می‌کند، اما حدود ۲۸۰ میلیارد مترمکعب آن به دلیل تبخیر از چرخه مصرف خارج می‌شود. این یعنی بیش از نیمی از ظرفیت آبی کشور بدون استفاده از دست می‌رود. نمونه‌ای تلخ از فرصت‌سوزی یکی از نمونه‌های بارز این مشکل در استان سیستان رخ داد؛ جایی که به‌رغم اعلام ایستگاه هواشناسی مبنی بر «صفر بودن» بارش، بررسی‌های میدانی کارشناسان نشان داد که میزان بارش به‌حدی بود که ۵۰ میلیون مترمکعب آب روانه مرز شرقی شد و از طریق مرز وارد افغانستان گشت.
نبود زیرساخت‌های لازم برای ذخیره‌سازی این روان‌آب‌ها، فرصتی ارزشمند را از ایران گرفت. احیای میراث سنتی آب‌داری تجربه تاریخی ایران در مدیریت منابع آب نشان می‌دهد که راه‌حل‌هایی بومی و کم‌هزینه همواره در دسترس بوده‌اند؛ قنات‌ها، آب‌انبارها، بندهای خاکی، هوتک‌ها و سایر سازه‌های سنتی در گذشته نقش مهمی در ذخیره و بهره‌برداری پایدار از آب داشته‌اند. این الگوها امروز نیز می‌توانند در کنار فناوری‌های نوین، به مدیریت بهینه روان‌آب‌ها کمک کنند.
نقش جامعه عشایری در حفظ آب
جامعه عشایری، با سبک زندگی مبتنی بر کوچ‌نشینی و حضور در پهنه‌های طبیعی، یکی از بازیگران مهم در حفاظت از منابع طبیعی و آبی کشور محسوب می‌شود. جهانبخش میرزاوند، سرپرست سازمان امور عشایر کشور، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر تاکید کرد: «مشارکت فعال عشایر در طرح‌های توسعه‌ای، به‌ویژه در قالب پیوست‌های آبخیزداری طرح‌های مرتع‌داری، می‌تواند به ذخیره‌سازی آب و تغذیه سفره‌های زیرزمینی منجر شود.»
وی با بیان اینکه حفظ روان‌آب‌ها نیازمند رویکردی جامع است، افزود: «مدیریت صحیح آب در عرصه‌ها و حوضه‌های آبریز، مانع از آن می‌شود که این منابع به شکل سیلاب از مرزها خارج شوند یا به دریا بریزند. این هدف، سرمایه‌گذاری ملی و در برخی موارد همکاری‌های بین‌المللی را می‌طلبد.»
مشارکت محلی، سرمایه‌گذاری ملی تجربه موفق طرح‌های آبخیزداری در استان‌های مختلف نشان می‌دهد که با مشارکت جوامع محلی و تخصیص هدفمند اعتبارات، می‌توان بخش قابل‌توجهی از روان‌آب‌ها را مهار و به مصرف کشاورزی و دامداری رساند. به‌ویژه در مناطق عشایری که وابستگی بالایی به منابع آبی دارند، این اقدامات می‌تواند نه‌تنها به حفظ منابع طبیعی کمک کند، بلکه معیشت این جوامع را نیز بهبود بخشد.
دیدگاه تان را بنویسید