رتبه نخست آذربایجان شرقی در تعداد زنبورستان‌ها در کشور

صمد زمانزاد قویدل در گفت‌وگو با خبرنگار ایانا در آذربایجان شرقی بیان کرد: مطابق نتایج سرشماری اخیر در مهرماه سالجاری، میزان تولید عسل در آذربایجان شرقی در سال ۱۴۰۳، بیش از 16 هزار تن (شانزده هزار و 281 و 9 صدم تن) بوده است که در مقایسه با سال ۱۴۰۲ ، رشد 10 درصدی نشان می دهد. حدود 15 هزار و 394 تن از این میزان مربوط به کندوهای مدرن و حدود 887 تن مربوط به کندوهای سنتی بوده است که باید بگوییم شاهد شکست رکوردی جدید در تولید عسل طی 5 دهه گذشته در آذربایجان شرقی بودیم.

وی با بیان اینکه براساس نتایج سرشماری در سال ۱۴۰۳ تعداد 11هزار و 477 واحد زنبورستان در استان آذربایجان شرقی شمارش شده است، گفت: در این زنبورستان‌ها تعداد یک میلیون و 192 هزار و 463  کلنی زنبورعسل وجود دارد که حدود یک میلیون و 17 هزار و 557 کلنی در قالب کندوی مدرن و 174 هزار و 906 کلنی در قالب کندوی سنتی هستند.

زمانزاد قویدل با بیان اینکه تعداد کلنی‌ها (مدرن و سنتی) در سال جاری حدود 3 درصد کاهش داشته است گفت: این کاهش عمدتاً به دلیل تلفات کلنی‌ها ناشی از سمپاشی‌های سموم تقلبی و غیر استاندارد توسط عده معدودی از کشاورزان است همچنین تعداد کلنی‌های بومی نسبت به سال گذشته حدود 3 درصد افزایش یافته که این امر به دلیل بازارپسند بودن عسل این نوع کلنی‌ها و بالابودن قیمت آن‌ در مقایسه  با عسل استحصالی از دیگر انواع کلنی‌ها است.

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی ادامه داد: سرشماری سراسری در آذربایجان شرقی برای دستیابی به آمار و اطلاعات در حوزه صنعت زنبورداری در سال جاری نیز همچون سنوات قبل به طور همزمان در سراسر کشور با همت 363 نفر از همکاران مروج انجام گرفت و طبق این سرشماری، مجموع تعداد زنبورداران و افراد شاغل در زنبورستان‌های استان به 18 هزار و 83 نفر رسید که نسبت به سرشماری سال 1402 تفاوت چندانی نداشته است. همچنین تعداد 7 هزار و 518 نفر از زنبورداران تحت پوشش بیمه (مجموع بیمه زنبورداری و سایر بیمه‌ها) قرار دارند. 

قویدل گفت: علاوه بر عسل، 335.54  کیلو ژل رویال، 47.106 تن گرده گل، 19.762 تن بره موم، 197.167 تن موم و 155 گرم زهر زنبورعسل تولید شده است که در مجموع با توجه به برگزاری دوره‌های آموزشی - ترویجی در استان‌ در راستای سیاست خروج زنبورداری از تولید تک محصولی است.

وی بیان کرد: از نظر تولید عسل شهرستان های مراغه، سراب و ورزقان به ترتیب رتبه های اول تا سوم را دارند و از نظر تعداد کندوی مدرن و سنتی نیز مراغه دارای رتبه اول، اسکو دارای رتبه دوم و ورزقان رتبه سوم را دارد. از نظر تعداد زنبورستان ها نیز میانه رتبه اول، ورزقان رتبه دوم و سراب رتبه سوم را به خود اختصاص داده است. 

قویدل اظهار کرد: در زمینه تولید عسل، میانگین تولید عسل در کندوهای بومی تغییرات زیادی نداشته، ولی در کندوهای مدرن شاهد افزایش حدود 2 کیلوگرم در میانگین تولید عسل بودیم. به‌طور کلی، تولید عسل در سالجاری نسبت به سال 1402 حدود 10 درصد افزایش داشته است که این امر ناشی از اصلاح ساختار کندوهای مدرن قدیمی، استفاده از ملکه‌های هیبرید وارداتی و پربازده و همچنین افزایش دانش بهره‌برداران از طریق برگزاری کلاس‌های آموزشی و همایش‌ها است.

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی همچنین به افزایش 35 درصدی تولید ژل رویال در مقایسه با سال گذشته اشاره کرد و گفت: این افزایش، به‌ویژه با توجه به قیمت مناسب این محصول، به‌عنوان یک کمک اقتصادی مهم برای زنبورداران مطرح است و امیدواریم که در سال‌های آتی زنبورداران بتوانند از اقتصاد تک‌محصولی بودن کندوها خارج شوند.

وی در ادامه به چالش‌های موجود در صنعت زنبورداری اشاره کرد و اظهار کرد: تولید و توزیع عسل‌های تقلبی، پایین بودن آگاهی فنی برخی از  زنبورداران در مسائل علمی و فنی، عدم توجه به تولید سایر محصولات زنبورعسل مانند ژل رویال، گرده، بره ‌موم و زهر زنبور، واردات غیرقانونی و قاچاق ملکه‌ها و مصرف بی‌رویه سموم و آفت‌کش‌ها توسط کشاورزان، از جمله مشکلات اصلی این صنعت هستند. علاوه بر این، سمپاشی‌های بی‌موقع و نابجا موجب مسمومیت زنبورها و نابودی جمعیت کلنی‌ها می‌شود.

قویدل در خصوص دیگر مشکلات صنعت زنبورداری اظهار گفت: عدم پرداخت تسهیلات بانکی مناسب، فروش عسل و محصولات به قیمت پایین‌تر از ارزش واقعی آن، عرضه عسل‌های تقلبی در بازار و استفاده از سم فیبرونیل با وجود ممنوعیت آن، از دیگر مشکلاتی هستند که صنعت زنبورداری با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کند. همچنین، مشکلات مربوط به بیمه تأمین اجتماعی زنبورداران به‌عنوان یک شغل مستقل و عدم شفافیت در تشخیص عسل‌های تغذیه‌ای از عسل‌های خالص نیز وجود دارد.

وی یادآور شد: برای حل این مشکلات، پیشنهادهایی مطرح می‌شود که شامل ترویج و توسعه پرورش نژادهای پربازده و اقتصادی، معرفی مراکز معتبر تولید و فروش ملکه‌های پربازده، توسعه تولید فرآورده‌های جانبی زنبورعسل، تخصیص تسهیلات کم بهره، تأمین شکر یارانه‌دار در زمان مناسب و به مقدار کافی و ایجاد صنایع جانبی فرآوری و بسته‌بندی محصولات زنبور عسل است. این اقدامات می‌تواند به بهبود وضعیت صنعت زنبورداری و افزایش بهره‌وری این بخش کمک کند.

خبرنگار: مهسا رمضانی