فرهنگ تولید زنجیره‌ای تقویت شود/ لزوم برنامه‌ریزی قابل اتکا برای تولید گوشت مرغ

 به گزارش خبرنگار ایانا، بر اساس تجارب جهانی، گسترش زنجیره‌ها در بخش‌های مختلف تولید تا حد زیادی می‌توانند باعث افزایش بهره‌وری در تولید و کاهش هزینه‌های تمام‌شده محصول شوند. تولید زنجیره‌ای گوشت مرغ نیز یکی از فعالیت‌های تولیدی است که توسعه آن در قالب زنجیره در کشور مدنظر قرارگرفته است.

 به اعتقاد کارشناسان، تولید گوشت مرغ در قالب زنجیره، درصورتی‌که با رعایت کامل مفهوم زنجیره انجام شود، می‌تواند تا 30 درصد بهره‌وری در تولید را افزایش داده و ضمن کاهش هزینه‌های تمام‌شده، موجب صرفه‌جویی در منابع پایه و نهاده‌هایی شود که کشور ما در تأمین آن به واردات وابستگی دارد؛ اما به نظر می‌رسد توسعه زنجیره‌های تولید گوشت مرغ در کشور مطابق انتظار پیش نرفته و این صنعت تولید جزیره‌ای را ترجیح داده است.

 رضا مبصری، دبیر انجمن تولیدکنندگان زنجیره‌ای گوشت مرغ دراین‌ارتباط به خبرنگار ایانا گفت: عدم درک صحیح از نحوه عملکرد زنجیرها و مزایای آن‌ها یکی از مشکلات گسترش زنجیره‌های تولید گوشت مرغ است. به‌عنوان‌مثال ممکن است حلقه‌های مختلف یک زنجیره تولید، در استان‌های مختلفی مستقر باشند و طبیعتاً، تعامل و حمل و گردش محصول در مراحل مختلف تولید باهدف ایجاد زنجیره ارزش، بین این حلقه‌های زنجیره اجتناب‌ناپذیر است.

وی افزود: به‌عنوان‌مثال ممکن است مزرعه پرورش مرغ یک زنجیره در یک استان و کشتارگاه مربوط در استان دیگری مستقر باشد ولی در برخی موارد استان‌ها برای ورود و خروج این محصولات ممنوعیت ایجاد کرده یا ضوابط سخت‌گیرانه‌ای وضع می‌کنند.. مبصری سیاست‌گذاری‌های نامناسب را معضل دیگر پیش روی توسعه زنجیره‌ها دانست و توضیح داد: متأسفانه به سمتی پیش می‌رویم که گاهی که نهاده‌های ما و یا محصولات حلقه‌های میانی زنجیره‌ها، ارزش اقتصادی بیشتری نسبت به محصول نهایی دارند. هر چه نهاده، مراحل بیشتری را در زنجیره به سمت تبدیل‌شدن به محصول نهایی طی می‌کند، ارزش‌افزوده آن به‌عوض افزایش، کاهش پیدا می‌کند.

وی مثال زد: در حال حاضر مدتی است که قیمت جوجه یک‌روزه، قیمت نهاده‌ها و سود واردکننده بر قیمت تولید گوشت مرغ می‌چربد؛ یعنی مثلاً فروش جوجه یک‌روزه برای زنجیره، سود به‌مراتب بالاتری نسبت به فروش گوشت مرغ دارد. چراکه با توجه به نحوه مدیریت بازار محصولات طیور، هزینه تمام‌شده گوشت مرغ از قیمت فروش آن در بازار پیشی می‌گیرد که دلیل اصلی آن نیز محدودیت بازار مرغ است.

وی تصریح کرد: زمانی که جلوی صادرات مرغ گرفته‌شده و بدون پیش‌بینی و در نظر گرفتن عواقب این تصمیم در 45 روز آینده، تولیدکننده محدود به عرضه محصول خود در بازار داخلی می‌شود، به دلیل افزایش عرضه در برابر تقاضا، قیمت مرغ به زیر هزینه تمام‌شده کاهش پیداکرده و مرغدار را دستخوش زیان می‌کند. زنجیره در چنین شرایطی می‌تواند با فروش نهاده یا جوجه یک‌روزه به حیات خود ادامه دهد ولی زیان‌های این‌چنینی برای مرغدارهای گوشتی خارج از زنجیره می‌تواند جبران‌ناپذیر باشد.

مبصری محدودیت بازار و عدم امکان تصمیم‌گیری زنجیره برای توسعه بازار را از چالش‌های دیگر این حوزه قلمداد کرد و گفت: تولید درصورتی‌که باهدف صادرات انجام شود قابلیت توسعه خواهد داشت. ولی محدودسازی بازار صادراتی در کنار قیمت‌گذاری پیشینی در داخل کشور و درمجموع سیاست گزاری و اقتصاد دستوری تا حد زیادی دست ما را برای برنامه‌ریزی تولید می‌بندد.

وی ادامه داد: در حال حاضر، در زمان کمبود مرغ در بازار داخل، صادرات ممنوع می‌شود ولی در زمان بیش‌بود، راه عرضه تولید مازاد به مقاصد صادراتی باز نمی‌شود.

مبصری با اشاره به قراردادهای شرکت پشتیبانی امور دام برای تکمیل ذخایر استراتژیک گفت: در حال حاضر دستورالعمل تکمیل ذخایر استراتژیک از محل تولید داخل ابلاغ‌شده است ولی این قراردادها، منافع تولیدکننده را در برنمی‌گیرد. نهاده‌های عرضه‌شده در قالب این قراردادهای تهاتر، گران‌تر از بازار هستند و تخصیص آن نیز با تأخیر انجام می‌شود و قیمت تعیین‌شده نیز با هماهنگی و تائید تولیدکننده نیست.

دبیر انجمن تولیدکنندگان زنجیره‌ای گوشت مرغ در ارتباط با دلیل افزایش قیمت جوجه یک‌روزه گفت: زمانی که مرغدار بدون در نظر گرفتن بازار 50 روز آینده گوشت مرغ، ترغیب به جوجه ریزی می‌شود، لاجرم تقاضای جوجه یک‌روزه افزایش‌یافته و قیمت آن نیز به همین نسبت افزایش پیدا می‌کند. باوجود اینکه مشکلی در تأمین جوجه وجود ندارد، به دلیل ورود بیش از نیاز مرغ به بازار در یک ماه و نیم آینده، قیمت محصول نهایی کاهش پیداکرده و مرغدار نمی‌تواند محصول خود را باقیمت واقعی عرضه کند.

به نظر می‌رسد تعریف صحیح سازوکار زنجیره‌های تولید و پایبندی به اصول آن، هم برای دولت و هم برای تولیدکننده ضروری است و تنها از همین مسیر است که تولید پایدار با حداقل هزینه تمام شده، نظر مصرف کننده نیز تامین می شود. 

 توسعه زیرساخت‌ها و تجهیزات صنعت، افزایش بهره‌وری در تولید، و کاهش هزینه های تمام شده گوشت مرغ در قالب صرفه جویی در مقیاس، در کنار تامین سود بخش تولید، نظر مصرف‌کننده را نیز تامین کرده و پایداری تولید و اعتماد بازار مصرف را محقق خواهد کرد.

از سوی دیگر با توجه به دانش موجود در کشور و شناخت از فرهنگ مصرف جامعه، قدرت خرید و ترجیحات غذایی مردم، توان تولید، توان واردات آن هم در شرایط ثبات نسبی بازار نهاده‌ها، همچنین ویژگی‌ها و الزامات مراحل مختلف تولید، طول دوره پرورش و متوسط بازدهی، هنوز بعد از گذشت سالها از وابستگی سفره مردم به گوشت مرغ، دستیابی به برنامه مشخص تولید برای این صنعت، چه از طرف دولت و چه ازطرف تشکل‌های مرتبط محقق نشده است.

 برنامه‌ای که در بهترین حالت با هماهنگی و همافزایی دولت و بخش خصوصی تنظیم می‌شود، و تمام ملاحظات امنیت غذایی، سود تولیدکننده، توان خرید مصرف کننده، مدیریت یارانه های تخصیصی در زمان صادرات احتمالی و ... را در بر بگیرد. برنامه‌ای که بتواند نیاز بازار را در فصول مختلف سال و مناسبت‌های تقویمی ریشه‌دار در کشور شناسایی و محاسبه کرده و با در نظر گرفتن ویژگی‌های مراحل تولید و طول دوره پرورش، دستورالمعل مشخصی را به تولید ارائه کرده و در میانه راه در مواجهه با شرایط قابل پیش‌بینی غافلگیر نشود.

خبرنگار: شبنم مسعودی