توصیه‌های کارشناسی برای مقابله با تنش سرما در مزارع

علیرضا جعفرنژادی، عضو هیأت علمی بخش تحقیقات خاک و آب مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در گفت‌وگو با خبرگزاری ایانا، با اشاره به تأثیرات منفی تنش سرما بر مزارعی که در مرحله تکمیل پنجه و ابتدای ساقه‌رفتن هستند، راهکارهای علمی و عملی را برای کاهش خسارات و بهبود شرایط گیاهان ارائه کرد.

تنش سرما و چالش‌های پیش‌روی کشاورزان

جعفرنژادی با بیان اینکه تنش سرما یکی از مهم‌ترین عوامل محدودکننده رشد گیاهان در فصل سرد است، توضیح داد: در مرحله تکمیل پنجه و ابتدای ساقه‌رفتن، گیاهان بسیار حساس هستند و هرگونه تنش محیطی مانند سرما می‌تواند فرآیندهای فیزیولوژیکی آن‌ها را مختل کند. این اختلالات شامل کاهش جذب آب و مواد مغذی، اختلال در فتوسنتز و در نهایت کاهش رشد و عملکرد محصول می‌شود.

وی افزود: در چنین شرایطی، کشاورزان باید با اقدامات به‌موقع و علمی، مقاومت گیاهان را افزایش داده و از بروز خسارات جدی جلوگیری کنند.

محلول‌پاشی؛ راهکاری مؤثر برای کاهش اثرات تنش سرما

این پژوهشگر خاک و آب، محلول‌پاشی را به عنوان یکی از مؤثرترین روش‌ها برای مقابله با تنش سرما معرفی کرد.

جعفرنژادی ادامه داد: کشاورزان می‌توانند با استفاده از ترکیباتی مانند کودهای اسید آمینه، کودهای جلبک دریایی و کودهای میکرو و ماکروی کامل، مقاومت گیاهان را در برابر سرما افزایش دهند. اسیدهای آمینه به‌عنوان پیش‌ساز پروتئین‌ها، نقش مهمی در افزایش مقاومت گیاهان به تنش‌های محیطی ایفا می‌کنند. همچنین، کودهای جلبک دریایی حاوی ترکیبات طبیعی مانند هورمون‌های رشد، ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند که به بهبود فرآیندهای متابولیکی گیاه کمک می‌کنند.

وی تأکید کرد: این عملیات باید به فاصله یک هفته تکرار شود تا اثرات مطلوب آن به طور کامل مشاهده شود، لازم به یادآوری است محلولپاشی باید چند روز بعد از تنش سرما و در ساعاتی که درجه حرارت بالاتر از 15 درجه  است انجام شود.

اهمیت کود آبیاری پس از مرحله محلول‌پاشی

علیرضا جعفرنژادی، عضو هیأت علمی بخش تحقیقات خاک و آب، پس از اشاره به اهمیت محلول‌پاشی در کاهش اثرات تنش سرما، بر ضرورت کود آبیاری به عنوان گام بعدی تأکید کرد.

وی در این باره توضیح داد: کود آبیاری یک روش تکمیلی است که با تأمین مواد مغذی مورد نیاز گیاه، به بهبود شرایط رشد و افزایش مقاومت آن در برابر تنش‌های محیطی کمک می‌کند.

به گفته جعفرنژادی، برای دستیابی به بهترین نتایج، استفاده از ترکیباتی مانند سرک اوره، کودهای ماکرو و میکروی کامل، کودهای حاوی سیلیس، پتاسیم و همچنین ترکیبات اسید آمینه و جلبک دریایی توصیه می‌شود. این ترکیبات نه‌تنها نیازهای تغذیه‌ای گیاه را برطرف می‌کنند، بلکه به تقویت ساختار گیاه و افزایش توان آن در مواجهه با شرایط سخت کمک می‌کنند.

وی افزود: کود آبیاری باید با دقت و برنامه‌ریزی مناسب انجام شود تا از جذب بهینه مواد مغذی توسط گیاه اطمینان حاصل شود.

جعفرنژادی تاکید کرد: رعایت این مراحل به کشاورزان کمک می‌کند تا خسارات ناشی از تنش سرما را به حداقل رسانده و عملکرد مزارع خود را بهبود بخشند.

وی گفت: این ترکیبات نه‌تنها به تأمین نیازهای تغذیه‌ای گیاه کمک می‌کنند، بلکه باعث افزایش مقاومت گیاه در برابر تنش‌های محیطی و بهبود رشد آن می‌شوند.

هشدار: کوددهی بلافاصله پس از تنش ممنوع

این عضو هیأت علمی بخش تحقیقات خاک و آب با تأکید بر یک نکته مهم هشدار داد: کشاورزان باید توجه داشته باشند که حداقل یک هفته یا چند روز پس از وقوع تنش سرما، اقدام به عملیات کوددهی و بازیابی کنند. انجام کوددهی بلافاصله پس از تنش سرما نه‌تنها مفید نیست، بلکه می‌تواند تنش مضاعفی به گیاه وارد کرده و باعث آسیب بیشتر به آن شود.

وی توضیح داد: گیاه در شرایط تنش، به‌طور موقت دچار شوک شده و توانایی جذب عناصر غذایی را به‌طور کامل ندارد. بنابراین، کوددهی در این زمان می‌تواند تعادل فیزیولوژیکی گیاه را برهم زده و مشکلات بیشتری ایجاد کند.

جعفرنژادی توصیه کرد: کشاورزان پس از وقوع تنش، ابتدا به گیاه فرصت بازیابی دهند سپس با رصد مزرعه و اطمینان از برگشت علایم حیاتی مزرعه اقدام لازم را انجام دهند.

تأثیر مثبت توصیه‌ها بر افزایش بهره‌وری مزارع

جعفرنژادی توضیح داد: رعایت این توصیه‌ها می‌تواند به حفظ سلامت مزارع، کاهش خسارات ناشی از تنش سرما و افزایش بهره‌وری محصولات در شرایط نامساعد جوی کمک کند.

خبرنگار: زینب سادات حسینی فر