امنیت و اقتدار غذایی با حفاظت از خاک میسر است

به گزارش خبرنگار ایانا در استان آذربایجان شرقی، غذای میلیاردها انسان در سراسر جهان از خاک بدست می‌آید، خاک سرآغاز غذاست و از بین رفتن آن تهدیدی جدی است. حدود 300 سال و گاهی هم هزار سال زمان لازم است تا یک سانتیمتر خاک تشکیل شود لذا حفاظت از آن از اهمیت زیادی برخوردار است. تعداد موجودات زنده در یک قاشق خاک از تعداد انسان های روی زمین بیشتر است و همین موضوع اهمیت حفظ خاک را چند برابر می کند. بحث خاک و بحران فرسایش خاک در ایران به اندازه بحران کمبود آب مهم است و چه بسا بیشتر از آن نیز اهمیت دارد. تحقق امنیت غذایی به عنوان اولویت نخست هر کشوری هم مدیون رشد و پرورش محصولات کشاورزی در یک بستر حاصلخیز و باکیفیت خاک است.

چهاردهم آذرماه مصادف با پنجم دسامبر سال میلادی به عنوان روز جهانی خاک نامگذاری شده است و در ایران نیز از ۱۲ تا ۱۸ آذرماه به عنوان هفته خاک شناخته می‌شود تا توجه به این طلای ارزشمند کره زمین بیش از پیش شود.

 قضیه خاک در کشور از قضیّه‌ آب مهم‌تر است

مسئول حوزه نمایندگی ولی فقیه در سازمان جهادکشاورزی استان آذربایجان شرقی گفت: خاک هم از جنبه معنوی و هم علمی بسیار ارزشمند است لذا ما باید در حفظ و نگهداری آن برای آیندگان کوشا باشیم.

حجت الاسلام والمسلمین مجید نجفی در حاشیه مراسم گرامیداشت هفته خاک در سازمان جهادکشاورزی استان آذربایجان شرقی در گفتگو با خبرنگار ایانا در آذربایجان شرقی با اشاره به هفته گرامیداشت خاک گفت: مقام معظم رهبری فرمودند « قضیه خاک از قضیّه‌ آب مهم‌تر است؛ ما مشکل آب هم داریم، مشکل بزرگی هم هست، لکن برای تهیه آب راه‌ های فراوانی وجود دارد؛ برای تهیّه‌ خاک حاصلخیز این راه‌ها دیگر وجود ندارد." که این حاکی از اهمیت این ماده ارزشمند و حیات بخش است.

وی گفت: اهمیت و ارزش خاک از دو جنبه قابل بررسی است: از جنبه معنوی، آیاتی که در قرآن کریم در ارتباط با خاک به کار رفته است اهمیت و حساسیت خاک را نشان می دهد. از لحاظ علمی نیز خاک زیربنای کشاورزی خوب و رسیدن به امنیت غذایی است. تشکیل یک سانتیمتر خاک صدها سال طول می کشد و فرسایش و از بین رفتن آن به دلایل انسانی و سوء مدیریت اتفاق می افتد لذا بایستی در محافظت و نگهداری از آن تلاش فراوانی کرد.

در هر هکتار  اراضی 16 تن به شکل‌ها و شیوه های مختلف فرسایش خاک وجود دارد

مدیر هماهنگی ترویج کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی گفت: در هر هکتار به طور متوسط 16 تن به شکل‌ها و شیوه های مختلف فرسایش خاک وجود دارد.

آیت الله عباد‌پور در ارتباط با کارهای ترویجی که در استان برای حفاظت از خاک انجام شده است گفت: در کشور و همینطور استان ما، از نظر فرسایش خاک با مشکل جدی مواجه هستیم.

وی افزود: در هر هکتار به طور متوسط 16 تن به شکل‌ها و شیوه های مختلف فرسایش وجود دارد. یک معضل دیگری که در استان ما هست، کمبود مواد آلی خاک ها هست. در این راستا ما با استفاده از کارگاه‌ها و کلاس‌های آموزشی سعی می‌کنیم هم در ارتباط با فرسایش خاک و هم افزایش مواد آلی با استفاده از کشاورزی حفاظتی، حفظ بقایای گیاهی و جلوگیری از شخم در موازات شیب اطلاع رسانی انجام دهیم.

مدیر هماهنگی ترویج کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان با بیان اینکه تاکید ما بر این است که شخم ها در راستای عمود بر شیب باشد ادامه داد: همینطور استفاده از کشاورزی با رعایت ابنیه‌های فنی که در آب راه‌ها سعی می‌کنیم به این طریق از فرسایش خاک جلوگیری کنیم. همین‌طور توصیه ما به استفاده و جلوگیری از فرسایش خاک به شیوه های بیولوژیک با استفاده از بذر پاشی در مراتع است. همینطور تاکید ما در برنامه‌های ترویجی این است که دام مازاد بر مراتع را کشاورزان و دامداران کنترل کنند. یکی از معضلاتی که در این زمینه وجود دارد افزایش دام مازاد بر ظرفیت مراتع است که باعث فرسایش بیش از پیش خاک ما می شود. همینطور ما در این زمینه سعی می کنیم با استفاده از جشنواره‌ها و روزهای مزرعه که داریم کشاورزانمان را با مشکلی که در زمینه آب و خاک داریم آشنا کنیم.

وی ادامه داد:  به کشاورزان عزیز توصیه می کنیم برای کشاورزی از ادوات استفاده کنند که سعی کنند با این روش از منابع خاک هایمان حفاظت کنند. فرسایش خاک یکی از معضلات جدی است. همانطور که مقام معظم رهبری هم گفتند «مسئله خاک اهمیتش بیشتر از آب است» چون می شود در سال های متمادی این شرایط اتفاق بیافتد که ترسالی باشد و منابع زیرزمینی ما اشباع شود ولی در مورد خاک این نیست. خاکی که از دست رفت دیگر خیلی سالها نیاز است تا ما بتوانیم خاکمان را بازسازی کنیم. خوشبختانه ما در ارتباط با کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی ظرفیت مناسبی داریم، مراکز جهاد کشاورزی محل‌های مناسب برای برگزاری کلاس های ترویجی هستند و ۴۶۲ کارشناس پهنه در استان ظرفیت خیلی خوبی برای برگزاری کلاسهاست. در تمام شهرستانها بارها و بارها کلاس‌هایی در زمینه آب و خاک برگزار می‌کنیم و استقبال خوبی هم در این زمینه داریم.

برنامه ریزی برای اجرای ۳۰۰ هزار هکتار کشاورزی حفاظتی  در استان آذربایجان شرقی

مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی گفت: استفاده از روش های خاک ورزی حفاظتی یکی از اساسی ترین روش های حفظ خاک است.

جلال رحیم زاده با اشاره به اینکه منبع و اساس تولیدات کشاورزی خاک است گفت: جهت نگهداری از این خاک باید اقدامات ویژه و بیشتری انجام بدهیم. یکی از این اقدامات، جلوگیری از فرسایش خاک است، هم فرسایش آبی و هم فرسایش بادی. با روش‌های مختلفی می توان از فرسایش هایی که در اراضی شیب دار، به خصوص در اراضی شیب دار دامنه کوه ها یا تپه ها اتفاق می‌افتد جلوگیری کرد. با توجه به اینکه شخم موازی شیب باعث می‌شود در زمان بارندگی اکثریت خاک ها سست شوند و با رواناب هایی که ایجاد می شود خاک های ما هم دچار فرسایش شده و از دسترس اراضی کشاورزی خارج شوند، لازم است که در این نوع اراضی ما حتماً درجه شیب را لحاظ بکنیم. در اراضی که شیب بیشتر از ۱۵ درجه است کشاورزی نکنیم. در اراضی شیبدار با شیب 15 درجه نیز شخم ها را به صورت عمود بر شیب انجام بدهیم تا خاک ها به صورت رواناب ها از دسترس ما خارج نشوند.  این روان آب ها اکثراً تبدیل به سیلاب می‌شود و این سیلاب ها نیز باعث ویرانی شهرها و روستاها ‌می شوند.

وی افزود: همچنین برای حفاظت از خاک باید از مصرف بی رویه کودهای شیمیایی خودداری کنیم و از کودهای آلی و دامی بیشتر استفاده کنیم.

رحیم زاده با بیان اینکه یکی دیگر از اقداماتی که برای حفاظت از خاک لازم است، روش‌های آبیاری است اضافه کرد: لازم هست در اراضی شیبدار اصلاً به هیچ وجه از روش آبیاری غرقابی استفاده نکنیم. حتماً به صورت آبیاری نوار تیپ استفاده باشد که هم آب از دسترس ما خارج نشود، هم خاک از دسترس ما خارج نشود لذا لازم هست که این موارد را لحاظ کنیم تا از خاک بصورت بهینه استفاده کنیم.

وی استفاده از روش های خاک ورزی حفاظتی را یکی از اساسی ترین روش های حفظ خاک برشمرد و اضافه کرد: کشاورزی حفاظتی یا خاک ورزی حفاظتی یک سیستم است که ما سعی می کنیم بقایای گیاهی را در خاک حفظ کنیم.  ما امسال در طرح های جهش تولید حفظ 30 درصد بقایای گیاهی سال قبل را در برنامه هایمان داریم و سعی می‌کنیم که این ۳۰ درصد بقایا در خاک بماند تا از ایجاد روان آب ها جلوگیری شود. ما امسال در آذربایجان شرقی برای ۳۰۰ هزار هکتار، اجرای کشاورزی حفاظتی را برنامه ریزی کرده ایم. 

رحیم زاده یکی دیگر از روش های کشت حفاظتی را استفاده از کشت مستقیم بیان کرد و ادامه داد: کشت مستقیم روشی است که از شخم زدن جلوگیری می کند. با حداقل شخم و حذف گاوآهن و استفاده از چیزل ها و ادوات ترکیبی شخم انجام می گیرد تا از خاک محافظت شود.

برای حفاظت خاک باید مانع حرکت خاک از اراضی بالادست به رودخانه ها، دشتها و دریاچه ها شویم

عضو هیئت علمی  و معاون پژوهش، فناوری و انتقال یافته های مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی گفت: اگر بتوانیم عملیات آبخوان داری را در حوضه دریاچه ارومیه انجام دهیم مانع از افت سطح آبهای زیرزمینی در منطقه خواهیم شد که از راهیابی آبهای شور به چاه ها جلوگیری خواهد کرد.

علیرضا توسلی در ارتباط با تحقیقاتی که در حوزه خاک در مرکز تحقیقات صورت گرفته است گفت: بخشی از مطالعات صورت گرفته در این مرکز در خصوص حاصلخیزی خاک ها و تولید محصولات زراعی است که روش های مختلف مصرف کودهای زیستی آلی، بیولوژیکی- زیستی و همچنین در خصوص روش های مناسب کاشت، داشت و برداشت و عملیات مکانیکی که برای تولید و کاشت محصول در خاک انجام می شود را شامل می شود. یکسری از طرح ها نیز در خصوص حفاظت از خاک می باشد که این طرح ها در دو بخش جنگلداری، مرتعداری و عملیات مکانیکی آبخیزداری در سطح استان و ایستگاه های موجود انجام می گیرد.

وی افزود: در حقیقت باید خاک را در محل خود حفظ نمود. یعنی در بحث حفاظت خاک باید مانع حرکت خاک از اراضی بالادست، کوه ها، تپه ها به رودخانه ها، دشت ها و دریاچه ها شویم. آب باید در خاک نفوذ کرده، وارد سفره های زیرزمینی شده و از آنجا به سمت پایین دست ها حرکت نماید. برای حفاظت خاک در عرصه ها و کوه ها یکسری عملیات جنگلداری و شناسایی گونه ها و درختان مناسب برای جنگلهای در حال انقراض و یکسری عملیات مرتعداری و شناسایی گونه های مناسب مرتعی برای مراتعی که در اثر چرای بی رویه دام یا عملیات شخم در جهت شیب در حال نابودی هستند صورت گرفته و تحقیقانی انجام شده و نتایج آن در قالب کتابی چاپ شده و در دسترس عموم قرار دارد.

عضو هیئت علمی  و معاون پژوهش، فناوری و انتقال یافته های مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان ادامه داد: در بارندگی هایی که به صورت ناگهانی و سیل آسا اتفاق می افتد نیز عملیات آبخیزداری و کارهای تحقیقاتی صورت گرفته و با همکاری اداره کل منابع طبیعی در نقاطی که امکان خطر وجود دارد توصیه های فنی ارائه شده و عملیات مکانیکی انجام می شود تا از حرکت شدید آب ممانعت به عمل آید. طرح های دیگری تحت عنوان آبخوان داری وجود دارد که آب ها را در سفره های زیرزمینی در منطقه حفظ می نماید. در ایستگاه تسوج در شهرستان شبستر عملیات آبخوان داری انجام شده و سطح آب سفره زیرزمینی در این منطقه بالاتر از حوضه های کناردست آن می باشد. اگر بتوانیم این امر را در حوضه دریاچه ارومیه انجام دهیم مانع از افت سطح آبهای زیرزمینی در منطقه خواهیم شد که از راه یابی آب های شور به چاه ها جلوگیری خواهد کرد.

حفظ و مراقبت از خاک های کشاورزی وظیفه ذاتی کشاورزان است

دبیر اجرایی خانه کشاورز استان آذربایجان شرقی گفت: حفظ و مراقبت از خاک های کشاورزی وظیفه ذاتی کشاورزان است .

مصطفی قنبری در ارتباط با حفظ و نگهداری از خاک از دیدگاه کشاورزان گفت: کشاورزان اعتقاد دارند که سرمایه اصلی آنها زمین و خاک است، یعنی کار کشاورزی بیشتر با خاک در ارتباط است و محصولات کشاورزی در بستر خاک تولید می شود. چون درآمد، معیشت شان و زندگی شان از طریق خاک تامین می‌شود لذا حفظ و مراقبت از خاک های کشاورزی وظیفه ذاتی کشاورزان است. 

وی بیان کرد: کشاورزان روش هایی که به صورت تجربی آموختند را با علم و اطلاعات روز تلفیق کردند و در حال حاضر نگه‌داشت زمین در بخش کشاورزی استان رو به بهبود است، منتهی مشکلی که کشاورزان ما بیشتر آن را احساس می کنند کوچکی قطعات کشاورزی است که مانع کار بیشتر ماشین‌های کشاورزی و زراعت های به صرفه در روی خاک است؛ به همین خاطر نیازمند موضوع تجمیع و وسعت دادن به سطوح خاک های زراعی  هستیم که از دغدغه‌های کشاورزان استان است. به این دلیل نظام بهره‌برداری مناسب با وضعیت آنها می‌تواند بهترین کمک و مساعدت برای کشاورزان استان باشد. آمادگی در این زمینه در بین کشاورزان هست، منتهی روش‌های مناسب و سازگار و تقریباً بدون هزینه های اضافی نیاز هست که در بخش کشاورزی استان اعمال شود.

دبیر اجرایی خانه کشاورز استان ادامه داد: این کار یک جنبه اجتماعی دارد که باید روی آن بیشتر کار شود که ما در ارتباط با موضوع جامعه‌شناسی روستایی و کشاورزی مشکل داریم. دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقات و ادارات اجرایی ما بیشتر باید با کشاورزان در ارتباط با منافع و مسائل اجتماعی و تاثیر آن در تولید بخش کشاورزی کار بکنند که کشاورزان را توجیه و آشنا کنند. خود کشاورزان هم نسبت به همدیگر اعتماد بیشتری پیدا کنند، از طریق مصلحین، مددکاران و کشاورزان پیشرو سعی کنند که برای کشاورزی رهاورد ماندگار به وجود بیاورند. یعنی اینکه با یک فصل کاشت همه چیز به هم زده نشود و برای فصل‌های بعدی هم آمادگی بیشتر از طریق کشاورزان برای حفظ کاربری خاک، تقویت خاک، آینده خاک اندیشیده شود که این مورد تقاضای کشاورزان استان از مجموعه مدیریتی و سیاست گذاری است.

اهمیت و نقش هواشناسی در حفاظت از خاک

کارشناس اداره کل هواشناسی استان آذربایجان شرقی بر اهمیت و نقش هواشناسی در حفاظت از خاک تاکید کرد. 

یونس اکبرزاده گفت: در دنیا تغییرات اقلیمی اتفاق افتاده است و به تبع آن در کشور ما هم این تغییرات مشهود است. با توجه به این تغییر اقلیم، پدیده های حدی بیشتر شده به طوری که ما الان، خشکسالی‌های شدید را مشاهده می‌کنیم و بارش های سیل آسا را نیز در منطقه داریم. در این شرایط اگر محفاظت خاک اتفاق نیافتد این پدیده‌های مخرب باعث می‌شود که تخریب خاک بیشتر شود، به طوری که در بحث خشکسالی ها، در اثر بادهای شدید و گردوغبارهایی که ایجاد می‌شود فرسایش خاک اتفاق می افتد. در بارش های سیل آسا و رگباری این باعث می شود که حفاظت خاک اتفاق نیفتد و فرسایش زیاد‌تر شود.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه خشکسالی‌هایی که در چند سال اخیر، پی‌درپی اتفاق افتاده است و باعث شده است که سطح خاک خشک شود، از طرفی بادهای شدید در اثر کم شدن رطوبت، زیادتر شده است و این بادها منجر به گرد و غبارهای شدیدی در منطقه شده است. همه این موارد باعث شده که سطح خاک برداشته شود و فرسایش خاک اتفاق بیفتد. این فرسایش ها هم باعث می‌شود که ما در سال های آینده هم با فرسایش بیشتر مواجه باشیم و خاک ما آسیب ببیند.

اکبرزاده بیان کرد: ما در هواشناسی، با اطلاع‌رسانی و هشدارهای به موقع در مورد احتمال خشکسالی شدید و بارش های سیل آسا تلاش داریم تا خاک حفظ شده و فرسایش کمتر شود.

روش های سنتی و غرق آبی مزارع و باغات به فرسایش خاک منجر می شود

معاون مدیریت آب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهادکشاورزی استان آذربایجان شرقی گفت: روش های سنتی و غرق آبی مزارع و باغات به فرسایش خاک منجر می شود .

صادق اسدزاده در ارتباط با اقدامات شاخصی که در حوزه حفاظت از خاک در استان صورت گرفته است گفت: استفاده و حفاظت از منابع باید عملیاتی باشد و فقط در بحث های تئوریک خلاصه نشود. کارهایی که در حوزه مدیریت آب و خاک انجام می شود شامل استفاده از سامانه های نوین آبیاری می شود که روش های سنتی و غرق آبی که به فرسایش خاک منجر می شد را مطرود می نماید. خوشبختانه حمایت های صورت گرفته و یارانه های اختصاص یافته نیزکشاورزان را به استفاده از سامانه های نوین آبیاری سوق می دهد. روش های آبیاری تحت فشار در حال حاضر آبیاری بارانی و قطره ای در باغات و مزارع می باشد.

وی افزود: در بخش عمده ای از اراضی استان که بصورت کشت آبی می باشد سیستم های نوین آبیاری عملیاتی شده و در بخش های باقی مانده نیز هماهنگی های لازم صورت گرفته و به بخش های مختلف ابلاغ شده است که در صورت درخواست هر یک از کشاورزان برای استفاده از این مزایا هیچ محدودیتی در مورد منابع و کمک های بلاعوض وجود ندارد و 85 درصد هزینه تجهیز مزارع و باغات تامین می شود.

لزوم ورود تشکلهای مردم نهاد به مباحث مربوط به حفاظت از خاک

سرپرست اداره امور حقوقی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی گفت: نهادهای غیردولتی از جمله تشکلهای مردم نهاد به بحث مربوط به حفاظت از خاک در اجرای ظرفیت قانونی ماده ۶۸۸ بپردازند و جلوی آلاینده های خاک را بگیرند.

علیرضا محمدنژاد داریانی در ارتباط با مباحث حقوقی که برای حفاظت از خاک مطرح هست گفت: خاک بستر اصلی و رکن سازنده امنیت غذایی است متاسفانه امروز در کشورمان به رغم همه‌ قانونگذاری‌هایی که صورت گرفته است با تهدیدها و عوامل تخریب و از بین برنده خاک از جمله فرسایش خاک، اجرای طرح‌های عمرانی دولت، الحاق حرایم و محدوده های قانونی شهرها و تغییر کاربری غیرمجاز در اراضی زراعی و باغها مواجه هستیم.

وی با اشاره به اینکه برای تشکیل هر سانتیمتر خاک زراعی صدها سال زمان لازم است افزود: این ثروت ملی و بسیار ارزشمند را به راحتی داریم از دست می دهیم قوانین متعددی که در این حوزه ها هستند، ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی است که به مراجع قضائی اجازه می دهد در مقابل آلاینده‌های خاک اقدامات مناسب قضایی را انجام دهند. قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها هست که به وزارت جهاد کشاورزی اجازه داده است علیه متخلفانی که تغییر کاربری غیرمجاز در اراضی زراعی انجام می دهند به مواد 3 و 10 اعلام جرم کند. همچنین قانون حفاظت از خاک است که متاسفانه تا امروز آیین نامه اجرایی آن تهیه نشده است و امیدواریم که با وعده هایی که مسئولان امر می دهند تا پایان امسال شاهد تدوین و تصویب آیین‌نامه اجرایی آن باشیم که بتوانیم از ظرفیت‌های قانونی در جهت حفاظت این ثروت ارزشمند بهره ببریم.

سرپرست اداره امور حقوقی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی ادامه داد: در استان ما اگر بخواهیم این را در دو بخش تقسیم بندی بکنیم، بخش اولش در مورد تغییر کاربری غیرمجاز است که ما بیشترین بحثی که داریم اجرای ماده ۳ و ۱۰ قانون حفظ کاربری است که در ماده 10به ویژه در تبصره ۲ راسا سازمان جهاد کشاورزی استان می‌تواند نسبت به قلع و قمع ساخت و سازهای غیرمجاز اقدام بکند. همچنین بحث مربوط به حفاظت از خاک در اجرای ظرفیت قانونی ماده ۶۸۸ است که پیشنهاد می کنم که نهادهای غیردولتی از جمله تشکل های مردم نهاد به این بحث بپردازند و جلوی آلاینده های خاک را بگیرند.

مصرف بی رویه سموم با افزایش میزان کلوئیدهای خاک ، بر عملکرد محصول تاثیر منفی می گذارد

رئیس گروه توسعه پایدار و امور فناوری های سازمان جهادکشاورزی استان آذربایجان شرقی گفت: مصرف بی رویه سموم از جمله علف کش ها می تواند میزان کلوئیدهای خاک را افزایش داده و بر عملکرد محصول از لحاظ کمی و کیفی تاثیر گذارد.

فرزانه مشتاقی در ارتباط با عوامل آلوده کننده خاک گفت: سر منشاء تمام موجودات جهان خاک و آب است. صدها سال زمان برای شکل گیری خاک حاصلخیزی که حاوی مواد آلی و معدنی باشد، نیاز است تا تولید محصولات غذایی که هدف سازمان جهادکشاورزی در راستای تامین غذای سالم و کافی برای جامعه است را برآورده سازد.

وی با بیان اینکه آلودگی خاک می تواند به عوامل مختلفی از جمله فلزات سنگین، سموم و کودهای شیمیایی که در کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد و سایر عوامل صنعتی بر گردد ادامه داد: در بخش کشاورزی مصرف بی رویه سموم از جمله علف کش ها می تواند موجب بحث انباشت در خاک شده و میزان کلوئیدهای خاک را افزایش داده و بر عملکرد محصول از لحاظ کمی و کیفی تاثیر گذارد.

مشتاقی افزود: در بحث آلاینده ها با موضوع عوامل صنعتی، معادن، شهرک های صنعتی، کارخانجات و فاضلاب ها مواجه هستیم که کل کارخانجات صنعتی و تصفیه خانه های شهری را در بر می گیرد. اگر این واحدها نتوانند کار خود را به درستی انجام دهند، پساب حاصل از فعالیت آنها وارد آب شده و به تبع آن وارد بافت خاک می گردد. آلودگی آب پس از یکسال یا رفع آلودگی قابل حذف است اما خاک آلوده شده به دلیل بحث انباشت دچار تخریب حاصلخیزی می گردد.

مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاهان راه حلی برای رفع چالش های کشاورزی

عضو هیئت علمی گروه علوم و مهندسی خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز گفت: مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاهان راه حلی برای رفع چالش های کشاورزی می باشد.

نصرت اله نجفی در ارتباط با تهدیداتی که به تخریب خاک می انجامد گفت: عوامل مختلفی در کشور و استان آذربایجان شرقی موجب تخریب خاک می شود. یکی از این عوامل کمبود مواد آلی در خاک است به طوری که بیش از ۹۸ درصد خاک های استان ما دچار کمبود مواد آلی بوده و روند کشاورزی به گونه ای می باشد که به کاهش مواد آلی خاک دامن می زند و در واقع در طول زمان ، تخریب حاصلخیزی ایجاد می شود. مسئله دیگر شخم در جهت شیب اراضی است که فرسایش آبی را در پی دارد. مسئله بعدی چرای بیش از حد دام و ورود دام در زمان نامناسب به مراتع می باشد. به این ترتیب که دامداران در فصل زمستان به دلیل نبود علوفه به ناچار به چرای دام های خود در مراتع اقدام می کنند. خیس بودن زمین در این فصل باعث فشرده شدن خاک و فرسایش آن می شود که این امر نیز مانع رشد گیاهان مرتعی شده و نتیجه آن جاری شدن سیل و پر شدن سدها و خساراتی است که به سدها وارد می شود. برای مثال سدی که انتظار می‌رفت تا دویست سال کار کند، در صد سال از حیز انتفاع خارج می شود.

وی در ارتباط با چالش ها و بحران‌های حوزه خاک و راهکارهایی که مجامع علمی و دانشگاهی برای مدیریت آن ارائه می نمایند تصریح نمود: وجود مواد آلی در خاک کلید حاصلخیزی خاک بوده و حاصلخیزی کلید کشاورزی پایدار است. بنابراین وقتی که ماده آلی خاک های ما کم می شود خود به خود کشاورزی پایدار نیز دچار مشکل می شود.  مسئله دیگر کمبود رطوبت خاک و خسارتی است که تنش خشکی و خشکسالی ها وارد می کنند . موضوع دیگر مشکل شوری است که هم در آب و هم در خاک وجود دارد و کمبود عناصر غذایی مشکلی است که در خیلی از خاکهای ما وجود دارد و همچنین خسارت آفت ها که شامل علفهای هرز، بیماری زاها و حشراتی می شود که به بخش کشاورزی خسارت وارد می کنند. در مجامع علمی برای مدیریت بهینه خاک، مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاهان مطرح شده است که با اجرای این نوع مدیریت در بخش کشاورزی تلاش می‌شود تا مصرف کودهای شیمیایی تا آنجا که امکان دارد کم شود و به جای آن از کودهای زیستی و کودهای آلی و همینطور از ارقام های مناسب استفاده شود. همچنین از روشهای نوین آبیاری و روش های کنترل زیستی برای کنترل آفت ها و روش های مدیریت تلفیقی آفت ها و روش های کنترل فرسایش خاک در کشاورزی حفاظتی و خاک ورزی کمینه استفاده شود. همین طور در  این مدیریت زمان کاشت، تراکم کشت، روش کاشت مورد توجه قرار گرفته و به جای تک کشتی کشت مخلوط و نیز رعایت الگوی کشتی که کارشناسان موسسه تحقیقات کشاورزی تعیین می کنند، توصیه می شود تا بتوانیم با کم آبی و خشکسالی هایی که در کشور داریم غذای مورد نیاز جامعه را تامین کرده و مانع تهدید امنیت غذایی کشور شویم.