پز عالی سواد خالی!

پس از پیاده شدن نظام 6 - 3-3 سه کتاب حوزه پرورش تفکر به مدارس کشور اضافه شد. در پایه‌های ششم کتاب تفکر و پژوهش، در پایه هفتم کتاب تفکر و سبک زندگی و در  پایه دهم و یازدهم تفکر و سواد رسانه‌ای به جدول دروس اضافه شد. در حالی که تصور می‌شد اموزش و پرورش گام بزرگی برای تغییر در سیستم آموزشی برداشته از مدارس خبر آمد که معلمان این کتاب ها همان معلمان دروس دیگر هستند و آموزش و پرورش نتوانسته نیروی تربیت شده و متخصص در این حوزه را در اختیار مدارس قرار دهد.

ماجرا اما به اینجا ختم نمی‌شود. گزارشی که از برخی مدارس به ویژه مدارس غیر انتفاعی می‌رسد نشان می‌دهد کتاب‌های جدید و موضوعشان اهمیتی خاصی برای مدارس ندارد.  معلم یک هنرستان دولتی در غرب تهرن به ایانا خبر داده که آموزش دروس جدید در مدارس هیچ بازخورد مثبتی ندارد و مسئولان مدارس هیچ اهمیتی برای این کتب قائل نیستند. این معلم می‌گوید: «از دو سال پیش که این کتاب‌ها وارد برنامه درسی شد معلم تخصصی به مدارس نیامده. این دروس بین معلمان گروه های دیگر تقسیم می‌شود و با اینکه هیچ نقطه اشتراکی با تخصص آنها ندارد مجبور به تدریس این دروس می‌شوند.»

این مورد درباره خود او اتفاق افتاده، او می گوید معلم ریاضی است اما حالا دو سال است که مجبور شده کارآفرینی هم تدریس کند.« این درس معلم اختصاصی ندارد. نمی دانم مدیر مدرسه بر چه اساسی دروس را بین همکاران تقسیم کرده، به من هم گفت تدریس این درس به روحیات شما می‌خورد! آموزش و پرورش هم در این زمینه برنامه ندارد چون جواب اعتراض‌های ما را ندادند و گفتند فعلا سیاست وزارتخانه همین است.»

با این حال میترا دانشور رئیس گروه تفکر دفتر تالیف کتب درسی آموزش و پرورش از اضافه شدن این کتب به برنامه آموزشی دانش آموزان دفاع می‌کند. او معتقد است معلمان متخصص در این حوزه به مرور و پس از تدریس پیاپی تربیت خواهند شد. دانشور می‌گوید: این بحث مشابه بحث مرغ و تخم مرغ است. اینکه اول کدام یکی بوده است. حالا ما با این موضوع مواجهیم که اول باید کتاب تخصصی داشته باشیم یا معلم متخصص. پرورش معلم متخصص در کتاب‌هایی از این دست که تاکنون در آموزش و پرورش وجود نداشته کار دشواری است.

او درباره تصمیم آموزش و پرورش برای جانمایی کتاب‌های جدید با توجه به نبود معلم در این حوزه می‌گوید: جای خالی این کتاب‌ها در آموزش و پرورش احساس می‌شد، ما نمی‌توانسیتم چند سال دیگر صبر کنیم تا متخصصان این دروس تربیت شوند. این مفروضه غلطی است که باید برای تدریس یک کتاب معلم متخصص درست در همان رشته آموزش دیده باشد. ما می‌توانیم به مرور زمان با آموزش در سازمان معلمان حوزه‌های دیگر را برای تدریس این دروس آماده کنیم.

در حالی که معلمان و دانش آموزان اذعان می کنند که معلمان تخصص لازم را برای آموزش این دروس ندارند دانشور معتقد است کار با چند دی وی دی آموزشی و کلاس توجیهی حل خواهد شد. او می‌گوید: اگر این درس به هر کدام از همکاران ما که تخصص دیگری دارد واگذار شده باشد ما همزمان کارگاه برگزار می‌کنیم و دی وی دی های آموزشی در اختیار این معلمان قرار می دهیم تا برای حاضر شدن سر کلاس ها آمادگی پیاده کنند.

دانشور درباره تاثیر گذاری این دروس می‌گوید: «برای ورود هر مبحث جدیدی در آموزش یک دوره زمانی نیاز است تا موفقیت حاصل شود. در مورد این کتب هم ما می‌توانیم بگوییم سه سال نخست اجرا زمان استقرار است و در این زمان نمی‌توانیم بگوییم طرح خوب اجرا شده است یا بد.»

سوالی که در این بین مطرح می‌شود این است که آیا سیاست آموزش و پرورش درباره نداشتن معلم متخصص در برخی از کتاب‌ها باعث شده تا مدارس این دروس را جدی نگیرند. دانشور در پاسخ به این سوال می‌گوید: «در آموزش پرورش دیدگاه برنامه ریز موضوعی وجود دارد. به این معنا که به صوت قراردادی بعضی از دروس مهمتر است. این دیدگاه در میان خانواده‌ها و خود دانش آموزان هم ترویج شده است. به عنوان مثال ما شاهد این بوده‌ایم که کلاس درس تفکر و سواد رسانه‌ای حتی یکی جلسه هم در مدرسه برگزار نشده و هیچ کس اعتراضی نداشته اما اگر معلم ریاضی یا عربی یک جلسه غیبت کند هم دانش آموزان و هم والدین معترض می‌شوند.

دانشور می‌گوید: این نگاهی است که سیستم غلط آموزش و پرورش آن را به وجود آورده و باید اصلاح شود. در این موضوع نکته‌ای که اهمیت دارد این است که اصلاح این نگاه شاید بیشتر از 100 سال زمان نیاز داشته باشد اما به هر حال همه تغییرات باید از جایی شروع شود. نگاهی که در طول قرن‌ها در یک سیستم تثبیت شده را نمی‌توان با دو یا سه سال از بین برد با این حال تلاش ما این است که با ورود کتاب‌های جدید آموزش و پرورش بتواند دانش آموزان را برای زندگی آماده کند.