کمبود آب ، کشت هندوانه و امنیت مرزی

ایانا: آسمان امسال نسبت به زمین بخیل بود. حتی بارش‌های چند روز گذشته، نگرانی‌ها را از وضعیت هشداردهنده خشک‌سالی امسال برطرف نکرده است. در همین روزها اما میادین میوه و تره‌بار پر است از هندوانه چابهار.

همین موضوع البته صدای کنشگران محیط‌زیست را بلند کرده است. مثلاً مهتا بذرافکن در صفحه توئیتر خود با اشاره به گزارش صداوسیما می‌نویسد یک‌سو نماینده سیستان و بلوچستان با درد از رنج نبودن آب و (تلف شدن دام‌ها و) حتی خطر مرگ شهروندان می‌گوید، یک‌سو صداوسیما گزارش کشت هندوانه 20 کیلویی در سیستان و بلوچستان را با هنرنمایی گزارشگرش پخش می‌کند... هندوانه چابهار کیلو 800 تومن کنار جاده‌ها فروش می‌ره. تازه معلوم نیست چقدر از این محصول تلف می‌شه. آیا کشاورزان واقعی مبادرت به کشت هکتارها هندوانه می‌کنند؟

سؤال مهتا البته سؤال بسیاری از فعالان محیط‌زیست است، آن‌ها که نگران آب هستند و کشت هندوانه را مفید نمی‌دانند. برخی از صادرات این محصول به عراق و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس صحبت می‌کنند.

چابهار هندوانه ندارد

فرشید فربد از مسئولان ارشد فرمانداری چابهار به خبرنگار ایانا می‌گوید به خاطر مسائل اقتصادی و کمبود منابع آب، اصلاً هندوانه در چابهار کشت نمی‌شود.

وی با اشاره به اینکه به بیش از 400 روستا در منطقه به‌صورت سیار آب‌رسانی می‌شود گفت قبلاً در منطقه کشت هندوانه داشتیم، اما الآن سایر شهرستان‌هایی که آب بیشتری دارند این محصول را تولید می‌کنند، اما در چابهار دیگر هندوانه کشت نمی‌شود و محصولاتی کشت می‌شود که نیاز کمتری به آب دارند.

روش‌های آبیاری با حداقل اتلاف

بااین‌حال رئیس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان نظر دیگری دارد.

رضا نجفی به کشت هفت هزار هکتاری و تولید ۲۵۰ هزار تن هندوانه خارج از فصل در استان اشاره می‌کند و می‌گوید کشت این محصول به‌صورت کنترل شده و صرفاً با مالچ پلاستیکی و آبیاری تیپ صورت گرفته و ۱۰۰ درصد هزینه‌های آبیاری نوین در این نوع محصولات توسط کشاورزان پرداخت می‌شود. زمان کشت این محصول آذرماه و برداشت آن در فروردین‌ماه است و حداقل تبخیر و تعرق را دارد و بیش از ۹۵ درصد از هدررفت آب جلوگیری می‌شود.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان با تأکید بر اهمیت مدیریت کشت، تصریح کرد: باید بررسی شود که هر محصول به اندازه و در مکان مناسب کشت شود، به‌طور مثال سبزیجات و میوه‌های پرآب‌بر مانند هندوانه که نیاز مردم است را نمی‌توان دیگر تولید نکرد، بلکه با مدیریت آن و کشت در مکان مناسب آن محصول را می‌توان تولید کرد.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان از آب به‌عنوان مهم‌ترین عامل محدودکننده کشاورزی یاد کرد و خاطرنشان ساخت: مدیریت منابع آب در کشت‌های بهاره و خارج از فصل یکی از ضرورت‎های مهم در صرفه‌جویی در مصرف آب و استفاده بهینه از منابع محدود آبی با توجه به کاهش بارش‎ها و خشک‌سالی در استان سیستان و بلوچستان به حساب می‎آید.

رضا نجفی با بیان اینکه تغییر شیوه و آرایش کشت محصولات زراعی به‌طوری‌که بیشترین کارایی مصرف آب را داشته باشد، یکی از راهکارهای مدیریت بهینه منابع آب در سیستان و بلوچستان است. کارهای عملی و مهمی در این حوزه صورت گرفته است که نیاز به فرهنگ‌سازی و توجه و همکاری کشاورزان دارد.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان افزود: در استان سیستان و بلوچستان به دلیل فقر مضاعف جامعه روستایی و عشایری باید حتماً به اقتصادی بودن و اشتغال‌زایی فعالیت‌ها توجه شود.

مردم آب ندارند!

عبدالباسط پاکزاد رئیس منابع طبیعی و آبخیزداری استان سیستان و بلوچستان اما نگاه متفاوتی به این موضوع دارد. وی با اشاره به موقعیت شهرستان چابهار می‌گوید به خاطر شرایط ویژه این منطقه، آب زیرسطحی وجود ندارد و از آب‌های سطحی برای آبیاری این منطقه استفاده می‌شود که به دلایلی این کار به‌صرفه نیست.

وی با اشاره به تلاش‌هایی که برای جلوگیری از کشت هندوانه انجام شده می‌گوید تغییر دادن ذائقه مردم کار ساده‌ای نیست. ممکن است در کوتاه‌مدت قانع کردن مردم به توقف کشت هندوانه ممکن نباشد، اما باید با آموزش صحیح، مردم را به استفاده از محصولات پرفایده‌تر تشویق کرد.

بااین‌حال پاکزاد به مشکلات کمبود آب در منطقه نیز اذعان دارد: ما در حالی برای تولید هندوانه از آب استفاده می‌کنیم که به خیلی از روستاها با تانکر آب‌رسانی می‌شود و تداوم این وضعیت باعث افزایش مهاجرت از روستاها به حاشیه شهرها خواهد شد.

پدیدآورنده: محمد صداقت