اصلاح ساختار حمل و نقل از برنامه های اولویت‌دار کشور است/ توسعه روابط ایران با منطقه، نیازمند توسعه لجستیکی

به گزارش خبرنگار ایانا، ضعف کشور در زیرساخت های حمل و نقل، یکی از چالش های بخش کشاورزی است که در نشست دوجانبه وزیر جهاد کشاورزی کشورمان با وزیر تجارت و همگرایی جمهوری قزاقستان  در 27 بهمن ماه به آن اشاره، و بر لزوم توسعه این زیرساخت ها با هدف گسترش روابط بین دو کشور در تجارت محصولات کشاورزی، و ایجاد امکان صادرات محصولات قزاقستان از کریدور ایران تاکید شد.

در حال حاضر یکی از دغدغه های اصلی کشاورزان، فقدان شبکه حمل ونقل استاندارد و بهینه است که موجب شده، ضایعات محصولات و هزینه های توزیع افزایش یافته و کیفیت و رقابت پذیری محصولات کشاورزی در بازارهای داخلی و خارجی کاهش چشمگیری پیدا کند.

بسیاری از جاده های کشور در مناطق روستایی و عشایری کیفیت مناسبی ندارند و وسایل حمل ونقل مورداستفاده نیز به طور عمده فرسوده و ناکارامد هستند. از طرفی ضعف برنامه ریزی و محدودیت زیرساختی باعث شده که سهم حمل و نقل هوایی و ریلی برای جابه جایی محصولات کشاورزی محدود باشد.

سود توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل همه جانبه است

توسعه زیرساخت های حمل و نقل کشور، چیزی نیست که منافع آن تنها عاید بخش کشاورزی شود.  این بهبود، نه تنها می تواند تا حد زیادی سودآوری تک تک صنایع کشور را افزایش دهد، بلکه در شرایطی که کشورهای همسایه و رقبای منطقه ای درحال توسعه سریع ناوگان حمل ونقل خود و استفاده از فناوری های مدرن در زنجیره تامین محصولات کشاورزی هستند، زمینه ساز بالا رفتن قدرت چانه زنی ایران برای بازپسگیری جایگاه هاب منطقه خواهد بود.

در حال حاضر فرسودگی جاده ها، پوشش ناکافی شبکه ریلی، وسرعت پایین حمل ونقل در این شبکه، و نیز هزینه های بالا، کمبود زیرساخت های ویژه در حمل و نقل هوایی، چالش های مهم زیرساختی حمل و نقل کشور هستند.

فرسودگی ناوگان جاده ای، ریلی و دریایی, عدم امکان حفظ زنجیره سرد به صورت مطلوب، مشکلات تامین سوخت به ویژه برای ناوگان جاده ای در استانهای مرزی و همچنین ناوگان هوایی کشور هزینه های حمل ونقل محصولات کشاورزی را به عنوان محصولات فساد پذیر افزایش داده است.

به اعتقاد کارشناسان و فعالان این حوزه، بهبود زیرساخت های حمل ونقل کشاورزی از نیازهای اساسی کشور است. سرمایه گذاری در بهسازی جاده ها و توسعه مسیرهای ارتباطی روستایی و بین شهری، نوسازی ناوگان حمل ونقل جاده ای از طریق ارائه تسهیلات به کشاورزان و شرکت های حمل ونقل، گسترش شبکه ریلی و افزایش تعداد واگن های مخصوص حمل محصولات کشاورزی، ایجاد زیرساخت های مناسب در فرودگاه ها برای افزایش سهم حمل ونقل هوایی، بهبود امکانات بنادر و تسریع فرایندهای گمرکی برای افزایش صادرات کشاورزی، ایجاد زنجیره تامین سردخانه ای در مسیرهای جاده ای، ریلی و دریایی و استفاده از فناوری های نوین مانند اینترنت اشیا و هوش مصنوعی در بهینه سازی مسیرهای حمل ونقل اهمیت فراوانی دارد و می بایست در دستورکار قرارگیرد.

مجتبی بهاروند، صاحب نظر حوزه حمل ونقل و لجستیک و رئیس اسبق کمیسیون حمل ونقل، ترانزیت و لجستیک اتاق بازرگانی ایران در این ارتباط با اشاره به شرایط لوجستیکی به عنوان مثال، بندر  بین المللی چابهار، آن را فاقد جاده مناسب و اتصال ریلی می داند.

زیرساخت های حمل و نقل در برنامه هفتم پیشرفت

قانون برنامه هفتم پیشرفت برای توسعه زیرساخت های حمل و نقل تکالیف متعددی را بر دوش دولت گذاشته و با توجه به موقعیت جغرافیایی ممتاز ژئوپلیتیک ایران و نیازهای داخلی و بین المللی در حوزه حمل بار به زیرساخت های شبکه حمل ونقل ایران، این حوزه به عنوان یکی از اولویت های کشور در این برنامه تعیین شده است.

بر اساس گزارشی که مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی که چندی پیش با موضوع بررسی بخش حمل ونقل برنامه هفتم توسعه منتشر شد، طرح های نیمه تمام و پیشرفت کند پروژه ها از جمله چالش های اصلی پیش روی تحقق اهداف بخش حمل ونقل است.

در این گزارش عدم تمرکز بر بهره وری به جای ایجاد ظرفیت های جدید، فقدان زیرساخت کافی برای برقراری اتصالات یکپارچه شبکه حمل ونقلی در داخل کشور و ارتباط با کشورهای همسایه، فقدان سیاست های تسهیلگر در بحث تقویت نقش ترانزیتی ایران و قوانین سختگیرانه، از مشکلاتی است که توسعه حمل ونقل ایران چه از لحاظ فنی و چه از لحاظ ناوگان مشکل مواجه کرده و به عنوان موانع پیش روی تحقق اهداف حوزه حمل ونقل در برنامه هفتم ذکر شده است.

توسعه زیرساختهای حمل و نقل  ضرورتی انکار ناپذیر است

بهبود زیرساختهای حمل و نقل، ضرورتی است که پشت گوش انداختن آن، نه تنها بخش کشاورزی کشور، بلکه حوزه های مختلف صنعت و تجارت را تحت تاثیر قرار خواهد داد. اما با توجه به نقش حیاتی کشاورزی در تامین امنیت غذایی کشور و نیز ظرفیت بالای این بخش برای صادرات، جا دارد که دولت و بخش خصوصی در رویکردی هم گرایانه و هم‌افزا برای نوسازی و توسعه زیرساخت های حمل ونقل دست به کار شوند.

اصلاح روش های قیمت گذاری حمل ونقل، افزایش بهره وری ناوگان از طریق به روز سازی، سیاستگزاری کارآمد برای عدم حرکت «یک سر خالی» در ناوگان حمل و نقل و ... مواردی هستند که با چاره اندیشی مناسب می توانند نقش موثری در بهبود شرایط حمل و نقل بار به ویژه محصولات کشاورزی در کشور ایفا کنند.

آنچه مسلم  است، تسریع در اجرای طرح های توسعه ای و افزایش همکاری های بین المللی در حوزه حمل و نقل کشاورزی می تواند زمینه را برای افزایش صادرات و توسعه پایدار بخش کشاورزی فراهم کرده و نقش موثری در کاهش هزینه ها و افزایش درآمد ارزی و قدرت کشور در منطقه داشته باشد.

خبرنگار: شبنم مسعودی