بازار گوجه فرنگی با خرید حمایتی تعاون روستایی کنترل شد

به گزارش ایانا، حسین شیرزاد مدیرعامل و رییس سازمان مرکزی تعاون روستایی کشور در خصوص مسایل گوجه فرنگی طی ماه های اخیر اظهار کرد: نمودارهای تولید محصولات سبزی و صیفی مانند گوجه فرنگی از منطق خطی است اما منحنی های مصرف این محصولات از پروفایل سینوسی تبعیت می کند.

وی افزود: هرگونه مازاد نابهنگام تولید به عدم تعادل عرضه و تقاضا منجر شده و بی ثباتی قیمتی ایجاد می کند، به همین دلیل علائم قیمتی فصول زراعی گذشته و عدم استقبال کشاورزان از الگوی کشتی که هر ساله از سوی سازمان های جهاد کشاورزی استانها به زارعین پیشنهاد می گردد، باعث عرضه مازاد بر نیاز بازارهای داخلی محصولات کشاورزی شده و ناتوانی بخش خصوصی یا پاره ای از ممانعت های صادراتی و یا عدم وجود شرکتهای مدیریت صادرات(MC) تخصصی در حوزه کشاورزی، نیاز به خریدهای حمایتی را بطور غیرمترقبه ایجاد می کند که بطور ماهوی امری اورژانسی و مسکنی موقتی است. 

شیرزاد ادامه داد: البته خرید حمایتی محصولات و فروش محصول توسط کشاورزان در زمانی که کشش بازار از لحاظ قیمت مناسب است تا زمانی که قیمت محصول به نرخ حمایتی مصوب یا کمتر از آن تنزل کند انجام نمی پذیرد و سازمان مرکزی تعاون روستایی بدلیل وجود ضرر و زیان، معمولا علاقه ای به ورود در این عرصه پر مخاطره ندارد اما این ذات و ماهیت بازارها در بخش کشاورزی است که کشاورز مجبور است در یک بازه زمانی محدود عرضه مازاد بر تقاضایی وارد بازار کند که قطعا بر کشش پذیری محصول عرضه شده تاثیر گذار خواهد بود.

وی افزود: مقایسه عملکرد گوجه فرنگی در واحد سطح طی دو سال زراعی اخیر نشان می دهد که سطح و عملکرد در ۱۳ استان مشمول طرح حمایتی هر دو افزایش یافته این امر منجر به افزایش تولید انفجاری گردیده است،‌ همچنین برآوردهای ما در سازمان نشان می دهد که معادل یک میلیون و ۳۳۴ هزار و ۹۰۲ تن افزایش تولید داشته ایم که بیشترین آن مربوط به استانهای سرد و معتدل است.

رییس سازمان مرکزی تعاون روستایی کشور عنوان کرد: استفاده از بذور پربازده هیبرید آن هم با ارز ۴۲۰۰ تومانی بجای بذور متعارف( op) و توزیع آن با توجه به شرایط تحریم به مقیاس گسترده، افزایش برداشت گوجه فرنگی از مزارع از یک چین از هر بوته به سه چین در هر بوته، و افزایش تولید در واحد سطح، توسعه سامانه های نوین آبیاری و استفاده از تکنولوژی آبیاری تیپ که سبب شد تا کشاورز با میزان ذخیره آبی که اندوخته اقدام به افزایش سطح زیر کشت گوجه کنند همچنین نظام کودورزی بهنگام و سیگنال های قیمتی، قیمت بالای گوجه فرنگی در سال گذشته (تا مرز ۱۷ هزار تومان در هر کیلو) در وقوع این رخداد موثر بود.

شیرزاد تاکید کرد: تا کنون بالغ بر ۴۳۰ هزارتن گوجه فرنگی به شیوه توافقی و حمایتی از کشاورزان خریداری شده است که اگر خریدهای توافقی را هم به آن اضافه کنیم احجام خریدها به شدت رشد نشان می دهد.

وی افزود: در ۲۰ سال گذشته رکورد خرید سازمان تعاون روستایی برای گوجه حمایتی حداکثر ۲۵ تا ۳۰ هزار تن بود و با کمتر از ۳۰ هزار تن تنظیم بازار انجام و قیمتها به تعادل می رسید اما امسال یک رکورد تاریخی هم از نظر کثرت عملیات در استانها هم از نظر حجم خرید و هم از نظر میزان اعتبار و تسهیلات و تعداد کمی و کیفی کارخانجاتی که درگیر فرایند بودند اتفاق افتاده است.

رییس سازمان مرکزی تعاون روستایی کشور خاطرنشان کرد: نزدیک به ۶۱۰۰۰ محموله از نزدیک به ۱۰۰۰۰ نفر از کشاورزان خریداری شد؛ تا کنون حدود ۵۰۰۰ نفر از گوجه کاران حداقل یکبار پول گرفته اند تقریبا ۲۶ درصد پول گوجه کاران پرداخت شده و تعداد ۲۲ کارخانه صنایع تبدیلی در ۳۰ شهرستان کشور در طرح مشارکت داشتند. در حال حاضر ۱۳۳۸۳ تن رب فله و ۲۴۲۶۸ تن رب اسپتیک تحویل داده شده ، عملیات همچنان ادامه دارد و دو مرتبه مزایده فروش گذارده شده و از شنبه این هفته فروش بورسی رب گوجه فرنگی آغاز می‌شود.

وی با اشاره به تفاوت خرید حمایتی و تضمینی گفـت: در خریدهای حمایتی بر خلاف خرید های تضمینی ما قانون مصوب نداریم بلکه بر اساس وقوع یک بحران مازاد تولید مانند گوجه فرنگی، علایم و هشدارهای اولیه از سوی جهاد کشاورزی استانها به معاونت تخصصی می رسد و معاونت تخصصی به معاونت بازرگانی وزارتخانه اعلام می کند، سپس با موافقت مقام عالی وزارت و رایزنی با ریاست سازمان برنامه و بودجه کشور برای تامین تسهیلات اعتباری و میزان ضرر و زیان احتمالی انجام شده ؛ موضوع در ستاد تنظیم بازار کشور طرح و بررسی و به سازمان مرکزی تعاون روستایی برای ورود حمایتی اعلان می شود.

وی افزود: سازمان تعاون روستایی پس از اخذ ابلاغیه وزیر محترم و تدوین دستورالعمل های فراگرد کار، طی فرایندهای زیادی با چند مسئله مهم تعین قیمت حمایتی، انتخاب مباشر، تشکیل کمیسیون های استانی( تاریخ شروع و تاریخ توقف)، مکانیزم خرید گوجه، انتخاب و تجهیز مراکز خرید، انتخاب کارخانه های استاندارد و ارسال گوجه به کارخانه های با برند معتبر(چون گوجه صنعتی زود آب میافتد و توان انبارش ندارد)، تعیین نرخ کارمزد با اعلان سازمان حمایت از تولید و مصرف کننده، نرح حمل و نقل، نرخ سبد، باسکول، پاکت اسپتیک، نیلون فله، پالت، انواع متنوع قبوض انبار، تعیین شیوه استحصال و تبدیل به رب، نوع رب(فله یا اسپتیک)، نحوه انبارش رب، آمارگیری بهنگام، پرداخت پول به هزاران گوجه فرنگی کار و صدها صاحبان صنایع تبدیلی از طریق کارتهای بانکی، رفع مغایرتهای حسابداری احتمالی، نحوه معاملات فروش(مزایده، بورس و ترک تشریفات) روبروست.

شیرزاد ادامه داد: بنابراین خریدهای حمایتی یک ماراتن نفس گیر دارای ابعاد امنیتی، نظارتی، فنی و اجتماعی-اقتصادی است که کلیت سازمان را درگیر می کند. هر گونه ورود، چون با ضرر و زیان احتمالی بازار محصولات کشاورزی روبروست نیاز به تایید مراجع محلی-ملی، مقامات و نهادهای بالا دستی و تامین اعتبار و پذیرش زیانهای احتمالی و همکاری تنگاتنگ بانکها دارد.

رییس سازمان مرکزی تعاون روستایی کشور گفت: چهار نهاد نظارتی بر فرایند و فراگرد کلیه خرید و فروش ها نظارت، ارزیابی، پایش مستمر و حضور فعال دارند. حاکمیت شرکتی سازمان تعاون روستایی دوگانه است صاحبان سهام سازمان حدود ۲۳ درصد شبکه تعاون روستایی کشور با بیش از ۴ و نیم میلیون نفر عضو و اتحادیه های خصوصی و مابقی دولتی است.

شیرزاد تاکید کرد: مداخله غیر هدفمند در بازار محصولات کشاورزی میتواند پیام اشتباه به تولیدکنندگان برای تولید سال بعد بدهد و سازمان و سایر سهامداران را با ضرر و زیان گسترده به ورشکستگی بکشاند. کما اینکه مداخلات بی مورد و عمدتا مبتنی بر فشارهای غیر کارشناسی در سالیان گذشته سازمان و شبکه تعاون روستایی کشور را تا مرز ورشکستگی و زیان انباشته غیر قابل قبول و تعهدات آتی بدون پشتوانه کشانده است.

وی افزود: طی یکسال و نیم گذشته خریدهای توافقی شبکه، ۷۸ درصد رشد داشت و زیان انباشته سازمان را ۴۲ درصد کاهش دادیم، بحران واحدهای اعتباری را کنترل و از ۱۲۰۰ واحد به کمتر از ۳۰ واحد مهار کردیم، سازمان را از  خصوصی سازی رها و افزایش سرمایه ای معادل ۸۷۵ درصد رشد را در مجمع به تصویب رساندیم.

رییس سازمان مرکزی تعاون روستایی کشور با اشاره به اینکه در کار نهادسازی حدود ۸ نهاد تخصصی ایجاد کردیم اذعان کرد: پستهای سازمانی کنترلی-نظارتی سازمان را احیاء نموده، ساختارهای جدید مالی- بازرگانی و فنی بازسازی و احیاء شده و فضای سازمان مرکزی تعاون روستایی کاملا تغییر کرده است. در این ساختار "هلو-انجیری" که سازمان تعاون روستایی کشور دارد لزوم پاسخگویی به ذی نفعان و ذی مدخلان و نهادهای نظارتی بسیار مهم است. من در بدو ورود و طی یکسال و نیم گذشته سعی کردم تا با تشکیل یک اتاق فکر قوی صدها دستورالعمل جدید را تدوین و یا به روز رسانی نمایم تا بتوانم پاسخگو باشم. این قواعد عمل راهبردی، گنجینه با ارزشی برای آیندگان خواهد بود.

رییس سازمان مرکزی تعاون روستایی کشور  گفت: ما نیاز به یک سیستم هماهنگ هشدار بهنگام در نظام تولید محصولات کشاورزی داریم. برآورد تولیدات استانی گوجه فرنگی براساس آمار سوابق تولید استانی محصولات کشاورزی سنوات گذشته و با توجه به میزان آمار سطح کشت اعلامی از طریق دستگاه متولی جهاد کشاورزی استانها و شهرستانها برای محصولات مختلف از جمله گوجه فرنگی مشخص است.

وی افزود: از طرفی ما نیاز به نوعی آمایش متناسب صنعتی و نوسازی صنایع تبدیلی، تکمیلی و فرآوری و زنجیره های سرد داریم. ظرفیت اسمی صنایع تبدیلی ما طی ۲۵ سال گذشته ثابت بوده که خود باعث انباشتگی محصولات و پایین آمدن قیمت گوجه شده است. اصولا نزدیک به ۶۰ درصد صنایع تبدیلی ما در صنعت رب گوجه فرنگی فاقد توانایی لازم برای تولید رب با ماندگاری بالا (اسپتیک) هستند.

شیرزاد تاکید کرد: عمده تولیدات رب کشور بصورت فله عرضه می‌شود که ماندگاری پایین دارند. به نظر من نگاه زنجیره ای برای مهار این نوع از بحران ها و هماهنگی بیشتر و بهنگام تر بخش های تولیدی با بخش های بازرگانی و تجارت محور در کشور برای صادرات مازاد از اهمیت به سزایی برخوردار است.