41 درصد انرژی مصرفی در کشاورزی به وسیله برق

مصرف انرژی در بخش‌های مختلف مساله مهم اقتصاد است. اما هر بخش چقدر انرژی مصرف می کند؟ موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی در گزارشی به میزان مصرف انرژی در بخش های مختلف اقتصاد به خصوص بخش کشاورزی پرداخته است.

به گزارش اتاق بازرگانی تهران، طبق این گزارش افزایش مصرف نهایی انرژی از سال 1368 تا 1389 عمدتا ناشی از رشد مصارف نهایی انرژی به ترتیب در بخش‌های حمل و نقل، خانگی، تجاری و صنعت بوده است. البته ترتیب بخش‌ها بعد از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها در اواخر سال 1389 به صورت خانگی، تجاری، حمل و نقل و صنعت تغییر یافته است و میزان مصرف انرژی بخش صنعت نسبت به بخش حمل و نقل کمی کاهش یافته است. از آنجایی که مصرف انرژی در نیروگاه‌ها مصرف نهایی نبوده، بلکه مصرف واسطه‌ای است، بنابراین می‌توان گفت که نقش بخش خانگی و تجاری و نیز بخش حمل و نقل و صنعت در افزایش مصرف نهایی انرژی کشور دارای اهمیت درجه اول است.

این گزارش می‌نویسد: سهم مصرف انرژی پالایشگاه‌ها و بخش کشاورزی از سال 1346 تاکنون همچنان ناچیز بوده است. لذا رشد شدت مصرفی حمل های انرژی به دلیل رشد مصرف حامل‌های انرژی در این بخش‌ها نبوده است. پس می‌توان گفت که بخش کشاورزی تقریبا کمترین سهم را از تقاضای نهایی انرژی بخش‌ها داراست. این در حالی است که بخش کشاورزی به تنهایی نقش بسزایی در افزایش ارزش افزوده و کاهش نرخ بیکاری کشور ایفا می‌کند و با اختصاص میزان بیشتری از سهم مصارف انرژی در این بخش که عمدتا در بکارگیری تجهیزات و ماشین‌آلات و تهیه روش‌ها و فرایندهای مدرن و لازمه کشاورزی صنعت، متجلی می‌شود، می توان نقش این بخش را در اقتصاد کشور بسیار بارزتر و چشمگیر کرد. به عبارتی این امر می‌توان گویای اهمیت بالای بررسی پتانسیل‌های مصرف انرژی در بخش کشاورزی همگام با فعالیت‌های موازی مدرنیزاسیون این بخش باشد. لذا باید سیاست های مناسبی را در راستای از بین بردن موانع بر سر راه مصرف حامل‌های انرژی در بخش کشاورزی اتخاذ کرد.

بررسی روند رشد مصرف انرژی در بخش کشاورزی

موسسه پژوهش‌های برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی همچنین ادامه می‌دهد: بررسی متوسط مصرف نهایی انرژی بخش کشاورزی، طی پنج برنامه توسعه اقتصادی کشور حاکی از آنست که میزان آن از 31.6 میلیون بشکه معادل نفت خام به 48.9 میلیون بشکه معادل نفت خام افزایش یافته است. با این وجود متوسط سهم مصرف نهایی بخش از متوسط کل مصرف نهایی کشور از 5.4 به 4 درصد رسیده است. این امر بیشتر در برنامه سوم، چهارم و پنجم توسعه رخ داده است. عمده دلیل این امر عدم تحقق اهداف در نظر گرفته شده در برنامه‌های توسعه بود. در برنامه پنجم توسعه هم این امر با هدفمندی یارانه‌ها و حمایت‌های کم دولت در زمینه حامل‌های انرژی مورد استفاده بخش کشاورزی بیشتر تشدید یافت.

همچنین بررسی روند مصرف نهایی انرژی بخش کشاورزی طی سال های 1367-94 بیانگر آن است که مصرف فرآورده‌های نفتی روند رو به کاهشی را پیموده و بالعکس حامل‌های برق و گاز طبیعی به عنوان جایگزین نفت گاز، آنچنان صعودی را در پی داشته‌اند که توانسته‌اند کاهش مصرف انرژی بخش از نفت گاز به عنوان سوخت غالب در بخش را جبران کنند.

مطابق ترازنامه انرژی 1394، هنوز سهم قابل توجهی از انرژی مصرفی در این بخش به ترتیب از برق و فرآورده‌های نفتی تامین می‌شود. به عبارتی در سبد انرژی بخش کشاورزی سهم برق 41.3  درصد، فرآورده های نفتی 38.6 درصد و گاز طبیعی 20.1 درصد است. بیشترین میزان رشد مصرف گاز طبیعی در سال 1394 مربوط به بخش کشاورزی با 294 میلیون مترمکعب افزایش (21.8 درصد رشد) است.