تاثیرتورمی بسته ارزی آخر تابستان مشخص می‌شود

حدود دو هفته از رونمایی بسته ارزی دولت می‌گذرد و در این چند روز، انتقادهای بسیاری به آن وارد شده، ولی پیامد آن هنوز مشخص نیست، به اعتقاد کارشناسان اقتصادی، تاثیرات اصلی این بسته در میان‌مدت مشخص خواهد شد. کلیت این بسته و بندی که صنعتگران و تولیدکنندگان را به شدت نگران کرده بود، باعث شد اقتصاددانان کل بسته را مورد نقد و بررسی قرار ‌دهند، نامه‌ای خطاب به رئیس جمهوری بنویسند. به اعتقاد آنها بسته ارزی دولت راهکار مناسبی برای شرایط اقتصادی کنونی کشور نیست. سیدمرتضی افقه کارشناس اقتصادی و یکی از 38 اقتصاددانی برای رئیس جمهور نامه نوشت معتقد است این بسته و شیوه ارزی به هیچ‌وجه مناسب شرایط کنونی اقتصاد ما نیست. او در مورد دلایل این موضوع از ابتدا شروع می‌کند و با اشاره به اینکه پیشنهاد دهندگان این بسته بیشتر معتقد به اقتصاد بازار آزاد هستند، می‌گوید: برخی کارشناسان طرفدار اقتصاد بازار آزاد هستند، به این عقیده اصرار می‌کنند بدون آنکه از عواقب این اتفاق در کشور ما سخنی بگویند یا حتی به آن اشاره کنند. مهمترین دلیلی که این کارشناسان می‌آورند با تکیه بر این استدلال است که با افزایش قیمت ارز صادرات افزایش پیدا کرده و تولید داخل هم با رشد مواجه خواهد شد.

افقه در توضیح دلایل خود برای مخالفت با این بسته می‌گوید: من به شخصه به عنوان یک فعال و کارشناس اقتصادی معتقدم این نظریه (حتی بسته ارزی دولت) چند ایراد دارد، نخست آنکه این فرضیه برای شرایط عادی است و ایران از لحاظ اقتصادی در شرایط عادی نیست، بلکه در شرایط جنگی قرار دارد.

او اضافه می‌کند: باتوجه به شرایط موجود بهتر است که همه چیز کنترل شده باشد تا شرایط مساعدتری بر اقتصاد کشور حاکم شود. در حال حاضر مشکلات تولید با افزایش نرخ ارز حل نمی‌شود چون مشکلات تولید ناشی از اتفاقات داخلی و تحت تاثیر قیمت‌های داخلی است.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران در مورد اینکه چرا افزایش نرخ ارز و ازاد شدن ۀن کمکی به تولید نمی‌کند؟ توضیح می‌دهد: این نکته را در نظر داشته باشید که صادرات ما بیشتر مواد خام است و خام‌فروشی تفاخری ندارد. بخشی از صادرات هم که خام فروشی نیست میعانات گازی و بخشی از محصولات پتروشیمی است که محصولات نیمه خام است و بازگشت ارز آن به کشور با توجه به سرمایه‌بر بودن این صنایع تاثیر زیادی در بازار ندارد.

این اقتصاددان با اشاره به اینکه آزادسازی قیمت ارز در شرایط فعلی یک اشتباه بوده است، می‌گوید: ما در دوره‌های مختلف آزادسازی قیمت‌ها را تجربه کردیم (دهه 70 و نرخ توم 49 تا 50 درصدی)، بالاترین میزان تورم کل 50 سال گذشته را دیدیم و این ‌بار به احتمال زیاد بیش از این مقدار 40 یا 50 درصدی تورم در انتظار اقتصاد است.

او اضافه می‌کند: آزادسازی قیمت ارز بدون کنترل و نظارت فقط رانت را توزیع کرد و تورم را نیز به طور قطع افزایش می‌دهد. دولت باید علاوه بر نرخ ارز به طور مستقیم ارز را به کالاهای اساسی و خاص تخصیص می‌داد.

افقه معتقد است زمانی که نرخ ارز 4200 تومانی (که تا حدودی نرخ معقولی برای ارز مبادله‌ای بود) اعلام شد، در گام اول نباید حتی به مسافران ارز دولتی تعلق می‌گرفت.

او توضیح می‌دهد: پس از اعلام تک نرخی شدن، برای تخصیص ارز دو راه پیش رو داشتیم، یا ارز را به همان گروه کالایی خاص می‌دادیم و متخلفان و رانت‌جویان از این راه را با شدت مجازات و تنبیه می‌کردیم، یا نرخ ارز را آزاد می‌کردیم و می‌گذاشتیم همه چیز به یک‌باره با نرخ تعدیل شده ارز، عرضه شود. البته در این صورت یک تورم شدید و یکباره را به جامعه تحمیل کرده و در واقع با این شیوه کل مردم و حتی اقشار ضعیف را با این تورم تنبیه می‌کردیم.

او اضافه می‌کند: با توجه به شرایط موجود و اینکه آستانه تحمل اجتماعی به شدت کاهش پیدا کرده است تنش‌های اقتصادی- سیاسی و اجتماعی بسیار محتمل است. بنابراین بهترین حالت آن بود که ارز را به شیوه خاص و با کنترل شدید به کالاهای اساسی اختصاص پیدا ‌کند. افزایش نرخ ارز و محدود شدن لیست مشمول ارز 4200 تومانی نه فقط بر قیمت‌ها بلکه بر تورم انتظاری جامعه هم بیش از پیش دامن می‌زند.

افقه تاثیرات شیوه کنونی را مخرب دانسته و می‌گوید: باتوجه به شرایط موجود این اتفاق‌ها که هم‌افزایی هم دارد، تاثیرش بر قیمت کالاها و قیمت‌های جدید را تا پیش از پایان شهریور نشان می‌دهد. بنابراین با بسته ارزی جدید، به نظر می‌رسد پایان تابستان با افزایش قیمت‌ها و آثار تورمی تشدید شده در راه باشد.