تولید بیش از 500 تن محصول پروبیوتیک دام، طیور و آبزیان توسط شرکت‌های دانش‌بنیان

به گزارش خبرنگار ایانا، غلامرضا صالحی جوزانی روز شنبه در نشست خبری که در محل این پژوهشگاه برگزار شد، بیان کرد: طی حدود دو دهه فعالیت پژوهشگاه 70 فناوری قابل تجاری‌سازی به‌دست‌آمده است که بخشی از آن‌ها تا ابتدای سال جاری در قالب ۳۵ قرارداد انتقال فناوری به بخش خصوصی منتقل‌شده و اثربخشی قابل‌توجهی در بخش کشاورزی داشته‌اند. برخی از فناوری‌های راه‌یافته به عرصه کشاورزی در حدود ۲۰۵ هزار هکتار از اراضی زراعی کشور استفاده‌شده‌ و سالانه بالغ‌بر 175 میلیون دلار از محل صرفه‌جویی ارزی با افزایش ارزش‌افزوده عاید کشاورزی کشور کرده‌‌اند.

وی ادامه داد: انتقال فناوری و تولید صنعتی پروبیوتیک‌های دام، طیور و آبزیان، انتقال فناوری و تولید تجاری کودهای زیستی مبتنی بر تریکودرما، تولید تجاری و سریع بیوکمپوست به‌عنوان کود آلی از پسماندهای نیشکر، کشت بافت و سالم سازی ارقام نیشکر از طریق کشت بافت، تولید بذر سالم (مینی تیوبر) سیب زمینی و تولید تجاری پایه های کشت بافتی سیب مالینگ بوده است.

صالحی جوزانی با اشاره به تجاری‌سازی دانش فنی تولید پروبیوتیک‌های بومی دام، طیور و آبزیان گفت: خوشبختانه با ایجاد و گسترش شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در این حوزه در کشور در حال حاضر واردات پروبیوتیک‌های دام، طیور و آبزیان به کشور تقریباً نزدیک به صفر شده است. در حال حاضر شرکت دانش‌بنیان همکار با پژوهشگاه بیش از 20 نوع محصول پروبیوتیک دام، طیور و آبزیان در شرکت به میزان سالانه بیش از 500 تن و به ارزش بیش از 500 میلیارد ریال تولید می‌شود که سهم قابل‌توجهی از بازار تولیدات پروبیوتیک دامی کشور را شامل می‌شود. با توجه به اثربخشی بسیار زیاد این پروبیوتیک‌ها در افزایش میزان تولید گوشت مرغ، افزایش سلامت مرغ و کاهش مصرف خوراک طیور به دلیل بهبود ضریب تبدیل، سالیانه درآمد کشاورزان به میزان حداقل 10 هزار میلیارد ریال افزایش می‌یابد و از همه مهم‌تر مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها نیز به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد که موجب تولید گوشت مرغ سالم برای مردم می‌شود.  

وی با اشاره به تولید صنعتی کود زیستی مبتنی بر قارچ تریکودرما منتقل‌شده به بخش خصوصی گفت: پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی در چند سال گذشته به دانش فنی تولید کود زیستی مبتنی بر قارچ تریکودرما رسید و این دانش فنی به شرکت بخش خصوصی منتقل شد که در حال حاضر سالانه حدود 20 هزار بسته از این کود تولید و در سطح 20 هزار هکتار مصرف می‌شود. گزارش‌ها کشاورزان نشان داده است که این محصول باعث کنترل بسیاری از عوامل بیماری‌زا  شده و منجر به افزایش عملکرد محصولات باغی و زراعی حداقل به میزان 20 درصد شده است.

رئیس پژوهشگاه بیوتکنولوژی با اشاره به. اجرای برنامه خودکفایی تولید غده بذری سیب‌زمینی عاری از ویروس گفت: پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی دانش فنی تولید ریز غده سیب‌زمینی را از طریق کشت بافت به دست آورد و زنجیره تولید بذر سالم را با ما مشارکت مراجع ذی‌صلاح و سایر مؤسسات تحقیقاتی و بخش خصوصی تکمیل نمود و دانش فنی به شرکت‌های دانش‌بنیان خصوصی منتقل شد و در حال حاضر در این زمینه خودکفا هستیم.

صالحی جوزانی افزود: هرساله پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی سالم‌سازی هسته‌های اولیه حدود 19 رقم سیب‌زمینی را تهیه و 6000 گیاه چه به‌دست‌آمده را در اختیار شرکت‌های متقاضی (حدود 22 شرکت) قرار می‌دهد. درنتیجه این زنجیره حدود 30 میلیون مینی تیوبر (ریز غده) تولید و نهایتاً کلاس‌های مختلف بذری تولید و در اختیار کشاورزان پیشرو قرار داده می‌شود. میزان صرفه‌جویی ارزی حاصل از خودکفایی در این زمینه حدود 50 میلیون دلار طی 15 سال گذشته بوده است. از طرف دیگر با گسترش استفاده از بذر سالم سیب‌زمینی ضمن جلوگیری از ورود آفات و بیماری‌های قرنطینه‌ای، علی‌رغم کاهش سطح زیر کشت سیب‌زمینی به کشور شاهد افزایش عملکرد و تولید سیب‌زمینی در کشور بوده‌ایم. سطح زیر کشت از 160 هزار هکتار به 140 هزار هکتار از 21 تن به 40 تن رسیده- هر مترمکعب آب از سه کیلو به بیش از 5 کیلوگرم رسیده است.

وی در خصوص انتقال پروتکل تولید کشت بافتی پایه‌های مالینگ سیب‌درختی گفت: میانگین تولید سیب‌درختی در هکتار در کشور حدود 20 تن در هکتار است این در حالی است که میانگین جهانی حدود 35 تا 40 تن در هکتار و در برخی کشورها تا 80 تن در هکتار هم گزارش‌شده است.

وی ادامه داد: یکی از مهم‌ترین معضلات باغات کشور استفاده از ارقام پابلند و با عملکرد پایین بوده است. یکی از مهم‌ترین عوامل افزایش تولید در باغات سیب استفاده از پایه‌های پاکوتاه کننده مثل سیب مالینگ مرتون است. با استفاده از این پایه‌ها و پیاده‌سازی اصول باغ داری علمی می‌توان میزان تولید را 2-3 برابر افزایش داد.

پژوهشگاه بیوتکنولوژی با دستیابی به دانش فنی تکثیر کشت بافتی پایه‌های مالینگ مرتون و انتقال آن با چهار شرکت خصوصی توانست استفاده از این پایه‌ها را به‌سرعت در کشور گسترش دهد و در طی چند سال حدود یک‌میلیون نهال کشت بافتی از این فناوری تهیه شد و در باغات کشور کشت شد. برآوردهای اولیه نشان از افزایش تولید در باغات اشاره‌شده به میزان حداقل دو برابری دارد. نهال‌های به‌دست‌آمده در سطح حدود 20 هزار هکتار کشت‌شده‌اند که منجر به افزایش تولید تا حدود 400 هزار تن در سال معادل 120 میلیون دلار رادارند.

صالحی جورانی با اشاره به تجاری‌سازی دانش فنی تولید سریع بیوکمپوست از پسماندهای نیشکر عنوان کرد: یکی از این همکاری‌ها توسعه مشترک دانش فنی تولید کم پوست از باگاس و سرشاخه‌های نیشکر بوده است. سالانه حدود 2.5 میلیون تن باگاس و 1.5 میلیون تن سرشاخه در صنعت نیشکر تولید می‌شود که قابلیت استفاده برای تولید فراورده‌های مختلف رادارند. خوشبختانه با شکل‌گیری دانش فنی تولید کمپوست از این پسماندها درکشت و صنعت‌های نیشکر و با استفاده از خروجی کار مشترک صورت گرفته با پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی در حال حاضر چندین هزار تن کمپوست از باگاس و سرشاخه نیشکر درکشت و صنعت‌های نیشکر تولید می‌شود که ضمن کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی ناشی از مصرف کودهای شیمیایی، ازنظر اقتصادی نیز هزینه مصرف کودهای شیمیایی در مزارع نیشکر به شکل معنی‌داری کاهش می‌یابد.

وی افزود: یکی از مشکلات مهم ارقام نیشکر سالم نبودن هسته اولیه ارقام و اختلاط ارقام باهم است که گاهی منجر به کاهش معنی‌دار عیار قند تولیدی از نیشکر و خسارت اقتصادی حداقل 5 درصدی می‌شود.  خوشبختانه با همکاری صورت گرفته موسسه تحقیقات و آموزش نیشکر با پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی طی سالیان گذشته، زیرساخت تولید کشت بافت و ایجاد هسته‌های اولیه سالم برای ارقام مختلف نیشکر ایجادشده، پروتکل تکثیر کشت بافتی و سالم‌سازی ارقام توسعه پیداکرده و در حال حاضر زنجیره ارزش و تولید هسته و قلمه اولیه سالم ارقام در صنعت نیشکر شکل‌گرفته است که ارزش اقتصادی بسیار بالایی را برای کشت و صنعت‌ها ایجاد می‌کند به‌نحوی‌که حداقل خسارت ناشی از اختلاط ارقام حداقل 5 میلیون تومان در هکتار کاهش‌یافته است که مجموعاً سالیانه می‌تواند این کاهش خسارت به میزان 6000 میلیارد ریال برسد (مجموع 120 هزار هکتار). امیدواریم با ادامه همکاری‌ها و هم‌افزایی‌ها بین شرکت توسعه نیشکر و پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی شاهد پیشرفت‌های چشمگیرتر در صنعت نیشکر کشور باشیم.

صالحی جوزانی در خصوص پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی به‌عنوان آزمایشگاه مرجع ردیابی ترا ریختگی خوراک دام وارداتی به کشور گفت: سالانه حدود 10 تا 12 میلیون تن ذرت به‌عنوان خوراک دام وارد کشور می‌شود که بخشی از آن تراریخته هست. بررسی تراریخته بودن یا نبودن و درصورتی‌که تراریخته باشد از نوع باشد یکی از موارد مهم در تأمین امنیت غذایی کشور و سلامت نهاده‌های وارداتی هست. در این راستا با توجه به تجربیات و توانمندی‌های علمی و فناورانه پژوهشگاه، خوشبختانه پژوهشگاه به‌عنوان آزمایشگاه مرجع وزارت جهاد کشاورزی فعالیت دارد و به‌منظور تسریع فرایند بررسی و ردیابی، با همکاری سایر مراکز تحقیقاتی در استان‌های مرزی نسبت به ایجاد 4 آزمایشگاه همکار در صفی‌آباد دزفول، اهواز، رشت و کرج نموده است.

وی ادامه داد: در کنار این موضوع اخیراً صادرکنندگان محصولات کشاورزی و خوراک آبزیان به خارج از کشور نیز نیاز به ارائه گواهی عدم ترا ریختگی و یا گواهی نوع ترا ریختگی دارند و لذا پژوهشگاه اقدام به بهینه‌سازی پروتکل ارزیابی و ردیابی تراریختگی در خوراک آبزیان صادراتی کرده است که با همکاری انجمن صنفی تولیدکنندگان خوراک آبزیان انجام‌شده است و انشا الله در این راستا خدمات به صادرکنندگان صورت خواهد گرفت.

دستیابی به فرمولاسیون باکتری‌های افزاینده کیفیت و ماندگاری سیلوی علوفه ذرت

رئیس پژوهشگاه بیوتکنولوژی با اشاره به سایر دستاوردهای اخیر پژوهشگاه گفت: انتقال فناوری تکثیر ریز ازدیادی خرمای مجول به بخش خصوصی،دستیابی به فرمولاسیون باکتری‌های افزاینده کیفیت و ماندگاری سیلوی علوفه ذرت ،معرفی رقم جدید لیموترش مقاوم به جاروک لیموترش که مراحل تجاری‌سازی خود را طی می‌کند،

طراحی کیت‌های تشخیص سریع نیترات، نیتریت و آمونیاک در محصولات کشاورزی و ایجاد چراگاه‌های دست کاشت با استفاده گراسهای علوفه‌ای ازجمله سایر اقدامات مهم پژوهشگاه است.

صالحی جوزانی در خصوص برنامه‌های آتی پژوهشگاه گفت: تدوین و تصویب برنامه راهبردی پژوهشگاه که در این برنامه هدف‌گذاری برافزایش دو برابری اثربخشی پژوهشگاه طی یک دوره چهار ساله است. به‌نحوی‌که این اثربخشی از 175 میلیون دلار به حدود 360 میلیون دلار و ورود به عرصه فناوری‌های پژوهشگاه از 205 هزار هکتار به بیش از 300 هزار هکتار برسد. همچنین میزان افزایش تولید/کاهش ضایعات ناشی از این فناوری‌ها به حدود 500 هزار تن در سال برسد.

وی ادامه داد: مهم‌ترین برنامه‌های جاری پژوهشگاه اجرای برنامه سالم‌سازی ارقام مهم گونه‌های باغی، تولید بذور هیبرید سبزی و صیفی از طریق دابلدهاپلوئیدی و مهندسی معکوس، اصلاح مولکولی گیاهان علوفه‌ای کم آب بر (گراس‌ها، ارزن و سورگوم)، مهندسی ژنتیک گیاهان صنعتی برای مقاومت به آفات و علف‌کش‌ها، اصلاح مولکولی گوسفند برای صفات اقتصادی، تولید اقتصادی زیست‌توده گیاهان در فضای بسته و بیوراکتورها، ریز ازدیادی ارقام مختلف خرما، تولید فراورده‌های زیستی و نانوفناورانه از قبیل پروبیوتیک‌ها، استارترهای صنایع لبنی، ریز جلبک‌ها، کودها وآفت‌کش‌های زیستی، نانو کودها و نانو سموم و نانو حسگرها است.

صالحی جوزانی در پایان گفت: برگزاری رویداد فناوری‌های نوین کشاورزی در مردادماه سال 1402، افتتاح مجتمع جدید پژوهش و فناوری پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی در سال جاری، ایجاد مراکز نوآوری جدید با مدیریت بخش خصوصی و مشارکت پژوهشگاه در ایجاد مزارع نوآوری سایر اقدامات پژوهشگاه در سال جاری است.