پایین بودن تولید مثل دام‌های سبک روستایی به دلیل شرایط تغذیه‌ای

 پیروز شاکری به خبرنگار ایانا گفت: اطلاعات و آمار خیلی دقیقی از وضعیت تولید مثل گله‌های گوسفند و بز روستایی و عشایری نداریم. ولی به‌طور عمومی دیدگاه کارشناسی این است که دام‌های ما شرایط تغذیه و مدیریت خوبی ندارند و بره‌زایی در این گله‌ها از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست.

وی توضیح داد: در حال حاضر به ازای هر ۱۰۰ راس میش در گله‌های ما ۷۰ تا ۷۵ بره به مرحله  بعد از شیرگیری می‌رسد. نژادهایی در کشورهای اروپایی وجود دارند که چهارصد درصد بره‌زایی دارند. یعنی میش‌های چندقلوزا و دوبارزایی که باعث می‌شوند به ازای هر 100 میش در طول سال 400 بره به دنیا بیاید.

وی ادامه داد: البته ما نمی‌توانیم این شرایط را در کشور خود توصیه کنیم. چند سال پیش با همین دیدگاه گوسفند نژاد رومانوف وارد کشور شد که بره‌زایی بالایی داشت اما در اثر آمیخته‌گری این نژاد با نژادهای بومی نتایج خوبی حاصل نشد.

شاکری افزود: برای دوقلوزایی و چند قلوزایی شرط داشتن ترکیب ژنتیک کافی نیست. میشی که دوقلو، سه قلو و یا دو بار در سال زایش می‌کند باید از مرتع بسیار غنی و جیره غذایی خوب بهره‌مند باشد. در غیر این صورت بره‌های متولد شده، آسیب‌پذیر خواهند بود.

وی ادامه داد: معمولاً شرایط مرتعی و تغذیه‌ای گله‌های ما به شکلی است که بخشی از این دام‌ها شیر کافی برای تغذیه بیش از یک بره تولید نمی‌کنند  و امکان تغذیه دو یا چندبره وجود ندارد. در این شرایط بره‌های ضعیف با سیستم ایمنی ناکارآمد پرورش پیدا می‌کنند. به همین دلیل توصیه ما در گله‌های بومی افزایش دوقلوزایی و دوبارزایی بدون اصلاح ساختار مدیریت و تغذیه نیست.

این مقام مسئول افزود: اصلاح نژاد ممکن است در مراکز معدود پرورش صنعتی که دام‌ها به صورت دستی و توسط خوراک‌های و شرایط خوب تغذیه می‌شوند، امکان‌پذیر باشد، ولی در شرایط حاضر تقویت دوقلوزایی بین اکثر گله‌های سبک روستایی و عشایری باعث افزایش تلفات در بره‌ها خواهد شد.

شاکری اضافه کرد: ما بدون فراهم آوردن زیرساخت‌ها نباید به دنبال افزایش دوقلو و چندقلوزایی از طریق آمیخته‌گری با نژادهای خارجی باشیم. نژادهای بومی کشور تطابق خوبی با شرایط اقلیمی دارند و باید روی بهبود عملکرد گوسفندهای بومی با توجه به امکانات و همچنین نیازهایمان کار کنیم.

وی ادامه داد: در حال حاضر تعدادی از بره‌های متولد شده با بره‌زایی نامناسب نیز به دلیل شرایط بد بهداشتی و مدیریتی تلف می‌شوند. تلاش ما بر این است که میزان بره‌زایی را به حدود 1.4 تا 1.5 در سال با افزایش دوقلوزایی و همچنین سه بار زایش طی دو سال افزایش دهیم و علاوه بر آن و با اصلاح مدیریت پرورش میزان تلفات را نیز کاهش دهیم.

شاکری بیان کرد: در حال حاضر درصد پایین بره‌زایی در گله‌های ما غیرقابل اغماض است. در شرایط حاضر که میش‌های ما امکان دوبارزایی را ندارند، توصیه و تلاش ما این است که تولید مثل در گله‌ها به شکلی برنامه‌ریزی شود که اول میش‌های نازا نداشته باشیم و ثانیا میش‌ها در هر دو سال سه زایش داشته باشند و میانگین بره‌زایی به 1.4 تا 1.5 بره به ازای هر میش در سال افزایش یابد.

وی درباره اقداماتی که لازم است برای بهبود وضعیت مدیریت و پرورش در گله‌های گوسفند و بز روستایی و عشایری انجام شود، گفت: برای اجرای تمام این برنامه‌ها در سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی دستورالعمل‌هایی فراهم شده و اقدامات ترویجی در حال انجام است.

رئیس بخش تحقیقات مدیریت پرورش و تولید مثل دام و طیور موسسه تحقیقات علوم دامی ادامه داد: گله‌های مردمی خوب در قالب سایت‌های الگویی در نظر گرفته شده‌اند و با اجرای برنامه‌های مدیریتی، تغذیه‌ای و اصلاح نژادی و نظارت بر این گله‌ها و همچنین اجرای برنامه‌های آموزشی و ترویجی در صدد افزایش عملکرد در گله‌های مردمی با امکانات موجود و شرایط کشور در قالب یک برنامه توسعه‌ای پایدار هستیم.