بزرگترین کوسه ماهی جهان در معرض خطر انقراض

علی سالارپوری در وبیناری که در بزرگداشت روز جهانی آگاهی در مورد کوسه‌ها توسط پژوهشکده آبزی پروری آب‌های جنوب کشور برگزار شد، به زیست شناسی، تهدیدات و حفاظت از کوسه کولی‌کر یا کوسه نهنگ پرداخت و گفت: کولی کر بزرگترین مهره‌دار غیر پستاندار کره زمین است که با ۶۰ میلیون سال قدمت می‌توان از آن به عنوان فسیل زنده آب‌ها یاد کرد.

وی افزود: طول عمر این ماهی ۷۰ سال و در بیشترین حالت تا ۱۰۰ سال بوده، و ابعاد بزرگ، عمر طولانی، بلوغ دیر هنگام و همچنین رشد کند دارد. بزرگترین اندازه تایید شده آن در حدود ۱۲.۵ متر طول است و این گونه 21.5 تن وزن داشته است.

سالارپوری ادامه داد: کولی‌کر سطح‌زی است و بیشتر در نواحی ساحلی کم عمق آب‌های آزاد دریاهای گرمسیری و نیمه گرمسیری مشاهده شده است. استرالیا، اندونزی، هند، مالدیو، آفریقای جنوبی، بلیز، مکزیک و جزایر گالاپاگوس بیشترین پراکنش این کوسه را در خود جای داده‌اند.

عضو هیئت علمی پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان در ارتباط با پراکنش این آبزی عظیم‌الجثه در آب‌های جنوبی کشورمان توضیح داد: بیشترین جمعیت کولی‌کر مشاهده شده، مربوط به منطقه الشاهین قطر با سرشماری ۴۲۲ مورد بوده است که ۶۳ درصد نرهای این جمعیت بالغ بوده و تنها دو ماده باردار رویت شده‌اند. این مشاهده از اهمیت ویژه برخوردار است.

وی با اتکا به تکنیک حداکثر درست نمایی، تخمین جمعیت این نوع از کوسه ماهیان را در  آب‌های خلیج فارس و دریای عمان بین ۱۲۴۳ تا ۲۸۳۴ اعلام کرد.

سالارپوری به نقش اساسی کوسه نهنگ در حفظ اکوسیستم اقیانوسی سالم اشاره کرد و گفت: این کوسه مقادیر زیادی پلانکتون، کریل و آبزی‌های کوچک مصرف می‌کند و به تعادل شبکه غذایی دریایی کمک می‌کند. کوسه نهنگ‌ها به عنوان شاخص سلامت اقیانوس‌ها به دمای آب و تغییرات کیفیت آن حساس هستند. حفاظت از کوسه نهنگ در زیستگاه آنها برای سلامت اکوسیستم اقیانوس و میراث فرهنگی بسیاری از جوامع ساحلی حیاتی است.

وی اضافه کرد: این آبزیان از صنعت توریسم در بسیاری از نقاط جهان حمایت می‌کنند و منافع اقتصادی قابل توجهی را برای جوامع محلی فراهم کرده و در بسیاری از کشورها دارای اهمیت فرهنگی هستند؛ به‌طوری که در برخی از جوامع آنها را حیوانات مقدس می‌دانند.

علی سالارپوری صید هدف و صید ضمنی این آبزی، به ویژه در بازارهای مصرف جنوب شرق آسیا، شکارچیان طبیعی -که به‌ویژه نوزادان این کوسه را تهدید می‌کنند-، برخورد با شناورها، اکوتوریسم کنترل نشده و در نظر نگرفتن حساسیت‌های این کوسه ماهی در مواجهه با توریسم، آلودگی‌های نفتی و غیرنفتی و تغییرات اقلیمی را از تهدیدات مهم بقای کولی‌کر دانست.

 وی گفت: بسیاری از کشورها پروتکل‌های حفاظتی از کولی‌کر را در دستور کار خود قرار داده‌اند. این ماهی در لیست کنوانسیون بین‌المللی تجارت گونه‌های جانوری و گیاهی وحشی در حال انقراض ، (CITES) مرکز علوم دریایی و ساحلی (CCMS)  و همچنین لیست قرمز اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارد.

این عضو هیئت علمی پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان  با تاکید بر نقش این ماهی در جذب گردشگر، گفت: بر اساس مطالعات، این گونه سالانه ۱۰۰ هزار نفر در دنیا را به‌عنوان توریست دریایی به خود جذب می‌کند. در حالی که  متوسط هزینه نگهداری از آن ۳۵۰ دلار آمریکا است، متوسط ارزش هر کولی‌کر در استرالیا ۲۸۲ هزار دلار استرالیا تخمین زده می‌شود.

وی با تاکید بر اهمیت حفاظت از کولی‌کر پیشنهاد کرد: با تشخیص مسیرهای مهاجرت و زیستگاه‌های حیاتی و همچنین روش‌های مخرب صید و سایر تهدیدات برای کولی‌کر از صید و تجارت غیرقانونی اعضای بدن کوسه ماهیان، از جمله این گونه با ارزش جلوگیری و با آموزش و معرفی اهمیت  کولی‌کر برای جامعه صیادی از این گونه با ارزش مراقبت شود.

 وی همچنین با اشاره به عدم بازدارندگی کافی قوانین حامی آبزیان، لزوم به‌روزرسانی قوانین مرتبط با حفاظت از منابع آبزی را با اهمیت توصیف کرد .