پایداری صنعت شیلات ایران؛ مورد حمایت سازمان توسعه صنعتی ملل متحد

به گزارش خبرنگار ایانا، مریم جوان شهرکی در همایش ماهیگیری مسئولانه با تمرکز بر زنجیره ارزش آبزیان گفت: به عنوان نماینده سازمان توسعه صنعتی ملل متحد (یونیدو) تعهد راسخ این سازمان بر حمایت از دولت جمهوری اسلامی ایران در دستیابی به اهداف توسعه صنعتی فراگیر و پایدار، به ویژه در حوزه در حال گسترش صنعت شیلات، را اعلام می کنم. پایداری در هر صنعت متضمن پذیرش مسئولیت در قبال جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی، و زیست محیطی است.

وی افزود: سازمان یونیدو، به عنوان یک کارگزاری تخصصی سازمان ملل متحد با بیش از شش دهه تجربه فعالیت در ایران، با دولت و ذینفعان کشور جهت بهبود پایداری، بهره‌وری، و دسترسی به بازار جهانی در بخش‌های صنعتی هدف، همکاری می‌کند. 

جوان شهرکی ادامه داد: ایران، با بیش از 2 هزار و 400 کیلومتر خط ساحلی و اکوسیستم غنی دریایی، امکان بالقوه بسیار زیادی برای توسعه اقتصاد دریامحور پررونق و پیشبرد صنعت شیلات در راستای سیاست‌های کلی توسعه دریا محور، برنامه هفتم توسعه ملی، و سند جامع 10 ساله امنیت غذا و تغذیه را در اختیار دارد و سازمان یونیدو آینده‌ای سرشار از دستاوردهای بی‌سابقه را برای این صنعت متصور است.

نماینده یونیدو در ایران بیان کرد: صنعت شیلات جهانی، با تولید تقریبی 151 میلیارد دلار در تجارت بین‌المللی و حمایت از معیشت بیش از 600 میلیون نفر، نقشی اساسی در اقتصاد جهانی ایفا می‌کند. 

وی افزود: صنعت شیلات ایران، با صادرات به ارزش 605 میلیون دلار و ایجاد اشتغال مستقیم برای حدود 250 هزار نفر در سال 2022 میلادی، بر این مفهوم دلالت دارد. با وجود این، این صنعت امکان بالقوه رشد بیشتری را برای دستیابی به هدف افزایش تولید تا 6/2 میلیون تُن در ده سال آینده و سهم مشارکت در تولید ناخالص داخلی کشور، همچنین ارتقای سرانه مصرف ماهی دارد. 

جوان شهرکی ادامه داد: زنجیره ارزش تون ماهیان، در رأس این همایش، به صورت جهانی از اهمیت فراوانی برخوردار است و به صورت چشمگیری در امنیت غذایی و تغذیه، رشد اقتصادی، درآمدزایی، اشتغال، و درآمدهای ارزی مشارکت می‌کند. در ایران، تون ماهیان و صید آن‌ها از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. 

چالش های جامعه صیادی 

 وی افزود: در این راستا، استان سیستان و بلوچستان در جنوب شرق کشور، مشارکت‌کننده‌ای راهبردی در این صنعت محسوب می‌شود. این استان با تأمین بیش از 60 درصد صید ماهی تون ایران، نقشی حیاتی در اقتصاد جامعه صیادی محلی، همچنین جامعه صیادی در سراسر کشور دارد. شهرستان چابهار که در مسیر میان اقیانوس هند و دریای عمان قرار دارد، سهم قابل توجهی در توسعه بهره‌برداری تون ماهیان دارد. شرایط طبیعی بسیار خوب، مانند دما، سطح شوری، و آلودگی کم آب، در کنار مناطق صید خوب، سکونت ماهی‌های قابل فروش از جمله ماهی تون یِلوفین (گیدر) را در این منطقه فراهم کرده است.

نماینده سازمان توسعه صنعتی ملل متحد به چالش‌های صنعت ماهیگیری تو ماهیان در این منطقه اشاره کرد و ادامه داد:  صید در چابهار عمدتاً به صورت کنسرو تون ماهی، فرآوری شده و به فروش می‌رسد که ارزش بازار آن بسیار پایین است. این امر، بر عدم بهره‌برداری کامل از منابع ارزشمند دلالت دارد که به دلیل ظرفیت نامناسب مدیریت کیفیت، از دست دادن بیشتر ارزش و محصول در زنجیره تأمین را متحمل می‌شود.

وی افزود:  علاوه بر آن، روش سنتی صید گوشگیر که در صید 90 درصد ماهی تون یِلوفین (گیدر) سهم دارد، به دلیل صید جانبی گونه‌های غیرهدف و سایر منابع دریایی، همچنین آسیب فیزیکی به تون ماهیان که به کاهش ارزش تجاری آن‌ها می‌انجامد، منجر به نگرانی‌هایی در مبحث پایداری شده است.

جوان شهرکی بیان کرد:  سازمان یونیدو، با درک این چالش‌ها در 2017 میلادی با حمایت مالی دولت ژاپن، همکاری با سازمان شیلات ایران به منظور اجرای مجموعه طرح‌هایی با هدف بهبود پایداری زنجیره ارزش ماهی تون یِلوفین (گیدر) در چابهار را آغاز کرد. تلاش‌های مشترک ما ارتقای دسترسی به بازارهای جهانی، توانمندسازی ماهیگیران محلی، حمایت از شیوه‌های ماهیگیری پایدار، حفاظت از منابع دریایی، و تغییر چشم‌انداز این حوزه را هدف قرار می‌دهد.

وی محورهای طرح کنونی سازمان یونیدو و سازمان شیلات ایران، که در 2021 میلادی آغاز شد را کمک به تقویت مهارت مدیریت کیفیت پس از صید در زنجیره ارزش ماهی تون یِلوفین (گیدر)، مشاوره در خصوص بهبود دسترسی به بازار و تنوع محصولات جهت ارزش افزوده بیشتر محصولات ماهی تون یِلوفین (گیدر)، و حمایت از توسعه یک اکوسیستم برای ارتقای زنجیره ارزش فراگیر و پایدار تون ماهیان و صنعت شیلات در چابهار اعلام کرد.

جوان شهرکی افزود: تخصص و تجربه یونیدو در حمایت از صنعت شیلات به فراتر از ایران تعمیم پیدا می کند و این سازمان طرح‌هایی را با موفقیت در کشورهایی مانند مالدیو، کامبوج، سودان جنوبی، و اندونزی اجرا کرده است. این دستاوردها، رویکرد فرابخشی و متناسب یونیدو را به ارائه راه‌حل‌های پایدار و فراگیر در بخش شیلات جهانی به نمایش می‌گذارد. 

نماینده این سازمان بین المللی در ایران در این بستر، از دولت ایران، به ویژه وزارت جهاد کشاورزی و سازمان شیلات ایران، دعوت کرد با مشارکت دیرینه در قالب طرح‌های کشاورزی و شیلات، همچنین در طیف گسترده‌ای از قابلیت‌های این سازمان شامل انتقال فناوری و نوآوری، توسعه زنجیره ارزش، توانمندسازی تولیدکنندگان در مقیاس کوچک، تقویت پایداری زیست‌محیطی، ارتقای مدیریت منابع و اقتصاد چرخشی، انطباق و تاب‌آوری مقابل تغییرات اقلیمی، تقویت چهارچوب‌های سیاست‌گذاری و نظارتی، توسعه و اجرای سیاست‌گذاری، و توسعه ظرفیت نهادهای نظارتی، مستحکم‌تر نمایند. 

وی خاطرنشان کرد: به منظور دستیابی به این اهداف، ذینفعان مختلف، از جمله جامعه بین‌الملل، بخش خصوصی، و کارگزاری‌های حوزه توسعه را به همکاری و حمایت مالی تشویق و بر اهمیت فرایند‌های اداری کارآمد و دسترسی به داده و آمار، به عنوان ارکان تعیین‌کننده برای همکاری مؤثر، جهت گسترش طرح‌های مشترک تأکید می‌کند.