کارخانه‌های گیاهی مصرف آب را تا 90 درصد کاهش می‌دهند/ کشاورزی بهره‌ور در مسیر تولید تجاری

 به گزارش خبرنگار ایانا، در شرایط کنونی که ایران  با  چالش‌هایی در زمینه تغییر اقلیم، ناترازی انرژی و کمبود آب  روبه‌رو شده است، رویکرد برنامه‌ریزی ها و پژوهش‌های بخش کشاورزی در جهت بکارگیری اقدامات نوآورانه و استفاده از الگوهای نوین و مدرن که دارای مزیت بهره وری آب و انرژی هستند ضروری است.

 کارخانه گیاهی (پلنت فکتوری) از جمله الگوهای نوین و مدرن و درحال توسعه‌ای است که امروزه در بسیاری از کشورهای پیشرفته برای تولید محصول، مورد بهره‌برداری قرار می گیرد.

 خوشبختانه در ایران نیز بخش دانشگاه و تحقیقات در حرکتی همسو، موفق به بومی سازی این فناوری و دانش فنی مربوط به کارخانه گیاهی شده‌، و جایگاه ایران را بین بین 10 کشور اول دنیا در این زمینه تثبیت کرده اند.

مدیرکل دفتر امور گلخانه ها، گیاهان زینتی و قارچ خوراکی وزارت جهاد کشاورزی در این ارتباط به خبرنگار ایانا گفت: تعداد محدودی پروژه کارخانه گیاهی در سطوح کوچک و بیشتر با هدف تحقیقات، درکشور به اجرا درآمده و به بهره برداری رسیده است.

الهام فتاحی فر صرفه جویی در مصرف آب، کاهش مصرف سموم، بهینه سازی تولید و همچنین ارتقای کمی و کیفی محصولات را از جمله مزایای این شیوه تولید محصولات کشاورزی برشمرد و گفت: در راستای برنامه امنیت غذایی کشور، در برنامه هفتم پیشرفت ضمن توجه به توسعه کشت‌های گلخانه‌ای و افزایش تولیدات گلخانه‌ای، پروژه‌های کارخانه گیاهی  نیز در دستور کار برنامه‌های آتی معاونت امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفته است.

 وی ابراز امیدواری کرد که در سال آینده و سنوات پیش رو پروژه‌هایی در این خصوص با مشارکت بخش خصوصی و شرکت‌های دانش بنیان درکشور اجرا شده، و به بهره برداری برسند.

افزایش بهره‌وری کشاورزی

فتاحی‌فر با بیان این که کارخانه‌های گیاهی نوعی محیط بسته و ایزوله با روش کشت عمودی و طبقاتی، برای تولید انواعی از گیاهان در تمام فصول سال هستند گفت: درکارخانه‌های گیاهی به دلیل قابلیت کنترل و بهینه‌سازی مصرف آب، حجم آب مصرفی به طرز چشمگیری کاهش می یابد. بعلاوه در این سیستم آب مصرفی به جای خروج و رها شدن در طبیعت، جمع آوری و بازیافت شده و مجددا در فرآیند  تولید مورد استفاده قرار می گیرد که این امر  نیز منجر به کاهش مصرف آب می شود.

وی ادامه داد: در کارخانه گیاهی  نور، دما، رطوبت، غلظت دی اکسید کربن‌، مصرف آب و مواد مغذی با دقتی بالا کنترل شده، و مصرف کودها  و سموم کاملا بهینه سازی می شود که می‌تواند نقش موثری درارتقای کمی و کیفی محصولات کشاورزی داشته باشد.

مدیرکل دفتر امور گلخانه ها، گیاهان زینتی و قارچ خوراکی بیان کرد: در کارخانه‌های گیاهی علاوه بر انواع سبزیجات برگی  مانند کاهو، ریحان‌، سوپر سبزی‌ها از جمله سویس چارد، بیبی اسفناج، می توان محصولات دیگری همچون توت فرنگی، گل های خوراکی مانند لادن، بنفشه و ...، ترب و تربچه،  گیاهان دارویی و  نشاء  را نیز تولید کرد.

 کارخانه‌های گیاهی در مسیر تولید تجاری

فتاحی‌فر تصریح کرد: در ایران این تکنولوژی بسیار جدید و نو است و در حال حاضر فقط در استان تهران و البرز نمونه‌هایی از کارخانه‌های گیاهی در سطوح کوچک و اخیرا نیز یک واحد کانتینری سیار و هوشمند آن با مشارکت شرکت دانش بنیان مستقر در پارک علم و فناوری دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران و نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در سطح تجاری افتتاح و به بهره برداری رسیده است.

وی ادامه داد: در حال حاضر سرمایه گذارانی که متقاضی اجرای کارخانه گیاهی در مقیاس بزرگ هستند شناسایی شده اند که با طی مراحل قانونی و حمایت های لازم، خواهند توانست طرحهای موفقی را در این زمینه عملیاتی کنند.

مدیرکل دفتر امور گلخانه ها، گیاهان زینتی و قارچ خوراکی  با بیان اینکه به طور کلی هزینه راه اندازی و جاری یک واحد کارخانه گیاهی اصولی و استاندارد نسبت به روشهایی همچون گلخانه و کشتهای سنتی بالاتر است خاطرنشان کرد: نکته مهمی که موجب ایجاد تفاوت بین کارخانه گیاهی و سایر روش های متداول تولید شده و باعث برتری این شیوه از نظر عرضه محصول، درآمد، عملکرد در واحد سطح، بهره وری نهاده‌های تولید شامل زمین، آب، کود و سم می‌شود، امکان تولید محصول فارغ از شرایط اقلیمی و درتمام طول سال، و کاهش دوره رشد محصولات است.

وی ادامه داد: همچنین  با توجه به این که 1000 مترمربع پلنت فکتوری حدودا معادل یک هکتار زمین است، افزایش چندین برابری محصول یکی از مزایای بسیار مهم این روش تولید است.

فتاحی‌فر افزایش ماندگاری محصولات، تولید محصول سالم و عاری از مواد شیمیایی و ... . نرخ بازگشت سرمایه بیشتر نسبت به سایر روش های تولید درکارخانه گیاهی در صورت بازاریابی صحیح و طراحی اصولی این سیستم را از دیگر مزایای کارخانه‌های گیاهی قلمداد کرد.

وی توضیح داد:هرچند احداث کارخانه گیاهی مانند گلخانه به سرمایه گذاری اولیه نسبتا بالایی نیاز دارد، اما دوره بازگشت سرمایه آن کوتاه است و در مدت زمان کمتری به مرحله  سودآوری می رسد. زیرا تراکم  کشت گیاهی در کارخانه گیاهی به مراتب بسیار بالاتر است و به دلیل استفاده از طول موج های نوری مناسب، دوره رشد طبیعی گیاه  کوتاه تر شده و محصول زودتر برداشت می‌شود؛ و محصول تولید شده درکارخانه گیاهی به دلیل مصرف بهینه کود و سم، از کیفیت بالاتری برخوردار است.

فتاحی فر گفت: درخصوص هزینه و قیمت عرضه، محصولات کارخانه گیاهی به سبب کیفیت بالاتر و نیز هزینه سرمایه گذاری اولیه بالا، در مقایسه با کشت فضای باز از قیمت بالاتری برخوردارند. در این روش، مصرف سموم شیمیایی اعم از قارچ کش ها، آفتکش ها وعلف کش ها، به دلیل شرایط کاملا ایزوله و کنترل شده، کاهش یافته، و حتی حذف می شود.همچنین مصرف کودهای تخصصی، بسیار هدفمند و اصولی مورد استفاده قرار می گیرند و به دلیل بازچرخان آب، مصرف آب تا 90 درصد در این سیستم کشت کاهش می یابد.

ضوابط فنی و اجرایی تولید در کارخانه گیاهی تدوین می‌شود

مدیرکل دفتر امور گلخانه ها، گیاهان زینتی و قارچ خوراکی  با اشاره به جدید بودن فن‌آوری کارخانه گیاهی در ایران در حال حاضر، ورود بخش تحقیقات و دانشگاه نسبت به بررسی های فنی و اقتصادی و محصولات دارای مزیت در این سیستم کشت را، برای ایجادامکان توسعه این فناوری بصورت گسترده در کشور ضروری قلمداد کرد.

وی گفت: در همین راستا  معاونت باغبانی و دفتر امور گلخانه ها، گیاهان زینتی و قارچ خوراکی در سال‌جاری ضمن تشکیل کارگروه فنی و برنامه ریزی کارخانه گیاهی، متشکل از نمایندگان بخش تحقیقات، دانشگاه، بخش خصوصی و اجرا، و برگزاری اولین جلسه کارگروه مذکور، تهیه و تدوین پیش نویس «ضوابط فنی و اجرایی تولید در کارخانه گیاهی»  را در دستور کار قرار داد که پس از نهایی شدن، توسط معاونت امور باغبانی به سازمان جهادکشاورزی استانها و سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی کشور، جهت  اجرا ابلاغ خواهد شد.

خبرنگار: شبنم مسعودی