حذف ۱۴ آفت‌کش پرخطر از چرخه مصرف

به گزارش خبرنگار ایانا، سه‌شنبه ۲۱ اسفندماه در سازمان حفظ نباتات کشور نشست خبری با حضور مریم جلیلی‌مقدم، رئیس سازمان حفظ نباتات، حمید یدایی، معاون مدیر کل دفتر پیش آگاهی آفات سازمان حفظ نباتات کشور و سعید معین، مدیر مبارزه با آفات کل کشور در سازمان حفظ نباتات برگزار شد. 

مریم جلیلی‌مقدم، رئیس سازمان حفظ نباتات در نشست خبری امروز اظهار داشت: در حوزه کنترل آفات، علاوه بر تأمین آفت‌کش‌ها، برنامه‌های موثری در زمینه کنترل بیولوژیک طراحی کرده‌ایم. همچنین تغییر ساختار در سازمان حفظ نباتات را اجرا کردیم و معاونت کنترل بیولوژیک را ذیل مدیریت دفتر آفت‌کش‌ها تعریف کردیم. همچنین، در تلاش هستیم این معاونت را ارتقا داده و برای توسعه این حوزه، نیروهای متخصص جذب کنیم.

وی با تأکید بر نکته خط قرمز ما سلامت جامعه و حفظ محیط زیست است، گفت: در هیات نظارت بر سموم که متشکل از نمایندگانی از وزارت بهداشت، پزشکی قانونی، سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مؤسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی، سازمان دامپزشکی و سایر نهادهای مرتبط است؛ تمامی آفت‌کش‌ها با حساسیت و دقت بالا بررسی می‌شوند. این آفت‌کش‌ها باید آزمایش‌های مربوط به سلامت انسان، حفظ منابع آبی، تأثیر بر آبزیان، گرده‌افشان‌ها و زنبور عسل را طی کنند تا مجوز ثبت دریافت کنند.

وی با اشاره به اقدامات انجام‌شده در این زمینه گفت: در سال جاری ۱۴ آفت‌کش پرخطر را از چرخه مصرف حذف کردیم و اجازه واردات آن‌ها را نخواهیم داد.

جلیلی‌مقدم از همکاری بین سازمان حفظ نباتات و سازمان ملی استاندارد برای کنترل کیفیت آفت‌کش‌های پرمصرف بیان کرد: از دی‌ماه ۱۴۰۳ استانداردسازی این آفت‌کش‌ها اجباری شده است. هدف ما این است که تمامی آفت‌کش‌های مورد استفاده کشاورزان تحت استانداردهای اجباری قرار گیرند و با نظارت دوگانه کنترل شوند.

رئیس سازمان حفظ نباتات درخصوص تعاملات بین‌المللی این سازمان گفت: خوشبختانه در زمینه صادرات، واردات و ترانزیت محصولات کشاورزی، توانستیم تعاملات خوبی با سایر کشورها برقرار کنیم. تفاهم‌نامه‌هایی با ازبکستان، مجارستان و اندونزی امضا کردیم و یک تفاهم‌نامه سه‌جانبه نیز با فیلیپین منعقد شده است. همچنین، مذاکرات با ویتنام در حال نهایی شدن است تا یادداشت تفاهم همکاری بین دو کشور امضا شود.

وی افزود: این تفاهم‌نامه‌ها به‌منظور تبادل اطلاعات، رعایت موازین قرنطینه‌ای و تسهیل تجارت محصولات کشاورزی است. یکی از مسائل مهم در تجارت بین‌المللی این محصولات، مدیریت آفات، بیماری‌های گیاهی و رعایت اصول قرنطینه‌ای است.

جلیلی مقدم درباره توسعه سیستم تبادل آنلاین اسناد و مدارک قرنطینه‌ای با روسیه توضیح داد: با بسیاری از کشورها، از جمله روسیه، سیستم تبادل آنلاین اسناد و مدارک قرنطینه‌ای راه‌اندازی کردیم. در صورت نهایی شدن این سیستم بسیاری از تأخیرها در ارسال کالا و مدارک برطرف شده و روند تجارت سریع‌تر و آسان‌تر خواهد شد.

وی در پاسخ به تأثیر عملکرد سازمان حفظ نباتات در کنترل سموم و آفات بر تولیدات کشاورزی، به آمار سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO) اشاره کرد و گفت: طبق گزارش FAO، در صورت عدم کنترل آفات و بیماری‌ها، بین ۳۰ تا ۴۰ درصد خسارت به محصولات گیاهی وارد می‌شود. این میزان خسارت بسته به نوع محصول، ممکن است کمتر یا بیشتر باشد. بنابراین، اقداماتی که انجام شده، نقش مهمی در کاهش این خسارت‌ها داشته است.

رئیس سازمان حفظ نباتات در مورد حذف ۱۴ آفت‌کش پرخطر از چرخه مصرف کشور گفت: حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد آفت‌کش‌های مصرفی در کشور تولید داخل هستند، اما بیش از ۹۵ درصد مواد اولیه آن‌ها از خارج وارد می‌شود. هنگامی که ورود یک سم ممنوع می‌شود، هم ماده اولیه آن برای تولید داخلی و هم نوع آماده‌مصرف آن از چرخه خارج خواهد شد. این فرآیند دو الی سه سال زمان می‌برد تا یک آفت‌کش به‌طور کامل حذف شود.

وی با تأکید بر اهمیت جایگزینی آفت‌کش‌های پرخطر افزود: ما عضو پروتکل‌های بین‌المللی هستیم و حذف این آفت‌کش‌ها یک تلاش جهانی است. هر ساله آفت‌کش‌ها بررسی می‌شوند و آن‌هایی که ریسک بالایی دارند، در لیست پرخطر قرار می‌گیرند. کشورهایی که قصد تجارت محصولات کشاورزی را دارند، باید طبق قوانین و عناوین لیست رفتار کنند و آفت‌کش‌های پرخطر را طبق یک برنامه از چرخه مصرف خود حذف کنند.

جلیلی‌مقدم درباره مقدار سموم پرخطر در کشور اظهار داشت: در حال حاضر، تنها ۱۲ درصد از سموم مصرفی جزو سموم پرخطر محسوب می‌شوند و بقیه در دسته کم‌خطر یا متوسط خطر قرار دارند. برخی از این سموم پرخطر برای آفات خاصی مانند جوندگان و موش‌کش‌ها ضروری هستند. سازمان حفظ نباتات به دنبال جایگزینی ترکیبات کم‌خطر برای این آفت‌ها است.

وی ادامه داد: همواره برنامه‌ای داریم که به ازای حذف یک سم، حداقل دو یا سه سم جایگزین که سمی‌تر و کم‌خطرتر هستند، به چرخه مصرف اضافه شوند تا کشاورزان دچار مشکل نشوند.

رئیس سازمان حفظ نباتات کشور درباره منابع مالی و حمایت دولت برای مبارزه با آفات گفت: یکی از چالش‌های جدی که نه‌تنها ایران، بلکه سایر کشورها نیز با آن مواجه هستند تغییرات اقلیمی است. این تغییرات باعث می‌شود که رفتار بیولوژیک آفات دگرگون شود، برخی آفات جدید ظاهر و برخی دیگر، گیاهان جدید را به‌عنوان میزبان انتخاب کنند. ضروری است که دستورالعمل‌های کنترلی به‌روزرسانی شوند.

 جلیلی‌مقدم درخصوص افزایش اعتبارات سازمان توضیح داد: بحث اعتبارات برای مبارزه با آفات و بیماری‌های گیاهی کاملاً ضروری است. در سال گذشته با طغیان بسیاری از آفات مواجه بودیم و قطعاً اعتبار و بودجه‌ای که در اختیار داشتیم، به‌تنهایی برای مدیریت این بحران‌ها کافی نبود. به همین دلیل، از سازمان مدیریت بحران و سایر مراجع کمک گرفتیم تا بخشی از این خسارت‌ها را جبران کنیم. واقعاً لازم است که اعتبارات سازمان حفظ نباتات به شکل قوی‌تری دیده شود تا بتوانیم هم با تغییر الگوی رفتاری آفات و هم با آفات نوظهور مقابله کنیم.

وی درمورد تهدیدهای آفات جدید اضافه کرد: در ابتدای سال، سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO) هشداری به ما ارسال کرد مبنی بر اینکه ممکن است در بهمن‌ماه با حمله ملخ صحرایی مواجه شویم. از همان زمان این تهدید را جدی گرفتیم و تمامی ادوات، تجهیزات و سموم موردنیاز را برای مقابله با حمله احتمالی ملخ‌ها آماده کردیم. خوشبختانه تاکنون چنین حمله‌ای نداشتیم، اما همچنان گوش‌به‌زنگ هستیم. پایش‌ها و ردیابی‌ها به‌صورت روزانه انجام می‌شود تا در صورت بروز هرگونه تهدید، غافلگیر نشویم.

رئیس سازمان حفظ نباتات کشور خاطرنشان کرد: با استفاده از مدل‌های پیش‌آگاهی، پیش‌بینی شده که احتمال خسارت ناشی از زنگ زرد در استان‌های فارس و لرستان وجود دارد. اطلاع‌رسانی‌های لازم به استان‌ها انجام شده و ضروری است که تمامی کارشناسان حفظ نباتات در این مناطق بسیار هوشیار باشند و عملیات ردیابی را به‌طور مستمر انجام دهند تا بتوانیم به‌موقع این بیماری را کنترل کنیم.

وی درباره نتایج تحقیق از واردات سموم پرخطر گفت: این پرونده در سال گذشته جمع‌بندی و به مجلس ارائه شد. اطلاعات بیشتری از روند ادامه این موضوع ندارم، اما تا جایی که مطلع هستم، تفحص به پایان رسیده و نتایج آن ارائه شده است.

جلیلی مقدم دررابطه بااینکه یکی از چالش‌های مهم صنعت آفت‌کش‌ها سهمیه‌بندی ناعادلانه است، بیان کرد: متأسفانه سهمیه‌بندی‌ای که در صنعت آفت‌کش‌ها تحمیل شده، نه‌تنها سازمان حفظ نباتات، بلکه کشاورزان را نیز با مشکلات جدی مواجه کرده است. این سهمیه‌بندی باعث شده که برخی شرکت‌ها بدون در نظر گرفتن کیفیت محصول، سهم خود را در بازار به فروش برسانند. درنتیجه هر کالایی که موجود باشد امکان فروش پیدا می‌کند. این وضعیت نیازمند اصلاحات جدی است تا آسیب‌های ناشی از آن کاهش یابد.

وی در رابطه با نگرانی‌های مطرح‌شده درباره سلامت محصولات کشاورزی و میزان باقی‌مانده آفت‌کش‌ها، ادامه داد: پایش‌های گسترده‌ای توسط وزارت بهداشت و سازمان حفظ نباتات به‌ویژه در دو سال اخیر انجام شده است. با همکاری سازمان‌های مختلف، حدود ۱۸ هزار نمونه محصولات کشاورزی مورد بررسی دقیق و به‌روزرسانی قرار گرفته‌اند.

نتایج این بررسی‌ها نشان می‌دهد که میزان باقیمانده آفت‌کش‌ها در محصولات کشاورزی ایران در حد قابل قبول است.

وی اضافه کرد: هیچ کشوری نمی‌تواند ادعای سلامت ۱۰۰ درصدی محصولات کشاورزی خود را داشته باشد؛ اما در ایران تلاش‌های گسترده‌ای برای کاهش ریسک آلودگی محصولات صورت گرفته است. یکی از اقدامات مهم، جلوگیری از ورود آفت‌کش‌های پرخطر به سمت روش‌های کنترل بیولوژیک و پرتودهی است که به کاهش میزان باقیمانده آفت‌کش‌ها کمک می‌کند.

رئیس سازمان حفظ نباتات کشور درمورد استانداردهای بین‌المللی در صادرات محصولات کشاورزی گفت: کشورهای مقصد صادراتی ایران، به‌ویژه کشورهایی که مقررات سخت‌گیرانه‌ای در حوزه ایمنی غذایی دارند، نظارت شدیدی بر سلامت محصولات وارداتی اعمال می‌کنند. خوشبختانه گزارش‌های عدم تطابق در ایران بسیار محدود بوده و تاکنون هیچ گزارشی از برگشت محصولات صادراتی کشور به دلیل باقیمانده آفت‌کش‌ها نداشتیم.

وی یادآور شد: این موضوع نشان‌دهنده رعایت استانداردهای سلامت در تولیدات کشاورزی ایران است و سازمان حفظ نباتات همچنان به برنامه‌های نظارتی و بهبود روش‌های کنترل آفات ادامه خواهد داد.

خبرنگار: فاطمه‌سادات توفیقی

عکاس: مجتبی گودرزی کیا