جلوگیری از نابودی بقایای گیاهی با خاک ورزی حفاظتی

به گزارش خبرنگار ایانا از  خوزستان، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان با بیان این که بقایای گیاهی بخشی از عملکرد است که بهره‌بردار برای تولید آن متحمل هزینه شده است، افزود: حفظ بقایای گیاهی مزایای بسیاری دارد که از جمله آن می‌توان به تاثیر مثبت بر کیفیت خاک (میزان موادآلی، نفوذ‌پذیری خاک، موجودات زنده، عناصر مغذی)، افزایش محصول، حفظ رطوبت، تعدیل درجه حرارت خاک و جلوگیری از فرسایش خاک اشاره کرد.

حبیبی اصل افزود: بقایای گیاهی مهمترین و بیشترین نقش را در حاصل‌خیزی و بهره‌وری خاک به عهده داشته و ۷۰ درصد مواد آلی خاک از بقایای گیاهی تشکیل می‌شود.

وی با بیان این که کشاورزان کاه و کلش بعد از برداشت غلات را برای تعلیف دام و با فروش، از مزرعه خارج می‌کنند، ادامه داد: در مواردی به‌منظور تسهیل در آماده‌سازی زمین برای کشت بعدی و یا به بهانه مبارزه با آفات و بیماری‌ها، بقایای گیاهی را به‌عنوان مواد مزاحم می‌­سوزانند و به این ترتیب از برگشت مقدار قابل توجهی مواد آلی به خاک ممانعت کرده و باعث کاهش حاصلخیزی خاک می‌­شوند. در حالی‌­که در کشورهای پیشرفته برای بهبود وضعیت فیزیکی و حاصلخیزی خاک، تمامی کاه و کلش حاصل از برداشت با کمباین را بعد از جدا کردن دانه به زمین بر می‌گردانند.

حبیبی اصل ادامه داد: سوزاندن بقایای گیاهی یک رویه اشتباه بین کشاورزان بوده و اثرات منفی بسیاری روی خاک و محیط زیست دارد.

وی سوزاندن بقایای گیاهی را عاملی برای نابودی مواد آلی خاک، آسیب رساندن به طبیعت و محیط زیست و نابودی میلیون‌ها موجود زنده در خاک اعلام کرد و افزود: سوزاندن بقایای گیاهی منجر به آزاد شدن باقی مانده سموم شیمیایی و آلودگی هوا شده و علاوه بر آن بسیاری از بیماری‌های گیاهی مثل زنگ‌ها که هوازاد  هستند و یا بلک چف (Black Chaff) (بیماری که روی سنبله گندم ظاهر می‌شود) که بذر زاد بوده در بقایای گیاهی باقی نمی‌مانند لذا سوزاندن بقایای گیاهی تاثیری در کاهش این‌گونه بیماری‌ها در سال بعد ندارد.

حبیبی اصل انجام عملیات خاک‌ورزی حفاظتی را راهکاری مناسب برای مدیریت بقایای گیاهی دانست و اضافه کرد: خاک‌ورزی حفاظتی روشی برای انجام عملیات تهیه بستر بذر است که در آن سعی می‌شود حداقل ۳۰ درصد از بقایای حاصل از کشت قبلی بر روی زمین باقی گذاشته شود.

وی با بیان که در صورتی که بعد از برداشت محصول،  بقایای گیاهی انبوه که برای زراعت محصول بعدی مزاحمت ایجاد نماید را می‌‌وان از کاه اضافه‌ی خارج شده از کمباین از زمین جمع آوری کرد، گفت: کلش و ساقه‌های ریشه‌دار باید روی زمین باقی بمانند، نکته‌ای که در مدیریت بقایا به منظور تسریع در پوسیدن بقایا توصیه می‌شود، این است که قبل از مخلوط کردن آنها با خاک، ۵۰ کیلوگرم اوره در سطح یک هکتار پاشیده شده و سپس عملیات خاک ورزی را انجام داد.

وی به چند روش خاک‌ورزی حفاظتی مناسب منطقه جنوب و مرکز خوزستان با استفاده از ادوات موجود اشاره کرد و افزود: از جمله این روش‌ها می‌توان به تهیه زمین با دو یا سه بار دیسک، گاوآهن قلمی و دیسک، چیزل پیلر، گاوآهن دوار یا رتیواتور، ماشین خاک‌ورز نواری، بی‌خاک‌ورزی و بی‌خاک‌ورزی روی پشته‌های دائم اشاره کرد.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان با بیان این مطلب که تمامی روش‌های تهیه زمین و کاشت، در رطوبت مناسب خاک‌ورزی (گاورو) انجام می‌شود، گفت: برای کاشت بذر، توصیه می‌شود که از خطی‌کار- کودکار (ترجیحاً جوی پشته کار) به جای روش‌های بذرپاشی استفاده شود.

حبیبی اصل بیان کرد: استفاده از روش‌های کاشت جوی و پشته‌ای، باعث کاهش میزان مصرف بذر و کود حتی تا ۵۰ درصد، کاهش احتمال خوابیدگی محصول در صورت وقوع طوفان، جلوگیری از خفگی گیاه در زمان بارندگی‌های شدید، مدیریت بهتر مزرعه در زمان داشت و کاهش مصرف آب تا ۳۰ درصد می شود.