همخونی در گله‌های گوسفند خوزستان سه برابر حد مجاز

به گزارش ایانا به نقل از روابط عمومی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، بهاره طاهری دزفولی، عضو هیأت علمی بخش تحقیقات علوم دامی مرکز، در وبینار آموزشی "برآورد پارامترهای ژنتیکی، همخونی و مدیریت اصلاح‌نژاد در گله‌های گوسفند استان خوزستان" که روز ۱۲ اسفند برگزار شد، به تشریح چالش‌ها و راهکارهای علمی برای کاهش همخونی در گله‌های گوسفند پرداخت.

طاهری دزفولی در این وبینار که با حضور کارشناسان و بهره‌برداران دامپروری استان برگزار شد، اظهار کرد: «همخونی در گله‌های گوسفند یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که به ویژه در سیستم‌های غیرمتمرکز روستایی و عشایری استان خوزستان مشاهده می‌شود. این پدیده می‌تواند منجر به کاهش تنوع ژنتیکی، افزایش ناهنجاری‌های ژنتیکی، کاهش عملکرد تولید و تولیدمثل، و افزایش تلفات در گله شود.»

نتایج پروژه تحقیقاتی: همخونی سه برابر حد مجاز

وی با اشاره به نتایج یک پروژه تحقیقاتی که در سطح استان خوزستان انجام شده است، افزود: «بر اساس این پژوهش، متوسط اندازه مؤثر گله‌ها ۳۵ رأس و میزان همخونی ۳ درصد در هر نسل برآورد شده است.

این میزان همخونی سه برابر حد مجاز توصیه شده توسط سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) است که حداقل اندازه مؤثر ۵۰ رأس و حداکثر همخونی ۱ درصد در هر نسل را برای گله‌ها پیشنهاد می‌کند.»

چالش‌های سیستم‌های غیرمتمرکز پرورش گوسفند در خوزستان

عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات خوزستان با بیان اینکه استان خوزستان با دارا بودن گوسفندان نژاد عربی و لری-بختیاری، یکی از قطب‌های مهم پرورش دام در کشور است، تصریح کرد: «متأسفانه در سیستم‌های غیرمتمرکز روستایی و عشایری، دامداران اغلب از تعداد معدودی قوچ و حتی قوچ‌های متولد شده در گله خود استفاده می‌کنند. این موضوع باعث افزایش همخونی و کاهش عملکرد گله شده است.»

توصیه‌های کلیدی برای کاهش همخونی

طاهری دزفولی در ادامه به ارائه راهکارهای عملی برای کاهش همخونی و بهبود مدیریت گله‌ها پرداخت و گفت: «ساده‌ترین راهکار، خرید قوچ از گله‌های دیگر است تا از افزایش همخونی جلوگیری شود. همچنین، قوچ‌ها نباید برای مدت طولانی در گله مورد استفاده قرار گیرند و بهتر است هر دو سال یک بار تعویض یا مبادله شوند.»

وی افزود: «در صورت عدم امکان خرید قوچ، دامداران یک روستا یا طایفه می‌توانند قوچ‌های گله خود را با یکدیگر معاوضه کنند.

علاوه بر این، اجرای طرح جفت‌گیری چرخشی سازمان‌یافته بین گله‌های مختلف می‌تواند به طور مؤثری از افزایش همخونی جلوگیری کند. در این طرح، هر گله از قوچ‌های گله‌های دیگر استفاده می‌کند و قوچ‌های متولد شده در هر گله هرگز به عنوان نر مولد در همان گله استفاده نمی‌شوند.»

پیامدهای مثبت کاهش همخونی

طاهری دزفولی با تأکید بر اهمیت کاهش همخونی در گله‌ها، خاطرنشان کرد: «رعایت این توصیه‌ها می‌تواند از بروز نواقص ژنتیکی، کاهش عملکرد تولید و تولیدمثل، و افزایش تلفات در گله جلوگیری کند. همچنین، مقاومت در برابر بیماری‌ها و زنده‌مانی بره‌ها افزایش می‌یابد. بهبود عملکرد گله نه تنها باعث افزایش سودآوری دامداران می‌شود، بلکه به بهبود شرایط اقتصادی آن‌ها نیز کمک می‌کند.»

آموزش‌های تخصصی در دسترس بهره‌برداران

وی در پایان گفت: «این وبینار آموزشی به عنوان بخشی از برنامه‌های ترویجی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، در سامانه شاک (شبکه آموزش کشاورزی) نیز در دسترس بهره‌برداران و کارشناسان قرار گرفته است. امیدواریم با اجرای این راهکارها، شاهد بهبود مدیریت گله‌های گوسفند و افزایش بهره‌وری در استان خوزستان باشیم.»