عدم تناسب اعتبارات آبخیزداری با قانون برنامه ششم توسعه/قرار داشتن یک هزار و ۲۵۰ شهر در حوضه سیل‌خیز کشور

به گزارش خبرنگار ایانا در استان سمنان، ابوطالب قزلسفلو در حاشیه جلسه شورای اداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان به خبرنگاران اظهار کرد: طرح‌های آبخیزداری در ۲۵ درصد مناطق سیل‌خیز کشور اجرا شده و هدف اصلی آن زمینه‌سازی برای مهار سیلاب و رواناب و کنترل خسارت است.

وی افزود: امسال از محل اعتبارات تملک دارایی و محرومیت‌زدایی ۲ هزار و ۲۵۰ میلیارد تومان برای اجرای طرح‌های آبخیزداری در نظر گرفته شد و جذب این اعتبارات با اهتمام ویژه دنبال می‌شود.

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور تصریح کرد: طرح‌های آبخیزداری به دلیل فراهم آوردن شرایط کاهش سرعت رواناب نقشی مهم در افزایش نفوذ رواناب به درون سفره‌های آب زیرزمینی و در نتیجه تقویت آبخوان‌ها دارد و نیاز است به آبخیزداری نگاه ویژه شود.

قزلسفلو ادامه داد: کنترل رسوب و جلوگیری از ورود رسوب به سدها و خسارت به سرمایه ملی، افزایش تولیدات کشاورزی، اشتغال‌زایی و بهبود معیشت ساکنان حوضه آبخیز از دیگر مزایای اجرای عملیات آبخیزداری است.

وی بیان کرد: با توجه به اهمیت اجرای طرح‌های آبخیزداری در زمینه‌های مختلف مانند مدیریت سیلاب و تقویت سفره آب‌های زیرزمینی ۳۰ هزار میلیارد تومان اعتبار از سوی دولت برای این بخش در نظر گرفته شد که جذب اعتبارات با تشکیل قرارگاه جهادی و همکاری دستگاه‌های مرتبط دنبال می‌شود.

قزلسفلو با تأکید بر این‌که دستگاه‌های اجرایی بسیاری از اجرای پروژه‌های آبخیزداری نفع می‌برند، اظهار کرد: با وجود نقش مهمی که وقوع سیل در فرسایش خاک دارد، اما در مجموع سیلاب خسارت زیادی به عرصه‌های جنگلی و مرتعی نمی‌زند. این در حالی است که وقوع سیل‌های شدید، به زیرساخت‌های شهری، روستایی و جاده‌ای آسیب‌هایی جدی وارد می‌کند؛ به نحوی که وقوع سیل شدید منجر به تخریب پل‌ها، جاده‌ها، شبکه‌های آب‌رسانی، شبکه‌های فاضلاب، کانال‌های آبیاری، زمین‌های کشاورزی، مساکن شهری و روستایی، تیرها و خطوط انتقال برق، تجهیزات مخابراتی و تأسیسات شهرداری‌ها می‌شود و هزینه سنگینی را روی دوش دستگاه‌های مختلف می‌گذارد؛ بنابراین اجرای پروژه‌های آبخیزداری یک کار زیربنایی محسوب می‌شود و به نفع تمام دستگاه‌های اجرایی است.

وی در ادامه تأکید کرد: با توجه به هزینه‌های سنگینی که وقوع سیل در ایران به همراه دارد، تخصیص اعتبارات مناسب برای اجرای پروژه‌های آبخیزداری عملاً نوعی سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود، نه صرف هزینه؛ زیرا مدیریت سیلاب با توسعه آبخیزداری در ایران می‌تواند ضمن کاهش خسارات جانی ناشی از وقوع سیل، از آسیب‌های مالی فراوان از جمله خسارت دیدن زیرساخت‌ها و تجهیزات دولتی و منازل شهروندان جلوگیری کند.

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری گفت: در ۲۵ درصد مناطق سیل‌خیز کشور طرح‌های آبخیزداری اجرا شده و ۷۵ درصد باقیمانده است.

قزلسفلو ادامه داد: یک هزار و ۲۵۰ شهر به مساحت ۴۰ میلیون هکتار در حوضه سیل‌خیز قرار دارند و اجرای طرح‌های آبخیزداری موجب کاهش خسارت سیل می‌شود.

وی بیان کرد: برای ۱۲ میلیون هکتار از وسعت مناطق سیل‌خیز طرح‌های مطالعاتی انجام شده و در ۶ تا هفت میلیون هکتار از این حوضه کار اجرایی انجام شده است.

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری یادآور شد: بخشی از خسارت ناشی از سیل به دلیل تجاوز به حریم رودخانه و ساخت‌وساز غیرمجاز در حریم رودخانه است.

قزلسفلو گفت: توجه به هشدارهای هواشناسی، همراهی و همکاری دستگاه‌های اجرایی مرتبط، لازمه کاهش خسارت سیل و اجرای طرح‌های آبخیزداری است.

وی با تأکید بر لزوم تخصیص بودجه مناسب برای توسعه فعالیت‌های آبخیزداری در ایران گفت: هم‌اکنون سازمان منابع طبیعی به اندازه 40 هزار میلیارد تومان پروژه آبخیزداری مطالعه شده و آماده اجرا در دست دارد که حدود 17 تا 18 میلیون هکتار از حوضه‌های آبخیز کشور را پوشش می‌دهد. برخی از این پروژه‌ها در اطراف شهرها و برخی دیگر خارج از محیط‌های شهری تعریف‌شده‌اند، اما اولویت اجرای ما با پروژه‌های مربوط به بالادست کانون‌های جمعیتی است.

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب سازمان منابع طبیعی ادامه داد: در سال 1401 تنها 2 هزار میلیارد تومان اعتبار برای اجرای پروژه‌های آبخیزداری به سازمان منابع طبیعی تخصیص داده شده است و اگر اعتبارات ما افزایش پیدا کند، قطعاً سرعت ما در اجرای طرح‌های آبخیزداری نیز بیشتر می‌شود؛ به نحوی که اکنون ما سالیانه به‌طور متوسط حدود یک‌میلیون هکتار عملیات آبخیزداری انجام می‌دهیم و این در حالی است که در قانون برنامه ششم توسعه پیش‌بینی‌شده که ما باید در طول اجرای این برنامه (از 1396 تا 1400) مجموعاً 10 میلیون هکتار عملیات آبخیزداری اجرا شود.

قزلسفلو در ادامه تأکید کرد: از ابتدای سال 96 تا امروز ما مجموعاً در سطح 5 میلیون و 300 هزار هکتار پروژه آبخیزداری اجرا کرده‌ایم و در پایان امسال به حدود 7 میلیون هکتار می‌رسیم. این یعنی با وجود این‌که اجرای قانون برنامه ششم توسعه یک سال هم تمدید شده است، ولی ما در طول اجرای این برنامه تنها توانسته‌ایم که به میزان حدود 70 درصد مساحت تعریف‌شده در قانون، فعالیت آبخیزداری انجام دهیم. علت اصلی عقب‌ماندگی ما از قانون برنامه ششم در اجرای پروژه‌های آبخیزداری نیز کمبود اعتبارات بوده است.

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری گفت: با توجه به پوشش گیاهی، تغییرات اقلیمی، تغییرات الگوی بارش، از دهه ۸۰ به بعد شدت بارش در کشور افزایش پیدا کرد و ایران چهارمین کشور جهان در زمینه سیل‌خیزی است.

قزلسفلو بیان کرد: اجرای طرح‌های آبخیزداری و مدیریت حوضه آبخیز راهکار کنترل سیلاب و اعمال مدیریت جامع حوضه آبخیز در کشور یک ضرورت است و باید مورد توجه قرار بگیرد.

وی اضافه کرد: به‌طور میانگین ۷۰ درصد بارش‌ها تبخیر و ۳۰ درصد بارش‌ها به‌صورت آب‌های سطحی و زیرزمینی قابل استحصال می‌شود.

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری گفت: لایحه اعمال مدیریت جامع حوضه آبخیز در کمیسیون‌های زیربنایی در دست بررسی است و با تصویب و قانونی شدن این لایحه، اعتبارات جهش خوبی خواهد داشت.

قزلسفلو ادامه داد: تصویب لایحه مدیریت جامع حوضه آبخیز اثربخشی اعتبارات به کاهش خسارت سیلاب و تقویت سفره‌های آب‌ زیرزمینی کمک می‌کند.

وی بیان کرد: ۱۲۵ میلیون هکتار از وسعت آبخیز کشور نیازمند طرح‌های آبخیزداری است که در ۴۰ میلیون هکتار مطالعه انجام شده و تأمین اعتبار نقشی مهم در تکمیل طرح‌های مطالعاتی و اجرای طرح‌های آبخیزداری دارد.