«بابا آب داد»؛ درسی که شاید اشتباه یادمان دادند

به گزارش خبرنگار ایانا در سمنان، با نگاهی به اعداد و ارقام مربوط به بارش‌های سالانه در کشور از 10 سال گذشته تا امسال، حتماً به عمق فاجعه پی خواهید برد. بارش‌های حدود 250 میلی‌متری، در سال آبی گذشته (سال آبی 1402-1401) حتی به حدود 200 میلی‌متر هم رسید و به نوعی  این سال آبی سومین سالی بود که ایران در آن با خشکسالی پنجه افکند؛ اما این خشکسالی امان از زمین تشنه بریده و عمق چاه‌های آب را مضاعف کرده است. شرایطی که در استان سمنان با میانگین کمتر از 120 میلی‌متر بارش سالانه، بحرانی‌تر به نظر می‌رسد و این در حالی است که میانگین بارش‌های سالانه در دنیا کمی بیش از 850 میلی‌متر است.

سال خشک به روایت آمار

سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰2(اول مهر 1401تا ۳۱ شهریور سال ۱۴۰2) به‌جز یک دوره بارش مقطعی در بهار امسال، سالی خشک و کم باران بود و هرچند بارش‌های سال آبی گذشته به نسبت سال بسیار خشک پیش از آن افزایش اندک 4.4 درصدی را تجربه کرد، اما درمجموع بارندگی‌های آن در مقایسه با میانگین بلندمدت بسیار نامساعد بود.

این در حالی است که بررسی آمارهای مربوط به تغییرات دمای هوا نیز از تغییرات قابل‌توجه در این حوزه حکایت دارد به‌گونه‌ای که متوسط دمای کشور در سال آبی گذشته نسبت به دوره زمانی بلندمدت حدود یک درجه افزایش داشته است.

طبق آمارهای هواشناسی، حداکثر تغییرات دما نسبت به بلندمدت، در استان کهگیلویه و بویراحمد با ۱.۹ درجه افزایش و استان ایلام به ۱.۷ درجه رشد تعلق داشته است. در قعر جدول تغییرات دمای هوا نیز استان‌های گلستان و خراسان شمالی با افزایش ۰.۴ درصدی قرار دارند.

این تغییرات در حالی است که هرگونه نوسان پایدار دمای هوا در یک منطقه می‌تواند زمینه‌ساز تغییرات شدید و گسترده اقلیمی و آبی باشد.

در همین رابطه، ابوالفضل خادمی، کارشناس حوزه اقلیم‌شناسی می‌گوید: افزایش ۰.۱ درجه‌ای دما روی همه مسائلی که فکر می‌کنید، اعم از بهره‌وری کشاورزی، فرسایش خاک، تغییرات مدل بارش و سایر موارد مهم اثرگذار است.‌

به عقیده این کارشناس اقلیم‌شناسی، تغییر اقلیم به‌معنای این نیست که ما باید فعالیت‌های صنعتی و کشاورزی خود را تعطیل کنیم بلکه باید برای مدیریت آثار این تغییرات و تلاش برای کند شدن روند آن تلاش کنیم.‌

دو روایت از افول بارندگی

اطلاعات و داده‌های مؤسسه تحقیقات آب وزارت نیرو نشان می‌دهد در سال آبی گذشته (۱۴۰2-1401) میانگین بارش‌های جوی کشور در مقایسه با میانگین بارش‌های بلندمدت کشور (۵۴ ساله) 14 درصد کاهش پیدا کرده و مجموع حجم بارش‌های کشور از میانگین ۲۴۹.۳ میلی‌متر در دوره ۵۴ ساله به کمی بیش از 210 میلی‌متر در سال آبی گذشته رسیده است.

این تغییر به‌معنای کاهش ورودی حدود 20 میلیارد مترمکعب آب به منابع آبی کشور است. البته همزمان با آمارهای مؤسسه تحقیقات آب وزارت نیرو، در روایتی دیگر آمارهای سازمان هواشناسی از کاهش حدود 20 درصدی بارندگی سال آبی گذشته نسبت به متوسط بلندمدت حکایت دارد که بیانگر شرایط نامساعدتری است.

فارغ از اختلافات آماری این دو مرجع، در سال آبی گذشته، بخش اعظمی از حوزه‌های آبی ۹ گانه کشور ازجمله، حوضه آبریز کرخه، مرزی غرب، سفیدرود بزرگ، دریاچه نمک، زهره و جراحی، هامون هیرمند، سرخی و سایر مناطق، کاهش ۲۵ تا ۵۰ میلی‌متری بارش‌های جوی را تجربه کردند.

براساس آمارها، در سال آبی گذشته، ۲۳ استان کمتر از میانگین بلندمدت و ۵ استان در حد نرمال باران دریافت کرده‌اند و این خشکسالی در نیمه شرقی کشور بسیار بیشتر به چشم آمد.

 درمجموع، با نگاهی به شرایط بارندگی در ۵۴ سال گذشته، سال آبی ۱۴۰2- 1401 در بین 10 سال دارای کمترین میزان بارندگی رده‌بندی می‌شود.

با درنظر گرفتن ضریب نفوذ و رواناب از میزان بارندگی کشور، کاهش 14 درصدی میزان بارندگی نسبت به بلندمدت سبب شده است شاهد کاهش ورودی آب به میزان حدود 20 میلیارد مترمکعب به منابع آبی کشور باشیم. اما آیا صرفه‌جویی در مصرف آب برای مصارف بهداشتی، شرب و نیازهای خانگی که سهمی کمتر از 9 درصدی از مجموع مصرف آب در کشور را دارد؛ دردی هم از بی‌آبی کشور دوا می‌کند؟ آیا بهتر نیست برای بیش از 1.1 میلیارد مترمکعب آب مصرفی بخش کشاورزی با کمتر از 50 درصد راندمان نسخه «مدیریت مصرف و صرفه‌جویی» بپیچند؟

شاید شما هم از آن دسته از افرادی هستید که دائماً این پرسش‌ها در ذهنتان تکرار شده و همین باعث شده باشد که خیلی به فکر صرفه‌جویی در مصرف آب نباشید اما اگر بدانید که بخش بسیار کمی از آب استحصالی سالانه قابلیت مصارف خانگی و شرب را داشته و بقیه آب استحصالی را آب‌های خام و کم کیفیت برای مصرف بهداشتی و خانگی تشکیل می‌دهد حتماً به فکر حفاظت از این ثروت و هدیه خدادادی برای روز مبادا خواهید افتاد.

«بابا آب داد»؛ البته اگر‌ آبی مانده باشد

بدون آب زندگی سخت نیست، غیرممکن است؛ پس باید مراقب این زندگی‌بخش پاک و گوارا باشیم. شاید آن زمان که درس «بابا آب داد» را در کلاس اول می‌آموختیم؛ باید نحوه مصرف درست آب را هم به ما یاد می‌دادند.

شاید هم کسی فکرش را نمی‌کرد که تغییر سبک زندگی و به‌اصطلاح «ماشینی شدن» ما تا به این حد در رفتارمان تأثیر بگذارد. شاید خود ما هم گمان نمی‌بردیم امروز همه خاطرات و پندهای مادربزرگ‌‌ها و پدربزرگ‌هایمان از یادمان برود و همیشه با تأثیر از جمله «بابا آب داد» فکر کنیم که آب به‌اندازه کافی هست.

اما واقعیت امروز ما این‌گونه نیست؛ واقعیت این است که رفتارمان هم همراه با اقلیم کشورمان تغییر پیداکرده و زندگی «پرزرق‌ و برق» امروز، جای سادگی و نوع‌دوستی و آینده دوستی سال‌های گذشته را گرفته است.

قسم به تمام آب‌های روان

یاد قدیم‌ها به خیر آن زمان که نه از هیاهوی زندگی تجملاتی امروز خبری بود و نه از کم‌آبی و استرس جیره‌بندی آب. هر چه بود، آن قدیم‌ها که پدران و مادران ما درس «بابا آب‌ داد» هنوز به کتابشان نیامده بود؛ در قبال همنوعانشان در آن زمان و آینده، مسئولانه‌تر رفتار می‌کردند. شاید درس پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌هایمان بیشتر درس زندگی بود تا درس کتاب‌هایمان.

«مادر جون» من (مادربزرگ مادری‌ام) همیشه مابین حرف‌هایش از این می‌گوید که قبل‌تر‌ها یعنی زمانی که کودک بود و نوجوان، زندگی با این روزها خیلی فرق داشت. گاهی وقتی‌ که از کارهای خانه شکایت می‌کنم و خسته می‌شوم، با لبخندی می‌گوید: تو که کاری نمی‌کنی! همه‌ چیز در فریزر آماده است. رختت را که ماشین می‌شوید. یک‌قدم می‌روی آب هست.

من هم در پاسخ می‌گویم: «مشکلات زندگی این روزها خیلی بیشتره مادر جون» اما واقعاً وقتی پای قصه زندگی مادر جون می‌نشینم و با آب‌ و تاب از روزهایی تعریف می‌کند که همه دور تا دور یک حیاط اتاق داشتند و باید برای آشپزی به زیرزمین می‌رفتند، برای سرویس بهداشتی به حیاط و برای حمام به حمام عمومی؛ فکر می‌کردم زندگی این روزهای ما چیزی شبیه خاله‌بازی بود برای زنان و مردان آن روزها که یخ حوض می‌شکستند و آب گرم می‌کردند و رخت می‌شستند.

شاید هم برای همین بود که قدر همه‌ چیز را بهتر می‌دانستند. آبی که باید در داخل آب‌انبار پر می‌شد و یکی از مردان، شب تا صبح صبر می‌کرد تا از جوی کنار خانه آب رد شود تا او داخل آب‌انبار را پر کند. نمی‌توانست به‌راحتی به روی زمین بریزد و اسراف شود.

اما این لوله‌کشی‌هایی که زندگی‌مان را راحت‌تر کرده، گویا ما را نامهربان‌تر هم کرد و قدر آب را بی‌قدر‌تر.

قدیم‌ها فقط آب نبود که منزلت بیشتری داشت. کسی نان دور نمی‌انداخت، کسی میوه نیم‌خورده را رها نمی‌کرد و شاید برای همین حرمت‌ها بود که انسان‌ها هم حرمت بیشتری داشتند. نان همیشه در فرهنگ ما متبرک است آن‌ قدر که گاهی قدیمی‌تر‌ها وقتی می‌خواهند قسم بخورند به نان اشاره می‌کنند و می‌گویند: به همین برکت! آب هم برای ما مقدس است. مهریه بانوی اول اسلام است و وسیله‌ای برای طهارت و پاکی. بله آب به چشم بزرگ‌ترهایمان «روشنایی» است.

کمبود آب جدی است؛ باور کنیم

سرانه مصرف آب شرب در کشورمان بالا است. این را اکثر کارشناسان حوزه آب می‌گویند. آنها که عقیده دارند اگر امروز کمبود آب شرب را جدی نگیریم و به آن باور نداشته باشیم؛ فردا فرزندانمان در پی کمی آب «کاسه چه کنم؛ چه کنم» به دست می‌گیرند.

وقتی از کارشناسان آب بپرسید که کدام رفتارهای خود را باید اصلاح کنیم تا در مصرف آب صرفه‌جویی کرده باشیم؛ شاید پاسخ آنها به نظرتان «شُرشُر» دوش حمام به مدت طولانی بر فرق سرتان فرود آید و با خودتان فکر کنید که از اساس باید رفتارتان را در قبال مصرف این مایه حیات تغییر دهید.

یکی از همین موارد وقتی است که به حمام می‌رویم احتمالاً برای شما هم پیش‌ آمده که وقتی دوش آب روی سرتان سمفونی اجرا می‌کند؛ انگار فکرتان باز می‌شود و برای آینده چند 10 ساله خودتان هم برنامه‌ریزی می‌کنید.

موضوعی که محمدحسین تجلی کارشناس امور آب شرکت آب و فاضلاب سمنان به آن اشاره می‌کند و می‌گوید؛ استحمام غیراصولی و باز گذاشتن دوش آب در زمان استحمام، یکی از عوامل مهم افزایش سرانه مصرف آب شرب در کشور ماست.

انگار ما از مدرنیته فقط مصرف بی‌رویه و اسراف را یاد گرفتیم. یاد حرف مادرم افتادم که می‌گفت؛ مادر جون وقتی من بچه بودم، مرا به حمام می‌برد و همیشه یک تشت بزرگ را آب می‌کرد و مرا می‌نشاند و سر صبر با کاسه‌ای از آن تشت روی بدنم و سرم آب می‌ریخت و می‌شست.

من که یادم نیست از چه موقع دیگر خبری از آن تشت نبود اما به‌ هر حال حالا مدت‌ها است که دوش کنار حمام از اول تا آخر باز است. چند روز قبل وقتی از کنار سد رد شدیم و وضع واقعی آب را دیدم، تصمیم گرفتم که به پسرم یاد بدهم حمام‌های مدرن گاهی خیلی بی‌رحمانه آب را هدر می‌دهد. دوش آب هر چند کار شست‌وشوی ما را راحت کرد اما شاید صدای «شُرشُر» دوش حمام نه سمفونی زیبا که آژیر خطری است که هر روز صدای آن در رثای کم‌آبی بلند و بلندتر می‌شود.

این کارشناس امور آب ادامه می‌دهد: باید آبی که بی‌رویه از دوش به زمین می‌ریزد، کنترل شود و فقط در مرحله آخر حمام و آن‌هم خیلی کوتاه دوش را باز کنیم.

تجلی با بیان اینکه مصرف استاندارد روزانه برای استحمام 43 لیتر معادل زمان باز ماندن دوش به مدت 5 دقیقه است خاطرنشان می‌کند که مصرف آب در استحمام بیشتر شهروندان، بسیار بیش از این مقدار است و برای این مهم کافی است هر فرد یک‌ بار از آغاز باز شدن شیر آب در حمام تا پایان آن، زمان گرفته و امتحان کند.

وی با اشاره به اینکه باز ماندن شیر آب هنگام استحمام می‌تواند تا 20 درصد مصرف سرانه روزانه آب برای هر نفر را افزایش دهد می‌افزاید: اگر می‌خواهید ببینید در هر دوش گرفتن چقدر آب هدر می‌دهید یک تشت زیر دوش بگذارید و خودتان با چشمان خودتان ببینید چند بار یک تشت بزرگ پر می‌شود و بعد هم خالی می‌شود.

با خودم فکر کردم که اگر همه با چشم خود ببینند که برای یک دوش گرفتن ساده در تابستان چقدر آب آشامیدنی را هدر می‌دهند و با یک تغییر کوچک در نحوه استحمام، چقدر می‌توانند در مصرف آب صرفه‌جویی کنند؛ هرگز از باز بودن مداوم دوش آب به احساس آرامش نمی‌رسند و آرامش واقعی را در کاهش مصرف این مایه حیات و ذخیره آن برای آیندگان می‌جویند. کمبود آب یک شوخی نیست آن را باور داشته باشیم.

بی‌آبی شوخی نیست

شیر آب را باز می‌کنیم و میوه‌ها را یکی‌ یکی زیر شیر آب می‌شوییم. بعد همان‌طور که آب، باز است، به سراغ سبزی‌ها می‌رویم و آنها را می‌آوریم و می‌شوییم. برای هر کار کوچکی مدت‌ها شیر آب، باز است و بدترین حالت این است که ما هم خودمان کار خطایی می‌کنیم و هم فرزندانمان چنین رفتاری را می‌بینند و برایشان عادی می‌شود.

این هم یکی دیگر از نکات مهمی بود که تجلی درباره چرایی مصرف بالای آب از سوی برخی مشترکان مطرح می‌کند.

وی معتقد است که رعایت برخی نکات کوچک که کم‌کم به عادت تبدیل می‌شود؛ می‌تواند به کاهش تا 40 درصدی مصرف آب بینجامد.

حالا که با خود فکر می‌کنم می‌بینم شاید لازم باشد کمی در فنون کدبانوگری‌مان تجدیدنظر کنیم. از مادران و مادربزرگ‌هایمان یاد بگیریم. مادر من همیشه حتی وقتی در حال شستن برنج است، شیر آب را چند بار باز و بسته می‌کند کاری که من کمتر انجام می‌دهم.

الان که فکرش را می‌کنم، مادرم همیشه میوه و سبزی را اول خیس و کاملاً پاک می‌کند و بعد زیر آب شیر می‌گیرد و می‌شوید اما من از همان اول آن را زیر شیر آب با فشار زیاد می‌شویم و ناخودآگاه آب بیشتری هدر می‌دهم. روش کار من در آشپزخانه مثل خیلی از خانم‌ها بدون توجه به لزوم مصرف صحیح آب انجام می‌شود. بی‌آبی جدی است، ما هم باید آن را جدی بگیریم.

فشار آب برای خم شدن کمر آینده؛ و این جارو‌های فراموش‌شده...

پدر همسرم بازنشسته تأمین اجتماعی است. خیلی خونگرم و خوش‌تعریف است؛ اما بعضی مواقع هم با آن‌چنان حسرتی از خاطرات گذشته‌اش برایمان حرف می‌زند که تلخی آن کام همه را تلخ می‌کند.

بابا روح‌الله (پدر همسرم) می‌گوید: یکی از بزرگ‌ترین حسرت‌های زندگی‌ام این است که چرا به یکی که هر روز می‌دیدیم دارد آب را هدر می‌دهد؛ تذکر ندادم. شاید همین یک تذکر من باعث می‌شد مسیر زندگی این خانواده مُسرف عوض شود.

او تعریف می‌کند: هر روز صبح وقتی از خانه به سمت محل کار در حرکت بودم؛ بدترین صحنه‌های زندگی‌ام را می‌دیدم. سرایدار فلان جا شلنگ به دست با فشار آب در حال تمیز کردن حیاط و راندن برگ‌ها به باغچه‌ها بود. گاهی هم که با فشار آب فرش و موکت و زیرانداز و حتی زیرپایی پیکان قدیمی‌اش را هم می‌شست. خدا می‌داند که چقدر آب را همین فرد و خانواده‌اش به‌تنهایی هدر داده‌اند. ای‌کاش همان موقع به آنها تذکر می‌دادم. شاید هم از این ترسیدم که وقتی از رفتار آنها شکایت کنم با لحنی حق‌ به‌ جانب بگویند که آب چاه است و به تو مربوط نمی‌شود و از این حرف‌ها.

بابا روح‌الله راست می‌گوید؛ هیچ‌کدام از ما جدی نگرفته‌ایم که وقتی کشوری با کمبود آب روبه‌رو است آب چاه‌های آن‌ هم مهم است.

قدیم‌ها که خانه‌های ویلایی زیاد بود و هنوز آپارتمان‌نشین نشده بودیم، بیشتر بعد از ظهر‌ها مادرم حیاط را جارو می‌کرد و بعد برای آن‌که کمی رطوبت هم به فضا بیاید با یک آبپاش کل حیاط را آبپاشی می‌کرد؛ یعنی تمام حیاط ما با یک آبپاش تمیز می‌شد اما امروز بیشتر افراد با فشار آب حیاطشان را تمیز می‌کنند.

باید دوباره فرهنگ‌سازی کنیم تا حیاط خانه‌مان را ابتدا جارو بزنیم و تمیز کنیم بعد در نهایت با حداقل آب آن را آبپاشی کرده و لذت ببریم. بی‌آبی جدی است، آن را شوخی نگیریم، باور کنیم.

گلستان در خانه

‌دیگر وقت آن است که دل از گیاهان پُر آب‌بر کنده و به فکر یک گلستان با نیاز آبی کم در خانه باشیم.

به اعتقاد کارشناس امور آب شرکت آب و فاضلاب سمنان، نه‌ تنها نوع گیاهانی که قرار است خانه ما را سبز و گلستان کنند؛ در آب مصرفی خانوار ما و سرانه مصرف آب هر یک از اعضای خانواده مهم است بلکه حتی زمان آب دادن به باغچه‌ها می‌تواند در صرفه‌جویی مؤثر باشد.

باز هم قدیم‌ها و قدیمی‌ها را داریم فراموش می‌کنیم. یادم می‌آید بچه که بودم مادرم ساعت را برای یک ساعت پس از غروب آفتاب کوک می‌کرد تا گرمای آفتاب، همه آب را بخار نکند اگر هم یادش می‌رفت؛ صبح اول وقت، قبل از آنکه آفتاب بالا بیاید سری به باغچه داخل حیاط می‌زد تا گیاهانش را آبیاری کند اما امروز ما با اینکه خانه‌هایمان آپارتمانی و مصرف آب برای گیاهان خانگی، به همان گلدان‌هایمان در داخل خانه و راه‌پله و شاید هم حیاط آپارتمان خلاصه شد؛ هنوز نمی‌دانیم که آب دادن به گیاهان زبان‌بسته هم وقت و ساعتی دارد.

هنوز نمی‌دانیم که آب زندگی‌بخش ما مثل همه موجوداتی است که دارند زندگی می‌کنند و قطره‌قطره آبی که هدر می‌دهیم؛ در واقع تهدیدی برای زندگی است.

لطفاً مرا بشویید؛ اما در کارواش

تا به‌ حال در مورد کارهایی که بیشتر مخصوص خانم‌ها است صحبت کردیم اما نوبتی هم که باشد نوبت آقای خانه است. شستن خودرو در حیاط هر قدر هم که با صرفه‌جویی مالی همراه باشد، آب زیادی مصرف می‌کند. کارواش‌های تخصصی می‌توانند به سبب داشتن وسایل مخصوص با مصرف آب کمتر خودرو را تمیز کنند.

کمی هم وسواس نسبت به تمیزی خودرو را کنار بگذارید و گاهی با یک دستمال و یک بطری آب شیشه‌هایش را تمیز کنید. یادم می‌آید یکی از شهرداران سابق در سمنان راننده‌ای داشت که همیشه خدا یک دستمال نم‌دار دستش بود و نمی‌گذاشت گَرد روی ماشینش بنشیند و دقت عجیبش برای تمیز نگاه‌داشتن ماشین، نُقل محافل ما خبرنگارها در برنامه‌هایی شده بود که قرار بود شهردار در آن حضور پیدا کند.

الآن که به آن روزها فکر می‌کنم؛ می‌بینم راهکار چندان بدی هم نبود؛ با کمترین مصرف آب، خودروی اداره را همیشه تروتمیز نگاه می‌داشت.

نه‌ تنها کارشناس امور آب شرکت آبفای سمنان، بلکه همه کارشناسان و دلسوزان حوزه آب و محیط‌زیست بر این باورند که شستن خودرو در حیاط هرقدر هم که با صرفه‌جویی مالی همراه باشد؛ سبب مصرف آب زیادی می‌شود. کارواش‌های تخصصی به دلیل استفاده از وسایل مخصوص می‌توانند با مصرف آب کمتر، خودرو را تمیز کنند. بقیه‌اش هم که کار یک دستمال ساده نم‌دار و احیاناً یک بطری آب است تا تعداد مراجعات به کارواش‌ها هم کاهش یابد. کم‌کم باید باور کنیم که آینده آبی سختی در پیش داریم.

کولر بدون سایه‌بان

تجلی ایجاد سایه‌بان و سایه کردن بالای کولرهای آبی را یکی دیگر از راهکارهای کاهش مصرف آب در تابستان عنوان کرده و می‌گوید: این‌ راهکارهای بسیار ساده و پیش‌پاافتاده در کنار برخی نکات ساده دیگر مانند استفاده از شیرهای کاهنده مصرف آب و نصب سرشیر آب‌فشان روی شیر آب آشپزخانه و بسیاری از کارهای آسان و کم‌هزینه می‌تواند به کاهش مصرف آب کمک کند. فقط کافی است که بخواهیم. فقط کافی است تا روش‌مان را تغییر دهیم. فقط کافی است باور کنیم که آب نیست؛ به همین سادگی.

پیشنهادهای مطرح‌ شده در این گزارش تنها بخشی از کارهایی بود که ما می‌توانیم برای صرفه‌جویی در مصرف آب انجام بدهیم اما به‌طور حتم این‌همه ماجرا نیست و هرکدام از شما که الآن دارید این مطلب را می‌خوانید؛ حتماً راه‌های زیادی در این زمینه به نظرتان می‌آید؛ اما فصل مشترک همه این راه‌حل‌ها این است که «فقط کافی است که بخواهیم.» در این صورت می‌توانیم جلوی چکه کردن شیر آب‌های خراب را بگیریم و آنها را تعمیر کنیم، می‌توانیم شیرهای کم‌مصرف تهیه و در خانه نصب کنیم، می‌توانیم «به‌اندازه» آب در کتری بریزیم و بجوشانیم و خیلی از کارهای دیگری که شاید اکنون دارید می‌شمارید.

البته بخش زیادی از این اقدامات هم می‌تواند اقدامات فرهنگی برای شکل‌گیری یک رفتار صحیح در فرزندانمان باشد. وظیفه‌ای که هم‌خانواده‌ها بر عهده‌دارند و هم برنامه‌ریزان کلان و نهادهای آینده‌ساز کشور مثل آموزش‌ و پرورش باید در قبال آن احساس مسئولیت کند.

شاید باید سرمشق بچه‌هایمان را هم تغییر دهیم. شاید یک موضوع انشای خوب در مدرسه راه فرزندانمان را در آینده تغییر دهد؛ شاید یک تصمیم ساده برای کاهش مصرف آب در یک میهمانی خانوادگی، تصمیم جذابی در این زمینه باشد؛ شاید باید مثل مادرها و مادربزرگ‌هایمان وقت بیشتری برای فرزندانمان در خانه بگذاریم. نمی‌دانم! شاید هم لازم باشد به بچه‌ها یاد بدهیم «بابا آب داد؛ البته اگر آبی مانده باشد».

آب ارثیه دیروز، نعمت امروز، هدیه فردا و سرمایه آینده است، باید مراقبش باشیم، باور کنیم که آب کم است و شاید فردا آبی نباشد.

گزارش از آذر پژمان