تغییر الگوی کشت در استان فارس

یک مسئول پهنه در استان فارس خبر می‌دهد که کاشت کینوا، کاملینا، کوشیا، یولاف و سالسولا برای اولین بار در این استان رخ داده است که به نوعی تغییر الگوی کشت در این استان محسوب می‌شود. طاهره اوجی در گفتگو با خبرنگار ایانا در استان فارس، از دلایل موفقیت، اهداف و چالش های پیش روی خود می گوید:

خودتان را معرفی کنید و میزان تحصیلات و رشته تحصیلی را بفرمایید؟ 

دانشجوی ترم آخر دکتری زراعت و کارشناس مسئول زراعت مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان خرامه هستم.

از طریق طرح استخدام مهندسین ناظر جذب جهاد کشاورزی شدم و پیش از استخدام ده سال متوالی در شهرستان های شیراز، کوار و کازرون ناظر کلزا بودم.

شما مسئول پهنه شماره چند کدام مرکز شهرستان هستید؟ 

مسئول پهنه شماره 7، مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان خرامه هستم که وسعت این پهنه 2395 هکتار است.

سطح تحت پوشش پهنه شما به تفکیک اراضی زراعی، باغی، گلخانه و دام چقدر است و چه تعداد بهره بردار شناسایی و ثبت شده اند؟

 کل بهره برداران پهنه تحت پوشش 365 نفر هستند که از این تعداد 217 نفر بهره بردار زراعی در سطح 664 هکتار و در زمینه کاشت گندم، جو، کلزا، یونجه، منداب و ماش فعالیت می کنند.

در این پهنه باغ های پسته، انجیر، انار، زیتون، انگور و زردآلو با وسعت  382.5 هکتار وجود دارد که تعداد بهره برداران باغی 173 نفر است.

چهار استخر پرورش ماهیان گرمابی، 16  زنبورستان و چهار مرغداری فعال با ظرفیت یک صد و 30 هزار قطعه در پهنه تحت پوشش فعالیت دارند.

با اقدامات ترویجی صورت گرفته و پیگیری کارشناس مسئول باغبانی مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان خرامه، روستا گلخانه‌ای نیز در سطح 5.6 هکتار در این پهنه در حال تاسیس است.

کدام فعالیت بخش کشاورزی در حوزه تحت پوشش شما شاخص و درآمدزاتر است؟

در حال حاضر به دلیل کاهش شدید منابع آبی و اُفت بسیار زیاد کیفیت آب آبیاری در این منطقه تغییر الگوی کشت داشتیم و محصولات زراعی نظیر کینوا و باغی نظیر پسته با تحمل شوری بالا و انجیر با نیاز آبی کم توسعه پیدا کرده است اما پیش از این کاشت محصولات زراعی نظیر گندم و جو، ذرت، صیفی جات و سیزیجات، یونجه و ... در منطقه رایج بود.

فعالیت های شاخص و یا موفقیت خاصی که داشتید و علت موفقیت خود را بیان کنید؟

علاقه شخصی نسبت به تحقیق سبب شد که در پنج سال اخیر با همکاری مدیریت زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان فارس طرح های مختلفی را در حوزه زراعت اجرایی کنم از جمله کشت کینوا پاییزه در سطح 2500 متر مربع برای اولین بار در استان فارس در سال 1396 و توسعه این گیاه به صورت بهاره و پاییزه در سطح 60 هکتار در سال گذشته بود که اولین همایش معرفی کینوا با دعوت از محققین موسسه اصلاح نهال و بذر کرج و همکاران شهرستان شیراز و سروستان برگزار شد و پروژه تعیین تاریخ کاشت و ژنوتیپ های کینوا بطور مشترک با همکاری مرکز تحقیقات زرقان اجرا کردم.

با توجه به شوری آبها در شهرستان خرامه و خشکسالی حاکم، برای اولین بار در این شهرستان و استان فارس گیاهان زراعی کاملینا، کوشیا، یولاف و سالسولا کاشته شد که این گیاهان نیاز آبی کم دارند و به شوری متحمل هستند .

در زمینه کلزا نیز طرح های تحقیقاتی داشتم از جمله اجرای طرح امید کلزا با سه رقم هیبرید نپتون، دانوب و ناتالی؛ طرح P.V.S کلزا با 19 رقم هیبرید و OP و کشت راهرویی کلزا (کشت کلزا بین ردیف های باغ پسته) از جمله تحقیقات مذکور است.

در زمینه گندم پژوهش هایی را دنبال کردم که از جمله طرح P.V.S گندم با 26 رقم و استخراج 6 رقم مناسب منطقه و تکرار این طرح در چهار سال اخیر؛ اجرای طرح تحقیقی ترویجی گندم با سه لاین و یک رقم با همکاری مرکز تحقیقات و اجرای پروژه انتقال یافته های تحقیقاتی گندم آبی در چهار سال متوالی است.

توسعه کشت نشایی صیفی جات؛ ترویج و توسعه کشت منداب و ماش به عنوان کود سبز  از 14 هکتار به 150 هکتار؛ مقایسه دو رقم گلرنگ پاییزه در سطح چهار هکتار(پدیده و گلدشت)؛ ایجاد مزرعه بذری گلرنگ در سطح 9 هکتار؛ اجرای طرح P.V.S گلرنگ با 6 لاین و چهار رقم؛  اجرای طرح تحقیقی ترویجی جو با سه لاین و یک رقم با همکاری مرکز تحقیقات و اجرای طرح های امید گندم سیروان، چمران 2، گلرنگ، کلزا از دیگر پژوهش هایی است که در این سال ها دنبال کردم.

چگونگی ارتباط موثر با بهره برداران تحت پوشش را بفرمایید؟

شناخت بهره برداران و استفاده از وسایل ارتباط جمعی و شبکه های اجتماعی راهی بسیار موثر در به وجود آوردن ارتباط با بهره برداران می باشد.

حضور در مزرعه و قرار گرفتن در کنار کشاورزان در مراحل کاشت، داشت و برداشت برای بهره بردارانی که سن بالا دارند می تواند بسیار مفید واقع شود و هنگام بازدید از مزرعه در صورتی که بهره بردار حضور نداشته باشد، توصیه های لازم را با تهیه عکس و فیلم از طریق واتس آپ ارسال می کنم.پیام های ترویجی را علاوه بر شیوه های مرسوم از طریق پیام رسان واتس آپ برای بهره برداران ارسال می کنم.

به عنوان یک مروج پهنه در خصوص نظام نوین ترویج چه پیشنهاداتی دارید و در راستای دستیابی به اهداف آن چه کارهایی در دستور کار پهنه خود قرار داده اید؟

 انجام هر گونه فعالیت ترویجی شامل کلاس های آموزشی-ترویجی، اجرای طرح های الگویی در قالب مزارع پایلوت یا طرح امید و همچنین ایجاد پل ارتباطی بین مراکز تحقیقاتی و کشاورزان در راستای انتقال موثر یافته های تحقیقاتی با حضور دائمی و مستمر در مزارع کشاورزان بسیار موثر بوده است. ترویج استفاده از ادوات و ماشین آلات الگویی(همچون ترویج کف کار به دلیل شوری آب منطقه) و نهاده های موثر و جدید همچون سم، بذور جدید و پر پتانسیل، کودهای ماکرو و میکرو، استفاده از مواد بیولوژیک و کودهای آلی باعث افزایش عملکرد در واحد سطح و بهبود کیفیت محصولات کشاورزی در پهنه تحت پوشش شد.

به منظور رعایت الگوی کشت توسط بهره برداران از چه ابزارها، تعاملات و برنامه هایی بهره می بردید و آیا ارتباط موثر دوسویه در پهنه شکل گرفته است؟

 تعامل مناسب با شوراهای روستاها جلسات توجیهی اقتصادی در ارتباط با اهمیت تغییر الگوی کشت تشکیل شد.

از طریق ارتباط چهره به چهره، ایجاد مزارع پایلوت و دعوت از کشارزان در مراحل کاشت تا برداشت، ارسال پیام های ترویجی، عکس و فیلم، اطلاع رسانی قیمت های خرید تضمینی، حمل کود و توزیع بر اساس سطح سبز پهنه و ... به کشاورزان نزدیک شد و اعتماد آنان را جلب کرد.

پهنه تحت پوشش من به دلیل داشتن چاه مشترک، دارای تعداد بسیار زیادی بهره بردار با قطعات اراضی خرد هستند و اجرای هر گونه طرح و توصیه با موافقت کل بهره برداران آن منبع آبی امکان پذیر است اما تعامل بسیار خوبی با کشاورزان پیشرو سایر پهنه ها برقرار کردم و اکثر طرح های تحقیقاتی با همکاری آنان انجام می شود.

فناوری نوین مانند GIS در رصد و پایش پهنه شما چه کاربردی دارد؟

 استفاده از نرم افزارها و سامانه های سنجش از راه دور همانند گوگل ارث و ... و استفاده از ماهواره و دستگاه های موقعیت یاب در راستای گسترش تکنولوژی های روز دنیا و همچنین بوجود آوردن شرایط کشاورزی دقیق تا کنون  به منظور شناخت مناطق تحت پوشش بسیار مناسب بوده است.

کارهای شاخص انجام شده برای تحقق الویت های سازمان (توسعه کشت های گلخانه ای، کاشت کلزا، افزایش بهره وری نهاده های تولید به ویژه آب و....) در محدوده پهنه خود را بیان کنید.

توسعه کشت گلخانه ای در سطح 5.6 هکتار، کشت کلزا به صورت پایلوت با سیستم آبیاری بارانی در سطح 2 هکتار، اجرای آبیاری تحت فشار در 83 هکتار از مزارع، کاهش میزان بذر مصرفی و رسیدن به تراکم بوته در واحد سطح، اجرای طرح های مقایسه ارقام، استفاده از دستگاه کف کار به دلیل شوری آب چاه ها، تحقیق و کشت گیاهان جدید از اقداماتی شاخصی است که موفق به انجام آن شدم.

چگونگی برنامه ریزی برای تحقق اهدافتان در پهنه تحت مدیریت و اجرایی کردن این برنامه ها را شرح دهید؟

شناخت پتانسیل های بهره برداران و منابع موجود در منطقه همراه با برقراری تعامل سازنده با کشاورزان و بخش های تحقیقاتی بسیار موثر است.

آشنایی با طرح های اولویت دار از طریق بررسی دستورالعمل های اجرایی و حمایتی و انتقال آن به کشاورزان موثر بوده است.

از تجارب کشاورزان سایر مناطق و حتی دیگر کشورها استفاده و بومی سازی شد.

تقویت انگیزش کشاورزان از طریق تسهیلگری و سپردن برخی امور به آنان به منظور هدایت دیگر کشاورزان و ... از برنامه های تدوین شده بوده است.

هر مسئول پهنه باید وزیر جهاد کشاورزی پهنه خود باشد شما تا چه میزان در این امر موفق بودید؟ دلایل موفقیت خود را شرح دهید؟

هر مسئول پهنه به منظور شناخت مشکلات کشاورزان و کمک به رفع آنان؛ باید در تمام زمینه های کشاورزی، آشنایی لازم را داشته باشد و پیشنهاد می شود در ارتباط با سایر مسائل که رشته تخصصی آنان نیست، آموزش عملی ببینند.

توصیه ها و پیشنهادات به منظور موفقیت بیشتر طرح پهنه بندی، به مسئول پهنه، مدیران شهرستانی و ستادی جهاد کشاورزی را در قالب حداکثر سه جمله ارائه دهید.

هر پهنه باید برنامه ترویجی خاص را بر اساس جامعه هدف داشته باشد. کارشناس مسئول هر پهنه باید با استفاده از روش های ترویجی مانند توسعه مشارکتی تکنولوژی ، مدرسه در مزرعه، انتخاب روش های مناسب آموزش بهره بردارن بر اساس سن و تحصیلات، برنامه های تحقیقاتی مشارکتی مزرعه ای بین کشاورز، کارشناس و محقق، ایجاد مزارع و سایت های الگویی، روز مزرعه طبق هماهنگی های قبلی با جامعه محلی، فراهم کردن زمینه برگزاری ایام انتقال یافته ها به منظور تبادل دانش کشاورزان و کارشناس به صورت جمعی اقدام کند.

هر مسئول پهنه باید صرفا مدیریت پهنه را بر عهده داشته باشد و سایر مسئولیت های کلیدی را بر عهده آنان قرار ندهند.

علاوه بر شیوه های مرسوم کنونی چه پیشنهاد یا پیشنهاداتی برای افزایش دانش در هکتار دارید؟

اعزام کشاورزان پیشرو به دیگر نقاط شهرستان و استان و دعوت از کشاورزان و تشکل های دارای تجربه دیگر استان ها در راستای بهبود شرایط دانش کشاورزان بسیار موثر خواهد بود. همچنین فعال کردن و تقویت تشکل های تولیدی از جمله شرکت های تعاونی روستایی و تولید و همگام سازی سیاست های الگوی کشت در کنار انجمن های امور صنفی می‌تواند راهگشا باشد.