این پژوهشگر برتر، انار شیطان را در لارستان احیا کرد

خودتان را معرفی کنید و میزان تحصیلات و رشته تحصیلی را بفرمایید؟ 

عالیه سادات رفعت حقیقی، کارشناس ارشد علوم باغبانی و گیاهان دارویی هستم. به عنوان کارشناس گیاهان دارویی مدیریت جهاد کشاورزی لارستان و کارشناس ترویج، باغبانی، طرح و برنامه، سبزی و صیفی و مسئول پهنه مرکز جهاد کشاورزی حومه لارستان مشغول به فعالیت هستم. از سال 93 از طریق طرح استخدام مهندسین ناظر جذب جهاد کشاورزی شدم و پیش از آن از سال 87 در تعاونی‌های تولید و روستایی به عنوان کارشناس ناظر گندم، سبزی و صیفی و  ذرت علوفه‌‍ای مشغول به فعالیت بودم.

شما مسئول پهنه شماره چند کدام مرکز شهرستان هستید؟ 

مسئول پهنه شماره 12 مرکز جهاد کشاورزی حومه شهرستان لار هستم که وسعت این پهنه 2133 هکتار است.

سطح تحت پوشش پهنه شما به تفکیک اراضی زراعی، باغی، گلخانه و دام چقدر است و چه تعداد بهره‌بردار شناسایی و ثبت شده‌اند؟

 کل بهره برداران پهنه تحت پوشش 357 نفر هستند که از این تعداد 220 نفر بهره بردار زراعی در سطح 1520 هکتار در زمینه محصولاتی از جمله گندم، جو، کلزا، کنجد، پنبه، گوجه فرنگی، پیاز و سایر محصولات جالیزی مشغول به فعالیت هستند.

در این پهنه باغ‌های نخیلات، مرکبات، زیتون، کُنار و گیاهان دارویی با وسعت  609.2 هکتار وجود دارد که تعداد بهره برداران باغی 160 نفر است.

6 واحد گلخانه پرورش سبزی و صیفی، آلوئه ورا و تولید نشاء به وسعت 2.3 هکتار و 30 واحد گلخانه موقت تولید نشاء سبزی و صیفی به وسعت 1.5 هکتار در این پهنه فعال است.

3 استخر پرورش ماهیان گرمابی و 27 زنبورستان  با 12 هزار و 465 کندو  در این پهنه ثبت شده است.

13 واحد مرغداری با ظرفیت 485 هزار قطعه و دو مجتمع گاوداری با ظرفیت 5500 و 1800 راسی در این پهنه فعال می باشد.

کدام فعالیت بخش کشاورزی در حوزه تحت پوشش شما شاخص و درآمدزاتر است؟

با توجه به محدودیت منابع آبی و خاکی از لحاظ کمی و کیفی نخیلات و محصول کنجد و پنبه از وضعیت درآمدزایی مطلوب‌تری برخوردارند اما پیش از این که تاثیر نوسانات بازار بر محصولات تولیدی کمتر بود، سبزی و صیفی از جمله گوجه فرنگی، هندوانه و پیاز نیز در این پهنه از جمله محصولات شاخص بودند. در راستای مدیریت منابع موجود نیز اقدام به تغییر الگوی کشت با ترویج و توسعه گیاهان دارویی در پهنه نموده ام.

فعالیت‌های شاخص و یا موفقیت خاصی که داشتید و علت موفقیت خود را بیان کنید؟

با توجه به علاقه شخصی در امر پژوهش و اجرای طرح های تحقیقاتی، در سال 1394 به مدت 3 سال اقدام به اجرای طرح بررسی سازگاری 20 گونه گیاه دارویی آبی و دیم برای نخستین بار در جنوب فارس نمودم که پس از حصول نتیجه به ترویج و توسعه گیاهان مناسب از نظر سازگاری و وضعیت بازار پرداختم.

به منظور سازگاری گیاهان دارویی کشت شده و کاهش تلفات، تولید بیش از 3 هزار نهال گیاهان دارویی مورینگا، انار شیطان، حنا، آویشن باغی و سپستان را برای اولین بار در سال 99 در لارستان آغاز کردم تا کشاورزان بتوانند، نهال های مورد نظر را با بهترین کیفیت و کمترین تلفات تهیه کنند.

با توجه به سطح زیر کشت بالای گوجه فرنگی در پهنه مذکور و در راستای شناسایی عوامل خسارت‌زا و کاهش سمپاشی، طرح بررسی عوامل خسارتزای گوجه فرنگی از جمله شب پره مینوز، در سطح 2 هکتار با کمک علی فلاحت پیشه از همکاران مدیریت جهاد کشاورزی لارستان در سال 1394 اجرا شد.

 تولید محصول سالم گوجه فرنگی در فضای باز و گلخانه با هدف کاهش سمپاشی و آشنایی کشاورزان با شیوه های مبارزه غیر شیمیایی با آفات، و توسعه گیاهان دارویی بومی (با توجه به اهمیت توسعه کشت دیم) با همکاری انجمن های مردمی در عرصه منابع طبیعی از دیگر طرح های اجرا شده در این پهنه بوده است.

در سال 1395 با ایجاد مزرعه تحقیقاتی گیاهان دارویی مورد تقدیر رئیس سازمان جهاد کشاورزی فارس قرار گرفتم. در سال 1396 به عنوان کارآفرین برتر فارس در حوزه گیاهان دارویی شناخته شدم و به واسطه تحقیق در زمینه سازگاری گیاهان دارویی، شناسایی گیاهان دارویی بومی و بررسی اثرات کود بر ماده موثره و خواص گیاهان دارویی، موفق به کسب مقام مشورتی در مرکز پژوهش و آموزش مدیریت ایران در سال 1395 و دریافت گواهینامه چهره ماندگار پژوهشی در زمینه گیاهان دارویی در سال 1396 از این مرکز پژوهشی شدم و در سال 1397 عنوان پژوهشگر برتر را در جشنواره خیام کسب کردم.

مقالات حاصل از طرح های تحقیقاتی با موضوع "بررسی تاثیر کود شیمیایی بر میزان و نوع ترکیبات اسانس گیاه دارویی آویشن باغی" در سومین کنفرانس بین‌المللی مهندسی کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست و مقاله ای با عنوان "بررسی سازگاری و فنولوژی گیاهان دارویی کشت شده در لارستان" در  هشتمین کنفرانس ملی پژوهش های کاربردی در علوم کشاورزی مورد پذیرش قرار گرفته است.

 

عکس درخت انار شیطان در کتاب THE BEAUTY OF TREES (زیبایی درختان) توسط انتشارات Quercus لندن چاپ و منتشر شده است. مولف این کتاب به نام Michael Jordan یکصد درخت زیبای جهان را با عکس و توضیحات در مورد ویژگی‌های درخت، رویشگاه و... معرفی کرده است.

چگونگی ارتباط موثر با بهره برداران تحت پوشش را بفرمایید؟

مروجان به منظور برقراری ارتباط با بهره برداران و اثرگذاری بر نگرش‌ها، عقاید و رفتارهای روستائیان و کشاورزان نیاز به اعتبار بالایی دارند که به راحتی از طریق آن مورد قبول واقع شوند، تلفیق کانال های ارتباط بومی با فناوری های نوین ارتباطی و استفاده از هر دوی این کانال ها تأثیر بسیار عمیقی در اثربخشی ارتباط خواهد داشت.

تعامل مستقیم با بهره بردار و حضور در مزرعه و بیان توصیه های فنی به صورت عینی به بهره برداران بسیار اثر گذار است، علاوه بر این نیازها و مشکلات کلی مزارع به دهیاران و شورای روستا اطلاع رسانی می‌کنم تا آنها نیز در رفع مشکلات بهره برداران اقدام کنند.

در صورت عدم حضور بهره بردار در زمان بازدید از مزرعه، توصیه‌های لازم را به طور کامل و با جزئیات از طریق فضای مجازی یا تماس تلفنی به بهره بردار منتقل می‌کنم.

اطلاعیه و بروشورهای ترویجی را علاوه بر ارسال به دهیاری، شورا و تعاونی های فعال در برخی از روستاها و انتشار در گروه های کشاورزی فضای مجازی، به صورت کلیپ و پیام صوتی منتشر می‌کنم، چرا که برخی از بهره برداران که از سواد کمتری برخوردارند،  پیام های صوتی می‌تواند تاثیر بیشتری در آگاهی آنها از مطالب ترویجی داشته باشد.

به عنوان یک مروج پهنه در خصوص نظام نوین ترویج چه پیشنهاداتی دارید و در راستای دستیابی به اهداف آن چه کارهایی در دستور کار پهنه خود قرار داده اید؟

به کار گیری دانش فنی و یافته های تحقیقاتی به صورت کاربردی با توجه به نیاز کشاورزان هر منطقه و تغییر رفتار و دیدگاه سنتی به سمت شیوه های نوین کشاورزی از طریق برگزاری کلاس های آموزشی-ترویجی، کلاس های روز مزرعه، اجرای طرح های الگویی ، طرح‌های امید و همچنین ارتباط با محققین معین با هدف انتقال موثر یافته های تحقیقاتی با حضور مستمر در مزارع کشاورزان بسیار موثر است. همچنین برگزاری دوره های آموزشی در زمینه‌های غیرتخصصی از جمله امور دام، صنایع تبدیلی و قوانین امور اراضی با توجه به گستردگی حوزه وظایف مدیران پهنه با هدف تعامل بیشتر با بهره برداران پهنه ضروری است.

ترویج گیاهان سازگار با اقلیم با توجه به منابع آبی و خاکی هر منطقه، افزایش ضریب مکانیزاسیون با استفاده از ترویج و توسعه کشت با دستگاه کف کار، معرفی سموم جدید با دروه کارنس پایین، معرفی گونه های گیاهی جدید و ارقام جدید و پر محصول گندم  با در نظر گرفتن شرایط منطقه ای، ترویج تولید محصول سالم و کاربرد روش های غیر شیمیایی در مبارزه با آفات در مزارع سبزی و صیفی و باغات، ترویج کاربرد کودهای آلی از جمله  ورمی کمپوست به ویژه در  نخیلات با هدف بهبود حاصلخیزی خاک، کاهش تراکم علف های هرز و کاهش هزینه ها باعث بهبود کمی و کیفی محصولات کشاورزی در پهنه تحت پوشش شد.

ارتباط مستقیم با زنان روستایی و برگزاری کارگاه های آموزشی به منظور افزایش سطح آگاهی و فعالیت زنان همچنین تعامل با دفتر امور بانوان فرمانداری به منظور تعامل دو سویه و برگزاری کارگاه های آموزشی جهت بانوان شاغل از جمله فعالیت های ترویجی در حوزه زنان بوده است.

به منظور رعایت الگوی کشت توسط بهره برداران از چه ابزارها، تعاملات و برنامه هایی بهره می بردید و آیا ارتباط موثر دوسویه در پهنه شکل گرفته است؟

 تعامل مناسب با دهیاران، اعضای شورا و معتمدین محلی در خصوص معرفی طرح از لحاظ فنی و اقتصادی انجام می شود.

آموزش های انفرادی و چهره به چهره، ایجاد مزارع الگویی و دعوت از کشاورزان به منظور بازدید از طرح در مراحل مختلف رشدی، اطلاع رسانی در زمینه قیمت های خرید تضمینی و بیمه محصولات کشاورزی، ارسال اطلاعیه‌ها و پیام های ترویجی به صورت پادکست، عکس و فیلم های کوتاه و بهره‌گیری از نظرات بهره برداران با توجه به شناخت کامل از مسائل بومی منطقه ای در توسعه کشاورزی و جلب اعتماد آنان بسیار موثر است.

با شناختی که در مدت  12 سال فعالیت از جنبه های رفتاری و پتانسیل های کشاورزی در مناطق تحت پوشش کسب نمودم، همچنین با پاسخگویی و پیگیری بسیاری از مسائل و مشکلات آنها  تا حدود زیادی توانسته ام اعتماد بهره برداران را جلب نمایم و علاوه بر کشاورزان پیشرو، کشاورزان جوان با تجربه کم، نیز مشتاق به همکاری در اجرای طرح های جدید هستند.

فناوری نوین مانند GIS در رصد و پایش پهنه شما چه کاربردی دارد؟

با هدف به کارگیری تکنولوژی‌های روز و در حد امکانات موجود از GIS، در مکان‌یابی و تعیین دقیق سطوح کشت محصولات زراع و باغی در پهنه تحت پوشش بهره می‌گیرم.

کارهای شاخص انجام شده برای تحقق اولویت های سازمان (توسعه کشت های گلخانه ای، کاشت کلزا، افزایش بهره وری نهاده های تولید به ویژه آب و....) در محدوده پهنه خود را بیان کنید.

توسعه کشت گلخانه ای در سطح 3.8 هکتار، اجرای آبیاری تحت فشار در سطح 300 هکتار طرح یارانه ای و حدود 500 هکتار خود اجرایی در سطح مزارع و باغات، اجرای طرح تولید محصول سالم، استفاده از دستگاه کف کار به دلیل شوری آب چاه ها، تحقیق و توسعه کشت گیاهان دارویی آبی و دیم در فضای باز و گلخانه ای و تحقق بیش از سطح ابلاغ شده، اقدامات شاخصی است که موفق به انجام آن شدم.

در زمینه توسعه کشت کلزا با توجه به اینکه از هفت منطقه تحت پوشش پهنه، تنها یک منطقه دارای شرایط کشت کلزا است ، مزارع مستعد در این منطقه به کشت کلزا اختصاص یافته است که با اطمینان در سال‌های آتی افزایش می یابد.

چگونگی برنامه ریزی برای تحقق اهدافتان در پهنه تحت مدیریت و اجرایی کردن این برنامه ها را شرح دهید؟

شناخت و آگاهی کامل نسبت به بهره برداران از جنبه پتانسیل‌های فردی و منطقه‌ای و برقراری تعامل با کشاورزان در انتقال یافته های نوین کشاورزی از جمله اقدامات بود.

بررسی طرح های اولویت دار سازمان و اجرایی کردن آن با در نظر گرفتن شرایط منطقه و توانمندی بهره بردار ؛ بهره گیری از پتانسیل مددکاران ترویجی هر منطقه درانتقال اطلاعیه ها و یافته های نوین و سپردن برخی از فعالیت های ترویجی به بهره برداران با هدف افزایش تعامل، جلب اعتماد و ایجاد انگیزه مشارکت در بهره برداران از دیگر اقدامات است.

هر مسئول پهنه باید وزیر جهاد کشاورزی پهنه خود باشد شما تا چه میزان در این امر موفق بودید؟ دلایل موفقیت خود را شرح دهید؟

از آنجایی که مسئول پهنه نقش نظارت بر عملیات اجرایی و ترویجی را بعهده داشته و مسئولیت برقراری ارتباط با همه بهره­برداران و تولیدکنندگان پهنه تحت پوشش و ایجاد ارتباط با بخش تحقیقات کشاورزی در جهت رفع مشکلات فنی کشاورزان و اجرای سیاست ­ها و برنامه ­های راهبردی بخش کشاورزی را به‌عهده دارد، باید از اطلاعات جامع در تمامی زمینه های کشاورزی برخوردار باشد که این امر از طریق آموزش های کاربردی و موثر محقق می شود.

ایجاد تعامل دو سویه با بهره‌برداران همچنین اجرای برنامه‌ها و طرح های اولویت دار سازمان بر اساس پتانسیل هر منطقه، ایجاد سایت های الگویی و ارتباط موثر بین کشاورز، مسئول پهنه و محققین معین در انتقال یافته‌های تحقیقاتی به بخش اجرایی و به کار گرفتن روش های مناسب آموزشی در راستای تبادل اطلاعات در تحقق اهداف مسئول پهنه بسیار موثر است.

با توجه به وسعت فعالیت مدیران پهنه در حوزه های مختلف کشاورزی، عدم قرار دادن سایر مسولیت ها بر عهده مدیران پهنه می تواند در افزایش تمرکز، بهره وری و موفقیت آنان موثر واقع شود.

علاوه بر شیوه های مرسوم کنونی چه پیشنهاد یا پیشنهاداتی برای افزایش دانش در هکتار دارید؟

بازدید کشاورزان پیشرو از طرح‌های موفق سایر شهرستان‌ها و استان‌ها، دنبال کردن برنامه‌های ترویجی رسانه‌ای که به معرفی روش‌های نوین و بررسی همه جانبه طرح‌های موفق کشاورزی می‌پردازند از جمله سلام کشاورز، سلام آبادی، کنکاش و ... از جمله اقدامات پیشنهادی در راستای افزایش دانش در هکتار است.

استفاده از برنامه‌های آگاه‌سازی و آموزش به تولیدکنندگان به منظور کنترل و کاهش ضایعات کشاورزی نیز در این زمینه موثر است.

گفتگو: شهربانو جویبار