سینمای کودک و نوجوان؛ عامل انگیزه بخش در سال های جنگ

سینمای کودک و نوجوان هم نسبت به جنگ به دو شکل واکنش نشان داد: نخست تولید فیلم هایی جذاب و سرگرم کننده برای این گروه عظیم که آنها را از فضای خشن جنگ دور کرده و تخیل آنها را به پرواز دربیاورد. دوم این که کودکان و نوجوانان در بطن جنگ قرار گرفته و فیلمسازان مختلف به نقش آنها در جنگ و اثرات آن بر این گروه سنی پرداختند که در این یادداشت مرود اول مورد بررسی قرار می گیرد. جالب اینکه مخاطبان بزرگسال نیز همراه با کودکان و نوجوانان به سالن های نمایش فیلم های یاد شده، وارد و کودک درون خود را برای دقایقی هم که شده آزاد و رها می ساختند.

«شهر موش ها» ساخته مشترک محمدعلی طالبی و مرضیه برومند یکی از شاخص ترین آثار یاد شده است که در سال ۱۳۶۳ اکران شده و در زمره  پرفروش ترین فیلم های سال قرار گرفت. از مهمترین دلایل موفقیت فیلم در گیشه می توان به برنامه محبوب تلویزیونی «مدرسه موش ها» اشاره کرد که مدتی طولانی روی آنتن بوده و بچه های کم سن و سال طرفدار پروپاقرص این برنامه و شخصیت های آن بودند. پس از آن به قصه جذاب و سرشار از تخیل «شهر موش ها» می رسیم که اساسا مخاطبان کودک و نوجوان را هدف قرار داده و با توجه به نیازهای آن ها نوشته و ساخته شده است. در کنار اینها باید به کامل شدن شخصیت های محبوب «شهرموش ها» در فیلم سینمایی آن اشاره کرد که مکمل های خوبی همچون کاراکترهای «آشپزباشی» و «اسمشو نبر» در کنار آن ها قرار داده شده اند. فروش فوق العاده این فیلم، جان تازه ای به این گونه سینمایی بخشیده و آن را کنار فیلم های ملودرام و کمدی در صدر تولیدات سینمای ایران قرار داد. 

پس از آن به «گلنار» ساخته کامبوزیا پرتوی می رسیم که از تخیل خوبی در قصه اش سود می برد و در عین حال به سینمای موزیکال نزدیک است. داستان دختر یتیمی به نام گلنار که به دنبال دستمال به یادگار مانده از خانواده اش به جنگل رفته و در آنجا اسیر خرس می شود. پرتوی در گلنار با شناخت درستی که از مخاطبانش داشته، داستان خود را پیش برده و موانعی را پیش روی قهرمان خود قرار می دهد تا بار تعلیق حاکم بر داستان را افزایش دهد. در عین حال عروسک های ساخته شده در گلنار هم خوب از کار درآمده و مخاطب کم سن و سال فیلم به خوبی با آنها ارتباط برقرار می کند. به ویژه خاله قورباغه پرحرف که صداسازی خوبی هم برایش انجام شده است. موزیکال بودن بخش هایی از فیلم هم برای جذاب تر شدن اثر و در نتیجه فروش بیشتر آن کمک زیادی کرده است. 

در ادامه به فیلم سینمایی «دزد عروسک ها» ساخته محمدرضا هنرمند می رسیم که یک سال پس از پایان جنگ تحمیلی ساخته شده و پس از طی مراحل فنی به نمایش عمومی درآمده است. این فیلم همچون دو فیلم نامبرده، قصه ای متکی بر تخیل داشته و از فضایی شاد و مفرح برخوردار است. داستان عجوزه جادوگری که همراه پسرش زندگی می کند و برای برهم زدن آرامش شهر از هیچ کاری رویگردان نیست. دزدیدن عروسک های یکی از بچه های شهر توسط پسرش، ایده نهایی او برای این کار است که پای اهالی شهر و کاراگاه را هم به ماجرا باز می کند و در آخر همه چیز به خوبی و خوشی به پایان می رسد. هنرمند در دزد عروسک ها روی عنصر محبوب تماشاگران کم و سال که چیزی جز تخیل نیست به خوبی تاکید کرده و از جلوه های بصری متداول در آن سال ها در این مسیر بهره گرفته است. وی از دیگر عناصر گیشه پسند هم در فیلمش استفاده کرده که از مهمترین آن ها می توان به استفاده از ترانه و آهنگ در کنار بازیگر محبوبی همچون اکبر عبدی یاد کرد که در دهه 60 سوپراستار سینمای ایران به شمار می آید. همچنین باید به طراحی گریم درخشان فیلم هم اشاره کرد که به مدد فیلمنامه دزد عروسک ها آمده و به باورپذیری هرچه بیشتر آن برای مخاطبان کم سن و سال فیلم کمک کرده است. «دزد عروسک ها» با بهره گیری از این عناصر و اکران در فصل تابستان توانست خود را در رده پرفروش ترین فیلم های سال قرار داده و به لحاظ تعداد مخاطب هم جایگاه خوبی برای خود دست و پا کند.

سینمای کودک و نوجوان در دوران هشت ساله جنگ، کمک زیادی به طیف های مختلف مخاطبان درگیر جنگ کرده و نقشی کلیدی در بالا بردن روحیه آنها و شاد کردن شان داشته و از این منظر نقش خود را تمام و کمال ایفا کرده است.

یادآور می شود؛سی و یکمین جشنواره بین المللی فیلم های کودکان و نوجوانان به دبیری علیرضا رضاداد در تاریخ 8 الی 14 شهریورماه 1397 در شهر اصفهان برگزار می شود.