4 سال دوران طلایی نوسازی پس از چهار دهه فرسودگی

یکی از مؤلفه‌های اصلی و پررنگی که در رشد بخش کشاورزی و تولید بهینه محصولات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، ماشین‌آلات کشاورزی است. مؤلفه‌ای که می‌تواند توسعه و تولید بهینه را با خود به همراه بیاورد و رشد اقتصادی را رقم بزند، چراکه بخش کشاورزی همواره یکی از فصل‌های جدانشدنی و بااهمیت در اقتصاد کشورهاست و این اهمیت در بین تمام کشورهای جهان یک مسئله مشترک قلمداد می‌شود. رشد و پیشرفت در بخش کشاورزی، مستلزم مجموعه‌ای از پیش‌نیازهاست که یکی از این ارکان، ماشین‌آلات و ادوات به‌روز و نوین زراعتی است.

یکی از مواردی که کارشناسان و متخصصان این حوزه به کشاورزی ایران وارد می‌کنند، سنتی بودن آن و نیز ماشین‌آلات قدیمی، فرسوده و پر سن و سال است.

کارشناسان معتقدند برای دستیابی به محصولات باکیفیت‌تر باید از شیوه‌های سنتی فاصله گرفت و به دنبال نوسازی و به‌روز کردن ابزارآلات کشاورزی بود. این در شرایطی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد قدمت استفاده از تراکتور و ماشین‌های کشاورزی خیلی دیرتر از سایر کشورهای اروپایی و آمریکایی در ایران شروع شد؛ از سال 1331 و برای اولین بار با تراکتور.

از زمانی که تراکتور وارد ایران شد، نقش بسیار حائز اهمیتی را در بخش کشاورزی ایفا کرد. بر این‌اساس می‌توان به جرأت گفت، تراکتور یکی از ماشین‌آلات بسیار حیاتی برای کشاورزان و باغداران کشور است، اما با وجود این اهمیت، تراکتورهای موجود در کشور، از مشکل فرسودگی رنج می‌برند و براساس آمارها نیمی از تراکتورهای موجود در کشور سنی بالای 13 سال دارند.

دوران طلایی مکانیزاسیون کشاورزی

دراین‌باره کامبیز عباسی، رئیس مرکز توسعه مکانیزاسیون کشاورزی در گفت‌وگو با خبرنگار «خبرگزاری ایانا» می‌گوید: «در پنج سال اخیر اتفاقات خوبی در زمینه مکانیزاسیون کشاورزی صورت گرفته و نوسازی مناسبی در حوزه ماشین‌آلات کشاورزی رخ داده است. ازاین‌رو سال 92 تاکنون را می‌توان به‌عنوان دوران طلایی در حوزه مکانیزاسیون کشاورزی نام برد، چراکه پنج هزار و 500 میلیارد تومان سرمایه با برنامه در این حوزه سرمایه‌گذاری شده. در طول این دوران درجات مختلف مکانیزاسیون در کشور و در عملیات مختلف به 1.61 اسب بخار در هکتار رسید.»

او با اشاره به اینکه وضعیت مکانیزاسیون در تولید بیشتر محصولات باغی و زراعی بسیار خوب است. ادامه می‌دهد: «طی پنج سال گذشته، سعی شده 90 درصد تمامی فرآیند تولید برای متقاضیانی که استقبال می‌کنند به‌صورت کاملاً مکانیزه باشد. برای نمونه می‌توان گفت که در کاشت برنج بیش از 700 میلیارد تومان تاکنون برای مکانیزاسیون سرمایه‌گذاری صورت گرفته. این موضوع نشان می‌دهد مکانیزه کردن کاشت برنج تا مرحله برداشت آن از رقم 10 تا 12 درصد به آمار 70 درصد رسیده است.»

عباسی می‌گوید: «کشور در زمینه مکانیزه کردن نشاکاری نیز، از 10 درصد به 45 درصد صعود داشته است؛ بنابراین تلاش می‌کنیم که مکانیزه کردن مراحل مختلف زراعی و باغی را به رقمی حدود 90 درصد برسانیم. بر این اساس تاکنون 90 هزار دستگاه تراکتور و 200 هزار ادوات کشاورزی برای بخش کشاورزی در نظر گرفته شده که پیش‌بینی می‌شود دو هزار تا دو هزار و 200 میلیارد تومان تا پایان برنامه ششم هزینه بردارد.»

او با اشاره به اینکه در باغبانی نیز اتفاقات خوبی در این زمینه افتاده ادامه می‌دهد: «در سال گذشته حدود 100 تا 120 میلیارد تومان در بخش ماشین‌آلات باغبانی سرمایه‌گذاری رخ داده است. همچنین در پنج سال اخیر 35 تا 40 درصد از ماشین‌آلات بخش کشاورزی نوسازی شده‌اند. در این بین ماشین‌آلاتی وجود داشت که حدود سه دهه نوسازی نشده بودند و در چند سال گذشته این اتفاق برای آن‌ها افتاد، اما با این وجود هنوز هم باید در نوسازی و جایگزینی ماشین‌آلات کشاورزی برنامه را ادامه داد، چراکه هنوز ماشین‌آلات فرسوده در بخش کشاورزی در حال مانور هستند.»

عباسی، عمر تراکتور در استاندارد جهانی 10 سال است و ادامه می‌دهد: «عمر تراکتور در استاندارد جهانی 10 سال ولی در ایران 13 سال از تراکتور استفاده می‌کنند. البته در برخی مواقع نیز این رقم به بالای 13 سال می‌رسد، چراکه تراکتور دارای هزینه ثابت و متغیر بالایی است و کشاورزان و باغداران مجبورند استفاده بیشتری از تراکتور انجام دهند. سعی شده در طی چند سال اخیر تراکتورهایی که بیش از 13 سال عمر دارند در طرح تعویض قرار بگیرند.»

او تأکید می‌کند: «تسهیلات در نظر گرفته شده برای تعویض و نوسازی ماشین‌آلات کشاورزی در کشور از دو طریق تأمین می‌شود. روش اول تسهیلات کم‌بهره خط اعتباری بانک کشاورزی است و روش دوم از محل اعتبارات صندوق اشتغال عشایر و توسعه روستایی. این تسهیلات کم‌بهره و بسیار مناسب کشاورز و باغدار است.»

ساماندهی تراکتورهای فرسوده

همین سال گذشته بود که خبر پلاک‌گذاری تراکتورها و کمباین‌های مستعمل زیر 25 سال داده شد. این طرح به‌منظور ساماندهی این ماشین‌آلات اتفاق افتاد؛ بنابراین در بهمن‌ماه سال 96 خبر از اجرایی شدن این طرح در چند استان و شهرستان به گوش رسید.

ناگفته نماند که در ابتدا قرار بود سن مجاز ماشین‌آلات برای پلاک‌گذاری 13 سال باشد که با پیگیری‌های صورت‌گرفته این رقم به 25 سال افزایش یافت.

نکته‌ای که در این طرح اهمیت فراوانی داشت، موضوع بیمه و نیز میزان تخصیص سوخت به این ماشین‌آلات فرسوده بود. براساس بررسی‌های صورت‌گرفته حدود 50 درصد از تراکتورها و کمباین‌های موجود در حوزه کشاورزی فرسوده هستند و عمر استاندارد آن‌ها به پایان رسیده است. در اصل باید ماشین‌آلات فرسوده را از رده خارج و موتورهای آن‌ها را سوراخ کرد. متأسفانه در طرح نوسازی ماشین‌آلات چنین اتفاقی روی نمی‌دهد، بلکه ماشین‌آلات بعد از نوسازی از یک مکان به مکان دیگری منتقل می‌شود.

با توجه به بررسی‌های صورت‌گرفته استفاده از ماشین‌آلات فرسوده در بخش کشاورزی هنوز به قوت خود باقی است و کشاورزان چشم امید به یاری دولت برای طرح تعویض ماشین‌آلات فرسوده خود دارند./