صادرات فله‌ای گیاهان دارویی ارزش افزوده بالایی ندارد

این روزها مصرف گیاهان دارویی نه تنها در داخل، بلکه خارج از کشور نیز پا گرفته. به طوری که رفته‌رفته مردم جوامع مختلف به خواص گیاهان دارویی پی‌برده و ترجیح می‌دهند در برخی موارد، آن را جایگزین داروهای شیمیایی کنند. از این رو در حال حاضر باریجه ایران به منظور عطر سازی به فرانسه، کتیرا به آلمان و قارچ به کشورهای اروپایی صادر می‌شود. همچنین بازارهای حاشیه خلیج فارس و هند از جمله کشورهایی به شمار می‌روند که مشتری گیاهان دارویی ایران هستند. چندی پیش رئیس گروه گیاهان دارویی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور رقم وزنی صادرات این حوزه در شش ماهه نخست سال جاری را، چیزی حدود 887 هزار و 632 کیلوگرم اعلام کرد. از این رو  ایران در شش ماهه نخست سال جاری، 250هزار کیلوگرم قارچ، 15هزار کیلوگرم گیاه کاپاریس، 10هزار کیلوگرم اسفناج وحشی، 30هزار کیلوگرم کتیرا و پنج‌هزار کیلوگرم آویشن را به خارج از کشور صادر کرده. همچنین سال گذشته صادرات این حوزه رقمی حدود یک میلیون و 337هزارو 699کیلوگرم را در برگرفته.

طبق بررسی‌های صورت گرفته تاکنون دو هزار و 300گونه از گیاهانی که دارای خواص دارویی هستند، توسط موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشورشناسایی شده‌اند. آنطور که تحقیقات نشان می‌دهد، ایران هنوز نتوانسته از ظرفیت موجود در زمینه گیاهان دارویی بهره کافی ببرد و در بسیاری از موارد تنها به خام فروشی و فرآوری سنتی بسنده کرده. هم اکنون صادرات گیاهان دارویی به صورت فله‌ای و عرقیات در حالی جریان دارد که بسیاری از کارشناسان این حوزه معتقدند، ظرفیت کشور در این زمینه بسیار بالاست. همچنین بر این اساس، گردش مالی گیاهان دارویی 70هزار میلیارد ریال محاسبه شده که 30 تا 40 هزار میلیارد ریال آن مربوط به بخش صادرات و باقی‌مانده آن به درآمد حاصل از صنایع غذایی و دارویی مربوط است.

در این باره جلیل مغازه‌ای رئیس اتحادیه صادرکنندگان گیاهان دارویی کشور در گفت‌وگو با خبرنگار گروه کشاورزی ایانا می‌گوید: «ایران در زمره کشورهایی قرار دارد که با توجه به اقلیم متفاوت آن، می‌توان از ظرفیت گیاهان دارویی خود به بهترین شکل ممکن استفاده کند. در حال حاضر بیشتر برداشت گیاهانی که خاصیت دارویی دارند، از مراتع طبیعی صورت می‌گیرد که این داستان ماجرای خوشایندی نیست، چرا که اگر این مقوله جدی گرفته شود، ایران پتانسیل بالایی برای ارزآوری به داخل کشور دارد.»

او با اشاره به اینکه در حال حاضر با توجه به تحریم‌هایی که پیش روی ایران قرار دارد، صادرات گیاهان دارویی با مشکل مواجهه شده، ادامه می‌دهد: «طی چند ماهه اخیر فعالان اقتصادی از مشکلات زیادی رنج بردند و دچار سردرگمی‌های زیادی شدند. صادرکنندگان گیاهان دارویی نیز از این داستان مستثنی نیستند. گرچه سیاست‌های جدید بانکی موانعی را برای صادرات به همراه خود داشت، اما صادرکنندگان فعال در این حوزه سعی در مدیریت آن داشتند و موفق نیز عمل کردند.»

مغازه‌ای با یادآوری این واقعیت که پیشرفتی در صادرات گیاهان دارویی در شش ماهه نخست سال جاری نسبت به مدت زمان مشابه خود حاصل نشده، ادامه می‌دهد: «در حال حاضر پیشرفت قابل توجهی در صادرات این حوزه برای سال جاری اتفاق نیافتاده. همچنین ماجرای تحریم‌ها و مشکل‌دار شدن تبادلات مالی تاثیر زیادی بر روی صادرات گیاهان دارویی گذاشته اما به جرات باید اعتراف کرد که هم اکنون حال بازار صادرات زعفران خوب است.»

رئیس اتحادیه صادرکنندگان گیاهان دارویی ایران معتقد است که کشور باید در جهت فرآوری گیاهان دارویی تمرکز بیشتری کند. این روزها گیاهان دارویی بیشتر به صورت فله‌ای از کشور خارج می‌شوند که ارزش افزوده زیادی ندارد. اگر فرآوری صورت گیرد و بر روی این مساله کار شود، به طور یقین ارزآوری بیشتر خواهد شد و ارزش افزوده در این زمینه بالا می‌رود.