تهرانی‌ها، لطفاً ماشین‌بازی نکنید!
با دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی هزینه کمتری می‌پردازید و لاغر می‌شوید، با اتومبیل، هزینه بیشتری می‌پردازید و چاق می‌شوید!
لیسا پورلک - دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی محیط‌زیست
تهران چند هفته‌ای می‌شود که به حالت عادی خود بازگشته است. آنان که در ایام عید و تعطیلات در تهران ماندند آسمان آبی، صدای پرندگان، پیاده‌روی در خیابان‌های سرسبز در کنار نهرهای آب زلال را تجربه کردند. همان ارزش‌هایی که شاید دویست و اندی سال پیش منجر شد تهران به‌عنوان پایتخت ایران انتخاب شود، اما امروزه چهره واقعی تهران بسیار متفاوت است و همگی تا حدودی به آلودگی هوا، آلودگی صدا، آلودگی نوری و ترافیک تهران عادت کرده‌ایم. با اینکه عده‌ای تهران را همین‌طوری دوست دارند، اما باید گفت که با ادامه روند موجود، تهران به شهری غیرقابل زیست تبدیل خواهد شد. اگر تصور کنیم تهران امروز بیمار است، درمان آن چیست؟ گاهی تعطیلی مدارس، گاهی طرح زوج و فرد از درب منزل، گاهی ممنوعیت صدور طرح ترافیک...، بااین‌حال کارشناسان محیط‌زیست معتقدند همواره پیشگیری بهتر و کم‌هزینه‌تر از درمان است؛ اما پیشگیری از چه‌کارهایی؟
به نظر می‌رسد ماشین‌بازی یکی از تفریحات تهرانی‌هاست! مطالعات نشان می‌دهند یکی از علل اصلی آلودگی هوای تهران استفاده بی‌رویه از خودروهای شخصی و تک‌سرنشین است. به گزارش ایسپا (مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران)، در دی‌ماه 96 میزان استفاده از خودروهای شخصی نسبت به دو سال گذشته به طرز چشمگیری افزایش یافته و برعکس، میزان استفاده از اتوبوس در شهر تهران کاهش یافت. آیا همین آمار ساده راهکار را نشان نمی‌دهد؟ آیا وقت آن نرسیده که شهروندان تهرانی به خاطر سلامتی خود و فرزندان و عزیزانشان، دست از ماشین‌بازی بردارند؟ در شهر چند میلیون نفری تهران که یکی از معدود کلان‌شهرهای دنیا است، چرا مردم این‌قدر بی‌مهابا از خودروی شخصی و به‌صورت تک‌سرنشین استفاده می‌کنند؟ درواقع هر عضوی از خانواده بدون توجه به شاخص کیفیت هوا (که از سوی شرکت کنترل کیفیت هوا هرروز اعلام می‌شود) برای انجام هر کار ضروری و غیرضروری، از اتومبیل شخصی و به‌صورت تک‌سرنشین استفاده می‌کند. آمارها نشان می‌دهد که با وجود افزایش قیمت بنزین نسبت به 10 سال قبل، مصرف بنزین در تهران چندین برابر شده است! همچنین مطالعات ناسا نشان می‌دهند که تهران به یک کانون انتشار دی‌اکسیدکربن در جهان تبدیل‌شده است و میزان انتشار دی‌اکسیدکربن (که در گرمایش زمین هم نقش دارد)، در تهران و چند شهر دیگر جهان، حتی از فضا نیز قابل رؤیت و قابل‌اندازه‌گیری است!
اما نقش من شهروند در کاهش این آلودگی و ترافیک چه می‌تواند باشد؟ با توجه به اینکه امکانات در سطح محلات تهران بیش‌ازپیش فراهم شده و وسایل نقلیه عمومی هم حداقل در ساعاتی از شبانه‌روز کاملاً خلوت و قابل‌استفاده هستند، شهروندان تهرانی می‌توانند به‌جای استفاده از خودروی شخصی در انجام امور روزمره بیشتر از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنند. در اصل بهتر است هر خانواده برنامه‌ای برای کاهش میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای و کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی داشته باشد. برای مثال می‌توان یک طرح زوج و فرد اختیاری و داوطلبانه را در خانواده اعمال کرد تا همه افراد خانواده به آن متعهد باشند تا در هر زمان و هر لحظه از خودروی شخصی و به‌صورت انفرادی استفاده نکنند. همچنین می‌توان برخی کارها و دیدوبازدیدها را به‌روزهای جمعه موکول کرد که خیابان‌های شهر تهران خلوت‌تر هستند. درنهایت می‌توان بسیاری از امور بانکی واداری را با تلفن و به‌صورت الکترونیکی پیگیری کرد. برای تفریح هم به‌جای ماشین بازی در خیابان‌های شهر می‌توان پیاده‌روی کرد!
در هر حال برای برخورداری از هوای پاک و بازگرداندن حق تنفس و سلامت به شهروندان تهرانی، هر خانواده ساکن در تهران باید احساس مسئولیت کرده و راهکارهای کاهش استفاده از خودروی شخصی را شناسایی کند. درواقع در دنیای امروز و در کلان‌شهرهای جهان، استفاده از خودروی شخصی دیگر ارزش نیست، بلکه ضد ارزش است. در این راستا مسئولان دولتی، صداوسیما، اساتید دانشگاهی، کنشگران اجتماعی و فعالان محیط‌زیست باید به فرهنگ‌سازی در این زمینه توجه کنند و شهروندان را به نقش و مسئولیت‌های خود در قبال حفظ کیفیت هوا آگاه کنند. اینکه من شهروند در آلودگی هوای تهران چه نقشی دارم پیام مهمی است که باید از طریق آگهی‌نماهای شهرداری تهران و از طریق مدارس به مردم انتقال داده شود. درواقع این پیام بسیار ساده است: تهرانی‌ها، اگر آسمان آبی می‌خواهید، اگر هوای پاک می‌خواهید، اگر سلامتی می‌خواهید، اگر رفاه و آسایش می‌خواهید، لطفاً ماشین‌بازی نکنید!
دیدگاه تان را بنویسید