آیا توافق انتقال غلات در دریای سیاه احیا می‌شود؟
محمد علیزاده
این روزها موضوع احیای توافق انتقال غلات از اوکراین ( از طریق دریای سیاه) تبدیل به یکی ازاصلی‌ترین دغدغه‌های جاری در بحبوحه جنگ شده است. اعضای ناتو و اتحادیه اروپا می‌گویند توقف انتقال غلات و عدم تمدید توافق غیرمستقیم کی یف و مسکو در این خصوص، امنیت غذایی در جهان را مورد تهدید قرار داده است اما از سوی دیگر، اشاره‌ای نسبت به دلایل مخالفت روسیه با احیای این توافق نمی‌کنند! واقعیت ماجرا این است که تشدید مداخله گرایی میدانی آمریکا، انگلیس ، آلمان و فرانسه در میدان جنگ و حمایت غیر اعلامی آنها از کشانده شدن جنگ از مناطق شرقی اوکراین به داخل خاک روسیه، نقش به‌سزایی در عدم تمدید توافق انتقال غلات از دریای سیاه شده است.
تحلیلگران معتقدند به جز توافق غلات دریای سیاه، دیگر راه‌حل‌ها برای صادرات غلات اوکراین کارایی چندانی نخواهد داشت. اخیرا رایزنی‌هایی میان مقامات ترکیه‌ای و اوکراینی در خصوص احیای کریدور دریای سیاه صورت گرفته است اما آنکارا نیز دیگر به‌دلیل تشدید تقابل با روسیه، نمی‌تواند در کسوت یک واسطه‌گر موثر در این معادله ایفای نقش کند. هاکان فیدان وزیر خارجه ترکیه در یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک با دمیترو کولبا وزیر خارجه اوکراین در کی‌یف گفت:«ازسرگیری توافق مزبور، از اولویت‌های آنکارا است و مسکو باید بخشی از هر معادله کارآمد باشد.»
او با ابراز امیدواری نسبت به موفقیت‌آمیز بودن تلاش‌ها برای احیای این توافق گفت دیگر جایگزین‌ها برای آن، کارایی چندانی نخواهند داشت.
اگرچه می‌توان مجاری جایگزینی را برای انتقال غلات اوکراین (از طریق کریدورهای زمینی و غیردریایی) در نظر گرفت اما قطعا چنین مسیرهایی مقرون به‌صرفه نخواهند بود. توافق غلات دریای سیاه که سال گذشته با میانجی‌گری ترکیه و سازمان ملل متحد میان کی‌یف و مسکو امضا شد، اجازه صدور ایمن غلات اوکراین از طریق دریای سیاه را می‌داد. آنکارا طی هفته‌های گذشته در تلاش بوده مسکو را به اجرای دوباره این توافق متقاعد کند اما مقامات روسی در این خصوص شروطی از جمله توازن در توزیع غلات و انتقال آنها به کشورهای آسیب‌پذیرتر ( به جای کشورهای ثروتمند) را در نظر گرفته‌اند.
قطعا نمی‌توان عوامل فرامتنی دخیل در جنگ اوکراین را در تعیین تکلیف نهایی روند انتقال غلات از دریای سیاه نادیده انگاشت. بدون شک احیای واقعی این توافق، بیش از آنکه در گروی واسطه‌گری ترکیه و پذیرش مجدد این میانجی‌گری از سوی روسیه باشد، معلول حل برخی اختلافات معطوف به جنگ اوکراین و فراتر از آن، چینش میز مذاکرات صلح میان دو طرف درگیر خواهد بود. در غیر این صورت، راهکارها و پیمان‌های موقتی که در خصوص انتقال غلات از دریای سیاه منعقد می‌شود، نمی‌تواند در دراز مدت امنیت غذایی جهانی در حوزه دسترسی به غلات را تضمین کند. هر چند زمزمه‌هایی غیر رسمی در خصوص تشدید تمایل طرفین مبنی بر صلح از منابع روسی و اوکراینی شنیده می‌شود، اما شرایط جاری در میدان نبرد فعلا این اخبار و گزاره‌های غیر رسمی را تایید نمی‌کند.
دیدگاه تان را بنویسید