چالش های فرا روی خودکفایی محصولات اساسی (بخش اول)

عبدالحسین طوطیایی  -  پژوهشگر کشاورزی

دستیابی دیگر بار به رکورد تولید گندم در سال 1396 و ادامه موفق آن در سال بعد و کاهش سه میلیون تنی خرید این محصول در سال جاری در برگیرنده تجاربی است که بایستی چون چراغی برای گام به آینده و نقش آفرینی بیشتر بخش کشاورزی مورد توجه قرار داد. در این ارتباط، رکورد بی سابقه تولید داخلی شکر در سال 1397 تا مرز دو میلیون تن را نیز که حاصل فرآیند و برنامه ریزی چند سال قبل آن بوده و دیگر افزایش های امیدوارکننده در تولید دانه های روغنی، آبزیان و برنج و... را نیز بایستی در این جمع بندی مشارکت داد.

ضرورت انتظارات واقع گرایانه از بخش کشاورزی کشور

در گام نخست بایستی  بپذیریم  تمامی عرصه بهره وری از منابع تولید کشاورزی  کشور بیش از 9-8 میلیون هکتار اراضی آبی، 8 میلیون هکتار اراضی دیم و نیز حدود 80-70 میلیارد متر مکعب آب تجدید پذیر نیست. بیش از بیست تا سی درصد  از این اراضی آبی نیز از منابع آب کافی در تمام طول سال برخوردار نمی باشند. از سویی انتظار درست از مدیریت تولید آنست که حداکثر بهره وری ها را در قالب سیاست کشاورزی پایدار و عدم فرسایش منابع هدایت نماید. انتظار می رود  وزارت جهاد کشاورزی با ارائه گزارشی تحلیلی و  کاملا فنی از ظرفیت های واقعی تولید، به توجیه و تصحیح  نگاه مقامات مسئول، نمایندگان مجلس و جامعه مصرف کننده کشور برای انتظارات واقع گرایانه نسبت به ظرفیت های بخش کشاورزی  مبادرت کند. در چنین نگاه واقع گرایانه ای است که تهدیدهای مکرر به نظامی از پرسشگری و حسابرسی منطقی تبدیل می شود. مدعیانی هم که ذهنی گرایانه ادعای تولید عذا در شرایط موجود را برای 300 میلیون نفر و یا نظیر دبیر محترم مجمع تشخیص مصلحت برای 500 میلیون نفر می دانند قطعا در ارزیابی های خود تجدید نظر خواهند نمود. از سویی دیگر بخشی از مطالبات از متولی بخش کشاورزی در جهت ارزیابی از حفاظت منابع  تولید سوق پیدا می کند. متاسفانه در ذهنیت  موجود بنظر می رسد که این تلقی وجود دارد که مدیریت  بخش کشاورزی تنها متولی تولید برای مصرف کنندگانی است که اتفاقا شمار آن در کنترلش قرار ندارد. قاعدتا زمانی جمعی را به میهمانی خانه خود فرا می خوانیم که از ذخیره کافی مواد غذایی و دیگر ملزومات اطمینان داشته باشیم. ضمنا افزایش آگاهی عمومی و نیز نمایندگان محترم از محدودیت های منابع و اقلیم کشور موجب درک بیشتر از مخاطرات از بین رفتن و فرسایش این منابع است. در چنین درک عمومی است که از وجب به وجب اراضی کشاورزی و دیگر منابع حیاتی  محدود کشور برای صیانت از نسل کنونی و آیندگان خود فروگذار نخواهیم شد. در این دیدگاه منابع خاک و آب و نیز رونق افتصادی حول پایداری منابع تعریف می شود. برای تمثیل ضرورت آگاهی عمومی از ارزش بی بدیل منابع به رویدادی در ایام جنگ جهانی دوم اشاره می شود. در کشور روسیه بانک ژن ذخایر توارثی گیاهی وجود  دارد که بیشترین تنوع از ژرم پلاسم گندم را دارد و بنام بنیانگذار آن "واویلوف" معروف است. در زمانی که تداوم فرسایشی جنگ در آخرین زمستان آن موجب کمبود شدید مواد غذایی  و بحران گرسنگی عمومی در روسیه شده بود، جمعی از نیرو های داوطلب به تشکیل دیوار دفاعی انسانی گرداگرد ساختمان بانک ژن  پرداختند. بسیاری از این مدافعین از شدت سرما و گرسنگی در پیرامون ساختمان جان دادند اما هرگز اجازه تعرض به این ثروت ملی را ندادند.

ادامه دارد...